چکیده

تأثير آينه ­درماني بر  توانايي حرکتي بيماران پس از سکته مغزي

سيّدرضا مظلوم[1]، مهناز بهرامي[2]، فرزانه حسن زاد[3]ه، کاويان قندهاري[4]

زمينه و هدف: توانبخشی یکی از راههای مهم پیشگیری از ازکارافتادگی ناشی از سکته مغزی است، لذا اتخاذ تدابیری برای افزایش کارایی آن ضروری است. آینه درمانی در برخی مطالعات اثرات مثبتی بر توانایی حرکتی بیماران داشته اما نتایج تایید شده ای در این زمینه وجود ندارد. اين مطالعه با هدف تعيين تأثير آينه درماني بر توانايي حرکتي بيماران پس از سکته مغزي انجام شد.

روش کار: در اين کارآزمايي باليني تصادفي 50 بيمار مبتلا به سکته مغزي در بيمارستانهاي قائم (عج) و امام رضا (ع)  شهر مشهد  به صورت تخصيص تصادفي در دو گروه کنترل (25 نفر)  و آينه­درماني (25 نفر) قرار گرفتند. در گروه مداخله، آينه­درماني  در 20 جلسه 30 دقیقه‌ای به صورت روزانه يا روزدرميان انجام شد، به اين صورت که فرد حرکات دامنه حرکتي اندام فوقاني و تحتاني را توسط سمت سالم در مقابل آينه انجام داده و تنها تصوير آينه­اي آن را مشاهده مي­نمود. برنامه‌ی معمول توانبخشی (تحريک عصبي-عضلاني و حرکت درماني) در هر دو گروه کنترل و مداخله اجرا شد. توانايي حرکتي اندام فوقاني و تحتاني قبل، حين و پس از درمان با استفاده از ابزار های بازيابي حرکتي، عملکرد حرکتي، توانايي راه رفتن، مراقبت از خود بارتل و دامنه حرکتي مفاصل مورد ارزيابي قرار گرفت. داده­ها توسط نرم افزار spss نسخه 5/11 و آمار توصيفي و تحليلي (آزمونهاي تي، من ويتني و کاي اسکوئر و ...) مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.

يافته­ها: دو گروه قبل از مداخله از نظر شاخص­هاي توانايي حرکتي و متغيرهاي مداخله­گر تفاوت آماري معني­داري نداشتند(05/0p<). پس از مداخله بيماران در گروه آينه درماني از نظر شاخص­هاي عملکرد حرکتي(9/7%) ، بازيابي حرکتي(9/11%) و توانايي راه رفتن (7/4%) نسبت به گروه کنترل بهبود داشتند که اين از نظر آماري معنادار بود (05/0>p). اما از نظر شاخص توانايي مراقبت از خود و دامنه حرکتي مفاصل تفاوت آماري معناداری وجود نداشت (05/0<p).

نتيجه­گيري: آینه‌درمانی برخی شاخص‌های توانایی حرکتی بیماران سکته مغزی را بهبود می‌بخشد بنابراین توصیه می‌شود به عنوان یک روش ساده، ارزان و مددجو محور، بصورت مکمل برنامه توانبخشی در این بیماران بکار رود.

کليدواژه­ها: عملکرد انتهاي فوقاني/تحتاني، آينه­درماني، بازيابي عملکردي، فعاليت‌هاي روزمره زندگي، دامنه حرکتي مفاصل، توانبخشي سکته مغزي

عنوان                                                                                                                  صفحه

فصل اول: معرفی پژوهش

بیان مسأله                                                                                                                                                         

2

اهداف پژوهش                            

6

فرضيات پژوهش

6

تعریف واژه‌ها

7

پیش‌فرض‌های پژوهش

8

فصل دوم: دانستنی‌های پیرامون پژوهش

چارچوب پنداشتی

10

مروری بر مطالعات

16

فصل سوم: روش پژوهش

طرح پژوهش

27

جامعه پژوهش

27

محیط پژوهش

27

نمونه‌پژوهش

27

حجم نمونه و روش محاسبه آن

روش نمونه گيري

27

28

مشخصات واحدهای پژوهش

29

متغییرها و نحوه کنترل آن‌ها

29

ابزار گردآوری داده‌ها و ويژگي­هاي آنها

30

روایی و پایایی ابزار

31

روش گردآوری داده‌ها

32

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها

35

محدودیت‌های پژوهش

35

ملاحظات اخلاقی

36

فصل چهارم : یافته‌های پژوهش

توصیف مشخصات واحدهای پژوهش

38

یافته‌های اصلی پژوهش

48

یافته‌های جانبی

59

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه

فصل پنجم: بحث و بررسی اطلاعات پژوهش

بحث و بررسي يافته­هاي اصلي                                                                                                                                                                  

76

نتیجه‌گیری نهایی

88

کاربرد نتایج

89

پیشنهادات            

90

منابع

پیوست‌ها

پیوست 1 : فرم انتخاب واحد پژوهش                                                                                       

پیوست 2:  فرم مشخصات فردي واحد پژوهش

پیوست 3: ابزار عملکرد حرکتي

پیوست 4: ابزار توانايي راه رفتن

پیوست 5:ابزار بازيابي حرکتي برونستروم

پیوست 6 : ابزار مراقبت از خود بارتل

پیوست 7 :  فرم رضايت آگاهانه شرکت در طرح تحقيقاتي

پیوست 8:  کدهاي اخلاقي حفاظت از آزمودني انساني در پژوهش هاي علوم پزشکي

چکیده انگلیسی

صفحه عنوان انگلیسی

عنوان                                                                                                                      صفحه

جدول1-4 : توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب جنس در دو گروه آينه­درماني  و کنترل

39

جدول2-4 :  ميانگين سن بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه­درماني  و کنترل

39

جدول ‌3-‌4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب بيمارستان محل مراجعه در دو گروه آينه­درماني و کنترل

40

جدول 4-4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب برنامه مراجعه بيماران در دو گروه آينه­درماني و کنترل

40

جدول 5-4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب سطح تحصيلات در دو گروه آينه­درماني و کنترل

41

جدول 6-4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب وضعيت تأهل در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

42

جدول 7-4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب شغل در دو گروه آينه­درماني و کنترل

42

جدول 8-4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب درآمد ماهيانه در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

43

جدول9-4: ميانگين قد و وزن و نمايه توده بدني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

44

جدول10-4: توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب نوع سکته مغزي در دو گروه آينه­درماني و کنترل

44

جدول11-4 : ميانگين مدت زمان پس از سکته بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

45

جدول12-4 : توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب سمت آسيب ديده در دو گروه آينه­درماني و کنترل

45

جدول13-4 : توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب نيمکره غالب در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

46

جدول14-4 : توزيع فراواني بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب تطابق سمت آسيب ديده و نيمکره غالب در دو گروه آينه­درماني و کنترل

46

جدول15-4 : ميانگين قدرت عضلاني دست و پا بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

47

جدول 16- 4 :ميانگين نمرات ابزار حمايت خانواده بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

47

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                         

صفحه                                                                                                                     

جدول 17- 4 : ميانگين نمرات عملکرد حرکتي بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکیک مرحله اندازه‌گیری در دو گروه آينه­درماني و کنترل

49

جدول 18- 4 : ميانگين نمرات توانايي راه رفتن در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکيک مرحله اندازه­گيري در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

51

جدول 19- 4 : ميانگين نمرات بازیابی حرکتی در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکيک مرحله اندازه­گيري در دو گروه آينه­درماني و کنترل

53

جدول 20- 4 : ميانگين نمرات مراقبت از خود در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکيک مرحله اندازه­گيري در دو گروه آينه­درماني و کنترل

55

جدول 21- 4 : ميانگين نمرات محدودیت دامنه حرکتی مفاصل، در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکيک مرحله اندازه­گيري در دو گروه آينه­درماني و کنترل

57

جدول 22- 4 : نتايج آزمون آناليز واريانس دوطرفه در مورد مقايسه درصد افزايش شاخص عملکرد حرکتي در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب گروه و برخي از مشخصات فردي

59

جدول 23- 4 : نتايج آزمون آناليز واريانس دوطرفه در مورد مقايسه درصد افزايش شاخص توانايي راه رفتن در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب گروه و برخي از مشخصات فردي

60

جدول 24- 4 : نتايج آزمون آناليز واريانس دوطرفه در مورد مقايسه درصد افزايش شاخص بازيابي حرکتي در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب گروه و برخي از مشخصات فردي

61

جدول 25- 4 : نتايج آزمون آناليز واريانس دوطرفه در مورد مقايسه درصد افزايش شاخص مراقبت از خود در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب گروه و برخي از مشخصات فردي

62

جدول 26- 4 : نتايج آزمون آناليز واريانس دوطرفه در مورد مقايسه درصد کاهش محدوديت دامنه حرکتي مفاصل، در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب گروه و برخي از مشخصات فردي

63

جدول 27- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار درصد تغييرات عملکرد حرکتي در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب جنس در گروه آينه درماني و کنترل

64

جدول 28- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار تغييرات درصد عملکرد حرکتي در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب تحصيلات در گروه آينه درماني و کنترل

65

جدول 29- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار تغييرات درصد بازيابي حرکتي در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب نمايه توده بدني در گروه آينه درماني و کنترل

66

جدول 30- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار تغييرات درصد توانايي راه رفتن در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب شغل در گروه آينه درماني و کنترل

67

جدول 31- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار تغييرات درصد مراقبت از خود در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب درآمد ماهيانه در گروه آينه­درماني و کنترل

68

جدول 32- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار تغييرات درصد مراقبت از خود در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب نوع سکته در گروه آينه­درماني و کنترل

69

عنوان                                                                                                                    

صفحه

جدول 33- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار تغييرات درصد محدوديت دامنه حرکتي در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه بر حسب نمايه توده بدني در گروه آينه­درماني و کنترل

70

جدول 34- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار فلکشن زانو در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه­درماني  و کنترل

71

جدول35- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار پلانتار فلکشن مچ پا در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه­درماني و کنترل

72

جدول 36- 4 : مقايسه ميانگين و انحراف معيار دورسي فلکشن مچ پا در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

73

جدول 37- 4 : مقايسه ميانگين وانحراف معيار اکستنشن آرنج در بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه در دو گروه آينه­درماني و کنترل

74

عنوان                                                                                                                      صفحه

نمودار 1-2: نمودار چارچوب پنداشتي

15

نمودار 1-4: ميانگين نمرات عملکرد حرکتي بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکیک مرحله اندازه‌گیری در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

50

نمودار 2-4 : ميانگين نمرات توانايي راه رفتن بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکیک مرحله اندازه‌گیری در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

52

نمودار 3-4 : ميانگين نمرات بازيابي حرکتي بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکیک مرحله اندازه‌گیری در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

54

نمودار 4-4 : ميانگين نمرات مراقبت از خود بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکیک مرحله اندازه‌گیری در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

56

نمودار 5-4 : ميانگين نمرات مراقبت از خود بيماران مبتلا به سکته مغزي مورد مطالعه به تفکیک مرحله اندازه‌گیری در دو گروه آينه‌درماني و کنترل

58

فهرست نمودارها

فهرست شکل ها

عنوان                                                                                                                       صفحه

شکل 1-3 : نحوه قرار گرفتن آينه در اندام تحتاني

33

شکل 2-3: نحوه قرار گرفتن آينه در اندام فوقاني

34