چکیده

مقدمه و هدف: از سال 1980 گروه‌های جدید آنتی بیوتیکی به نام اکسی ایمنیو سفالوسپورین‌ها که به فعالیت هیدرولیتیک بتالاکتامازها مقاوم بودند برای درمان عفونت‌های باکتری‌های گرم منفی مورد استفاده قرار گرفتند. در اوایل سال 1990 آنزیم بتالاکتاماز وسیع الطیف(ESBLs) تولید شده توسط باکتری‌های گرم منفی، نسبت به سفالوسپورین‌هایی مانند سفتازیدیم و سفوتاکسیم مقاومت نشان دادند که مقاومت نسبت به سفوتاکسیم بیش از سفتازیدیم بود. با توجه به اینکه مقاومت در گونه‌های باکتریایی انتروباکتریاسه به واسطه داشتن ESBLs در برابر آنتی بیوتیک‌ها رو به افزایش بوده و در کشورها، مناطق و حتی بیمارستان‌های مختلف شیوع آن‌ها متفاوت می باشد بر آن شدیم تا شیوع این آنزیم را در نمونه‌های جمع آوری شده از بیمارستان‌های آموزشی یزد با استفاده از روش Double Disk Synergy Test بررسی کنیم.

مواد و روش‌ها: جامعه مورد بررسی سویه‌های کلبسیلا پنمونیه به دست آمده از بیماران بستری در بیمارستان‌های دانشگاهی استان یزد در اسفند  91 تا اسفند  92می باشد. این مطالعه از نوع مطالعه ای توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی می باشد و ایزوله‌های کلبسیلا پنمونیه با استفاده از آزمایشات متداول بیوشیمیایی تعیین هویت گردیده و سنجش حساسیت به آنتی بیوتیک‌ها به روش دیسک دیفیوژن انجام شده و جهت تایید وجود آنزیم ESBLs  در سویه‌ها از روش Double Disk Synergy Test   استفاده شد.

نتایج: در این مطالعه 118 ایزوله کلبسیلا پنمونیه مورد بررسی قرار گرفت. 38 نمونه(2/32 درصد) از کل ایزوله ها مولد ESBLs بودند. فراوانی ایزوله های کلبسیلا پنمونیه تولید کننده ESBLs بترتیب در در نمونه‌های ادراری(7/27 درصد)، زخم و خون و کاتتر(8/23 درصد) و  ترشحات( گوش و حلق وبینی و ریه و CSF) و خلط (9/46 درصد) به دست آمد.

بیشترین شیوع ESBLs در بخش مراقبت های ویژه (39.1 درصد) بود.

 بین بازه های سنی ، جنس، نوع نمونه  و نوع بخش باتولید ESBLs توسط ایزوله های کلبسیلا پنمونیه  ارتباط معنی داری وجود نداشت (P.value> 0.05).

سویه‌های کلبسیلا پنمونیه بیشترین مقاومت را به ترتیب نسبت به آمپی سیلین (4/92 درصد)، سفوتاکسیم(2/60 درصد ) و کوتریموکسازول (1/55 درصد) نشان دادند. همچنین بیشترین حساسیت سویه‌های کلبسیلا پنمونیه نسبت به آنتی بیوتیک‌های ایمی پنم (1/77 درصد)، پیپراسیلین (5/69 درصد) و سیپروفلوکساسین(1/66 درصد) بود. وضعیت مقاومت به آنتی بیوتیک‌ها با  0.000=P-Value معنا دار بود.

نتیجه گیری: در این مطالعه بین سن و جنس و نوع بخش با فراوانی آنزیم ESBLs ارتباط معناداری یافت نشد. بیشترین شیوع این آنزیم در ترشحات گوش و حلق وبینی به دست آمد و بیشترین شیوع ESBLs در بخش مراقبت های ویژه (39.1 درصد) بود.

بیشترین مقاومت آنتی بیوتیکی به ترتیب به آمپی سیلین ، سفوتاکسیم و کوتریموکسازول و بیشترین حساسیت به ایمی پنم ، پیپراسیلین و سیپروفلوکساسین داشتند. با توجه به نتایج بدست امده و مقاومت زیاد این ایزوله ها پیشنهاد می گردد به غیر از موارد اورژانسی قبل از استفاده از آنتی بیوتیک، سنجش حساسیت آنتی بیوتیکی انجام شود و تشخیص وجود این آنزیم ها در ازمایشگاههای طبی رایج گردد.

واژه‌های کلیدی: کلبسیلا پنمونیه ، مقاومت آنتی بیوتیکی ، بتالاکتاماز وسیع الطیف(ESBLs)

فهرست مطالب

عنوان                                           صفحه

فصل اول: مقدمه و مروري بر مطالعات مشابه 1

1-1- انتروباکتریاسه 2

1-2- کلبسیلا 2

1-3- تاریخچه 2

1-4- بیماری زایی کلبسیلا 2

1-5- محل میکروب کلبسیلا 3

1-6- عفونت بيمارستانی(Nosocomial Infection) و K.pneumoniae 5

1-7- تشخیص آزمایشگاهی کلبسیلا پنمونیه 7

1-8- درمان و پیشگیری کلبسیلا پنمونیه 8

1-9- طبقه بندی آنتی بيوتيک‌ها 9

1-10- آنتی بيوتيکهای-β  لاکتام 9

1-11- پنی سيلين‌ها 10

1-12- سفالوسپورين‌ها و سفامايسين‌ها 11

1-13- کارباپنم‌ها 12

1-14- آنتی بيوتيک‌های -β لاکتام ديگر 13

1-14-1- آنتی بيوتيک‌های -β لاکتام منوسيکليک 13

1-14-1-1- مکانيسم عمل آنتی بيوتيک‌های-β لاکتام 14

1-14-2- مکانيسم عمل سفالوسپورين‌ها 14

1-14-3- مکانيسم عمل کارباپنم‌ها 15

1-14-4- مکانيسم عمل –β لاکتام‌های منوسيکليک 16

1-14-4-1- مکانيسم مقاومت نسبت به آنتی بيوتيک‌های–β لاکتام 16

1-14-4-2- مکانيسم مقاومت نسبت به سفالوسپورين‌ها 17

1-14-4-3- مکانيسم مقاومت نسبت به آنتی بيوتيک‌های–βلاكتام منوسيکليک 17

1-14-4-4- مکانيسم مقاومت نسبت به کارباپنم‌ها 18

1-14-5- مهار کنندگان  –βلاكتاماز 19

1-14-6- مکانيسم عمل مهار کننده‌های–βلاكتاماز 19

1-14-7- بتالاکتامازهای وسیع الطیف(ESBLs) 20

1-14-7- تاریخچه مختصر بتالاکتامازها 20

1-14-8- انواع بتالاکتامازها 21

1-15- روش تشخیص 25

مروری بر مطالعات گذشته 25

فصل دوم: مواد و روش‌ها 28

2-1- بيان مسئله 29

2-2- اهداف 32

2-2-1- اهداف اصلي طرح 32

2-2-2- اهداف ويژه طرح 32

2-3- سؤالات و فرضيات 33

2-4- نوع و روش مطالعه 33

2-5- روش کار 34

2-5-1- محیط مورد استفاده جهت کشت باکتری 34

2-5-2- محیط کشت‌های مورد استفاده جهت تعیین هویت باکتری 34

2-5-3- محیط کشت TSI(Triple Sugar iron agar) 37

2-5-4- محیط اوره(Urea agar) 38

2-5-5- محیط کشت مورد استفاده جهت تعیین ESBLs و سنجش حساسیت باکتری‌ها نسبت به آنتی بیوتیک‌ها: 38

2-6- روش اجرای کار 39

2-6-1- جمع آوری نمونه‌ها 39

2-6-2- سنجش حساسیت باکتری نسبت به آنتی بیوتیک‌ها 39

2-7- آنالیز آماری 40

2-8- محدودیت و مشکلات اجرایی طرح 41

2-9- متغیرها 41

فصل سوم: يافته‌ها 42

3-1- نتایج 43

فصل چهارم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات 66

4-1- بحث 67

4-2- نتیجه گیری 73

4-3- پیشنهادات 73

Abstract 74

فهرست مراجع 75

ضميمه: پرسشنامه 83

فهرست جدول‌ها

عنوان                                           صفحه

جدول 1-1- سفالوسپورين‌ها 12

جدول 1-2- طبقه بندی انزیم‌های بتالاکتاماز [11] 23

جدول 3-1- فراوانی نسبی آنزیم آنزیم بتالاکتاماز با طیف گسترش یافته در نمونه‌های مورد بررسی به روش Double Disk Synergy Test 49

جدول 3-2- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب نوع نمونه 50

جدول 3-3- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب نوع بخش 51

جدول 3-4- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب سن 52

جدول 3-5- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب جنس 53

جدول 3-6- فراوانی نسبی مقاومت سویه‌های K.pneumoniae به آنتی بیوتیک‌های مختلف به روش دیسک دیفیوژن 54

جدول 3-7- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به جنتامایسین 55

جدول 3-8- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به کوتیموکسازول 56

جدول 3-9- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به آمپی سیلین 57

جدول 3-10- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به سیپروفلوکساسین 58

جدول 3-11- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به پیپراسیلین 59

جدول 3-12- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به سفوتاکسیم 60

جدول 3-13- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به سفپیم 61

جدول 3-14- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به آموکسی سیلین/کلاولانات 62

جدول 3-15- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به سفتازیدیم 63

جدول 3-16- فراوانی نسبی آنزیم ESBLs در نمونه‌های مورد بررسی بر حسب مقاومت به ایمی پنم 64

فهرست شكل‌ها

عنوان                                           صفحه

شكل 3-1- نتايج آزمايش combination disk جهت تشخيص ESBLs 65