چكيده:
پژوهش حاضر، با هدف تعیین رابطه ميان ويژگي هاي شخصيتي و نقش اين عوامل در پش بيني پرخاشگري انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه شامل 352 نفر(196 پسر و 156 دختر) از بين دانشجویان کارشناسی دانشکده های مختلف دانشگاه آزاد گرگان، با استفاده از روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي چند مرحله اي انتخاب گرديد و پرسشنامه هاي شخصيتي نئو و پرخاشگري باس و پري اجرا گرديد. داده هاي پژوهش با استفاده از روش هاي آماري همبستگي بين متغيرها، رگرسيون چند متغيره و آزمون t مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته هاي پژوهش حاكي از آن بود كه از ميان ويژگي هاي شخصيتي، برون گرايي به جز با پرخاشگری جسمانی با انواع پرخاشگری رابطه منفی معنادار، توافق پذيري و با وجدان بودن با انواع پرخاشگري رابطه منفي معنادار و انعطاف پذيري فقط با خصومت، رابطه منفي معنادار دارد و روان رنجورخويي با انواع پرخاشگري رابطه مثبت معنادار دارد. علاوه بر آن، نتايج حاصل از آزمون t، تفاوت معناداري را بين دو جنس در انواع پرخاشگري نشان نداد. در ويژگي هاي شخصيتي، فقط در توافق پذيري تفاوت بین دو جنس مشاهده شد. در نهايت، از ميان ويژگي هاي شخصيتي، روان رنجورخويي ، بهترين و قوی ترین پيش بيني كننده پرخاشگري بودند.

كليد واژه ها: ويژگي هاي شخصيتي، پرخاشگري، خشم، دانشجو، جنسیت

مقدمه
شخصيت از واژه ي لاتين پرسونا  گرفته شده است كه به نقابي اشاره دارد كه هنر پيشه ها در نمايش به صورت خود مي زنند. شخصيت را مي توان به صورت مجموعه ي با دوام و بي نظير ويژگي هايي تعريف كرد كه ممكن است در موقعيت هاي مختلف تغيير كند. شلدون در تعريف خود چنين عنوان مي كند. " شخصيت سازمان يافتگي پويشي جنبه هاي عقلي، عاطفي، انگيزشي و فيزيولوژيكي فرد را گويند" هيلگارد در تعريف خود ازكليت شخصيت فاصله گرفته و نوعي برگشت به قواي ذهني را در تعريف خود نشان داده است و آن را چنين تعريف مي نمايد. تعريف كتل  از شخصيت آن چيزي است كه پيش بيني آ ن چه را كه يك شخص در موقعيتي معين انجام خواهد داد ، امكان پذير مي ساز د. او معتقد بود كه شخصيت از صفات يا عواملي تشكيل شده است كه مي توان آن ها را به وسيله ي روش تحليل عاملي به دست آورد (Hardie,2007؛ به نقل از شقایق، 1388).

بارسملی  (2009 ) به بررسي رابطه بين پرخاشگري و پنج بعد بزرگ ويژگي شخصيتي در كارمندان سازمانهاي موفق پرداخته است. نتايج نشان داد كه رابطه معني داري بين پنج بعد ويژگي شخصيتي و پرخاشگري وجود دارد. بين ويژگي هاي شخصيتي وجداني بودن، باز بودن، برونگرايي و توافق پذيري با ميزان پرخاشگري رابطه معني دار و منفي و بين ويژگي روان رنجوري و پرخاشگري رابطه مثبت و معني دار وجود دارد. 

با توجه به مباحث مطرح شده، در اين پژوهش قصد داريم فرضيه هاي زير را آزمايش كنيم:
1.بین ویژگی های شخصیتی (روان رنجورخویی، برون گرایی، انعطاف پذیر ، توافق پذیری و باوجدان بودن) با پرخاشگری رابطه معناداری وجود دارد.
2.ميان انواع پرخاشگري در دختران و پسران تفاوت معناداري وجود دارد.
3. ميان ويژگي هاي شخصيتي در دختران و پسران تفاوت معناداري وجود دارد.
4. سهم  کدام یک از ویژگی های شخصیتی دانش¬آموزان دختر و پسر در پیش بینی پرخاشگری بیشتر است.
روش پژوهش، جامعه آماری و نمونه گیری
پژوهش حاضر، با توجه به ماهيت موضوع، پژوهش از نوع"توصيفي – همبستگي"بود و بصورت ميداني به وسيله پرسشنامه هاي استاندارد انجام شد.که هدف آن توصیف چگونگی روابط میان متغیرهای مورد مطالعه یعنی: ویژگی های شخصیتی و پرخاشگری است، كه در آن پرخاشگری و انواع آن (پرخاشگری فیزیکی، پرخاشگری کلامی ، خشم و خصومت)، متغیر پیش¬بین شونده هستند و ویژگی های شخصیتی(روان¬رنجورخویی ، برون¬گرایی ، انعطاف¬پذیری، توافق پذیری و باوجدان بودن)، متغیرهای پیش-بین کننده هستند. 

ابزارهاي به كار رفته عبارت بودند از:
الف) (NE– FFI) پرسشنامه پنج عاملي شخصيت: پرسشنامه پنج عاملي جديد شخصيت و فرم تجديدنظر شده آن پرسشنامه هاي شخصيتي است كه توسط مك كري و كاستا در اصل براي جمعيت بهنجار تهيه شده و در طي ربع قرن گذشته بيشترين استفاده را در كار بستهاي پژوهشي و باليني داشته است. نسخه( اصلي آن در سال 1985 و نسخه كنوني آن در سال 1992 به چاپ رسيد (ملازاده، 1381). مقیاس شخصیت نئو يك پرسشنامه 60 سؤالي است و بيشتر براي ارزيابي پنج عامل اصلي شخصيت، (روان آزرده گرايي، برونگرايي، انعطاف پذيري، دلپذير بودن و با وجدان بودن) به كار مي رود. از آزمودني خواسته مي شود كه روي يك مقياس ليكرت، ميزان انطباق عبارت ارائه شده با وضعيت خودش را از كاملاً موافقم تا كاملاًمخالفم مشخص كند.
ضرايب اعتبار ( بازآزمايي ) براي 208 نفر با سه ماه فاصله زماني به ترتيب 83/0 روان آزرده گرايي، 75/0 برونگرايي،80/0 انعطاف پذيري،79/0 دلپذیر بودن و 79/0 باوجدان بودن به دست آمده است. در اين مورد آزمون انتظار بر اين است كه به تمام سؤالات پاسخ داده شود. در بررسي پاسخنامه ها توسط آزمايشگر، اگر سؤال يا سؤالاتي بي پاسخ مشاهده شود، آزموده تشويق مي شود كه سؤال را تكميل كند. در مواردي كه آزموده نتواند تصميم بگيرد كه چه پاسخي به سؤال خاصي بدهد يا معني يك سؤال براي آزموده مشخص نباشد مي تواند در چنين مواردي از پاسخ نظری ندارم استفاده كند. اگر در يك پاسخنامه بيش از 41 سؤال بدون پاسخ مشاهده شود، آن پاسخنامه اصلاح نمي شود و اگر كمتر از 41 سؤال، پاسخ در يك پاسخنامه دیده شود به این سوالات پاسخ«نظری ندارم» داده می شود.(گروسی فرشی، 1380:156) .
پرسشنامه پرخاشگري باس و پري : اين پرسشنامه توسط باس و پري ساخته شده است . نمونه اصلي اين پرسشنامه 52 سؤال داشت كه تعدادي از سؤالا ت به دليل ضعف و نارسايي در تحليل عاملي حذف شد در نهايت اين مقياس تبديل به پرسشنامه 29 گويه شد. براي پاسخ دهي از طيف ليكرت از 1 تا 7 استفاده شده كه معادل گزينه هاي "كاملاً متفاوت از من " تا "كاملاً شبيه من " است. این پرسشنامه 4 بعد پرخاشگري فيزيكي، پرخاشگري كلامي، خشم و خصومت را مي سنجد. ضرايب آلفاي كرونباخ براي اين 4 بعد به ترتيب عبارتند از : 85/0، 72/0، 83/0، 72/0 و ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس 89/0 گزارش شده است(نقدی، ادیب راد و نورانی پور، 1389).
یافته هاي پژوهش
الف) يافته هاي توصيفي :
پرسشنامه ها    مقياس ها    ميانگين    انحراف معيار    كمينه    بيشينه

 به منظور دست يابي به يك ديدكلي نسبت به متغيرهاي مورد مطالعه در نمونه، ميانگين ،انحراف معيار،كمينه و بيشينه مقياس پرخاشگري و انواع آن(جسماني،كلامي،خشم و خصومت)،ويژگي هاي شخصيتي(روان رنجورخویی ، برونگرایی ، انعطاف- پذیري ،توافق پذیری  و باوجدان بودن) در جدول 4-  1نشان داده شده است. 

   ب) يافته هاي استنباطي

       فرضيه اول پژوهش بیان می دارد بين ويژگي هاي شخصيتي با پرخاشگري رابطه معنادار ی وجود دارد.

بحث و نتیجه گیری:
فرضیه1:بين ويژگي هاي شخصيتي (روان رنجورخويي، برون گرايي، انعطاف پذيري، توافق- پذيري و باوجدان بودن) با پرخاشگري رابطه معنادار وجود دارد. 
با توجه به نتایج تحلیل های  ارائه شده در فصل چهار (جدول 4-2)، عامل شخصیتی روان رنجورخویی با همه انواع پرخاشگری و نمره کل همبستگی مثبت معنادار (p<0/01)، از 30/0 تا 41/0 دارد. به گونه ای که بیشترین همبستگی به نمره کل پرخاشگریبا (r=0/41) و کمترین میزان همبستگی نیز به پرخاشگری کلامی با (r=0/30)، مربوط است. عامل شخصیتی برونگرایی غیر از پرخاشگری جسمانی، با بقیه انواع پرخاشگری و نمره کل همبستگی منفی معنادار (01/0 p<)، اما نسبتا ضعیف دارد؛ به گونه¬ای که بیشترین میزان همبستگی به پرخاشگری خصومت با (19/0- =r) و کمترین میزان همبستگی نیز به پرخاشگری کلامی با (12/0- =r)، مربوط است. عامل انعطاف¬ پذیری فقط با پرخاشگری خصومت همبستگی منفی معنادار (r=-0/19 ;  p<0/01)، دارد. عامل توافق¬پذیری با همه انواع پرخاشگری و نمره کل، همبستگی منفی معنادار(p<0/01)، از 19/0  r= -تا 30/0  r= -دارد، به گونه¬ای که بیشترین میزان همبستگی به نمره کلو خصومت با (r= -0/30)، تعلق دارد و کمترین میزان به پرخاشگری کلامی با (19/0r=-) . عامل شخصیتی با وجدان بودن با همه انواع پرخاشگری و نمره کل همبستگی منفی معنادار (p<0/01)، از15/0r=- تا28 /r=-0 دارد. کمترین میزان همبستگی را با پرخاشگری کلامی (r=-0/15) و بیشترین میزان همبستگی  را با پرخاشگری خصومت و نمره کل (r=-0/28  )، دارد.

  منبع:
1- احدي، بتول و همکاران(1388). پژوهش در حيطه كودكان استثنايي/ سال نهم، شماره 3 ، 193-202
2- الله قلی پور، مسعود.« مقایسه پرخاشگری بین جوانان و ورزشکاران رشته های بسکتبال، کاراته، بوکس و غیر ورزشکار شهربابل». پایانامه کارشناسی ارشد؛ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، 1377
3- آتش افروز، بهروز ؛ عسگری، علی ؛پاکدامن، شهلا. (1387) . ارتباط بین پنج رگه شخصیتی و پیشرفت تحصیلی، فصل نامه روانشناسان ایرانی، سال چهاردهم، شماره 16.
4- چلبیانلو، غلامرضا ؛ گروسی فرشی، میرتقی . (1389).  نگاهی به قابلیت آزمون نئو در ارزیابی سلامت روانی، مجله علوم رفتاری دانشگاه تبریز، دوره 4، شماره 1، بهار 1389،  58-51 .