چکیده

شناسایی و بررسی عوامل موثر بر ریسک اعتباری در بنگاه های اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که میتوان از وقوع زیان قصوردر پرداخت وام ها به تبع آن بحران بانکی جلوگیری نماید. بر همين اساس این پژوهش به بررسی رابطه بين رقابت در بازار محصول و ریسک اعتباری در شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. در این تحقیق تعداد 138 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی         1392-1387 بررسی شده است. جهت آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیون لجستيك استفاده شده، یافته های پژوهش نشان می دهد که به طور كلي بين شاخص رقابت در بازارمحصول و ریسک اعتباری رابطه منفي و معنادار وجود دارد و بين شاخص هاي رقابت در بازار مانند اندازه بازار و تعداد شرکتهای فعال در یک صنعت با ريسك اعتباري رابطه منفي و معنادار و بين قابلیت جانشینی کالاها، هزینه های ورود به بازار و شدت تمرکز صنعت با ريسك اعتباري رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. 

واژه های کلیدی:

رقابت در بازار محصول، ریسک اعتباری، اندازه بازار

فهرست مطالب

عنوان                                         صفحه

    فصل اول: كليات تحقیق.................... 1

مقدمه....................................... 2

1-1- تشریح و بيان مساله..................... 2

1-2- ضرورت انجام تحقیق...................... 6

1-3- اهداف تحقیق............................ 6

1-3-1- اهداف علمی تحقیق .................... 6

1-3-2- اهداف کاربردی تحقیق.................. 7

1-4- تبیین فرضیه های تحقیق.................. 7

1-5- قلمرو تحقیق............................ 7

1-5-1- قلمرو موضوعی تحقیق................... 7

1-5-2- قلمرو زمانی تحقیق ................... 8

1-5-3- قلمرو مکانی تحقیق ................... 8

1-6- تعریف مفاهیم و متغیرهای تحقیق.......... 8

1-7- ساختار کلی تحقیق....................... 8

    فصل دوم: مروری بر ادبيات و پيشينه تحقیق. 10

مقدمه....................................... 11

2-1- مفاهیم و تعاریف ریسک................... 11

2-2-عوامل ریسک.............................. 14

2-3-دسته بندی ریسک.......................... 15

2-4-انواع ریسک.............................. 16

2-4-1-ریسک غیر سیستماتیک.................... 16

2-4-2-ریسک سیستماتیک........................ 17

2-4-3-ریسک های ناشی از شرکت ................ 18

2-4-4-ریسک تجاری............................ 18

2-4-4-1-عوامل موثر بر ریسک تجاری............ 19

2-4-5-ریسک مالی............................. 19

2-4-6-ریسک ورشکستگی......................... 20

2-4-7-ریسک کاهش قیمت سهام................... 20

2-4-8-ریسک اعتباری.......................... 21

2-4-8-1-اندازه گیری ریسک اعتباری............ 22

2-4-8-2-رتبه بندی اعتباری................... 22

2-4-8-3-ارزیابی ریسک اعتباری................ 23

2-4-8-4-کنترل و پاسخ ریسک................... 26

2-4-8-5-راه های متفاوت ارزیابی ریسک......... 28

2-4-8-6-برخی از فنون اندازه گیری ریسک اعتباری.. 30

2-4-8-7-فنون اقتصاد سنجی اندازه گیری ریسک اعتباری  30

2-4-8-8-اعتبار سنجی و مدیریت سبد اعتباری.... 30

2-4-8-9-اهداف توسعه نظام اندازه گیری و مدیریت ریسک اعتباری   32

2-4-8-10-متدولوژی اجرایی.................... 34

2-4-8-11-اعتبار سنجی........................ 34

2-4-8-12-مدیریت سبد وام..................... 35

2-4-8-13-زیر ساخت های لازم برای اجرای طرح در بانک 35

2-5- رقابت در بازار......................... 35

2-6- ابعاد مدیریت بازار..................... 36

2-6-1-بازارگرایی............................ 36

2-6-2 بازار شناسی........................... 36

2-6-3-بازاریابی............................. 37

2-6-4-بازار سازی............................ 37

2-6-5-بازارگردی............................. 38

2-6-6-بازار سنجی............................ 38

2-6-7-بازار داری............................ 39

2-6-8- بازار گرمی........................... 39

2-6-9-بازارگردانی........................... 39

2-6-10-روش های رقابتی....................... 40

2-7-پیشینه تحقیق............................ 42

2-7-1-تحقیقات خارجی......................... 42

2-7-2-تحقیقات داخلی......................... 44

2-8-خلاصه فصل................................ 48

     فصل سوم: روش شناسي تحقیق............... 49

مقدمه....................................... 50

3-1- روش تحقیق.............................. 50

3-2- جامعه و نمونه آماري تحقیق ............. 51

3-3-روش نمونه‌گيري........................... 51

3-4- فرضیه های تحقیق........................ 52

3-5-بیان فرضیه های آماری.................... 52

3-6- ابزار جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق 53

3-7- قلمرو تحقیق............................ 53

3-7-1- قلمرو موضوعی تحقیق................... 53

3-7-2- قلمرو زمانی انجام تحقیق.............. 53

3-7-3- قلمرو مکانی تحقیق.................... 53

3-8- روشها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها.... 54

3-9- متغیرهای تحقیق و تعاریف عملیاتی آنها... 54

3-9-1- متغیروابسته.......................... 55

3-9-2-متغیر های مستقل....................... 55

3-9-3-متغیرهای کنترلي....................... 57

3-10- تابع آماره ........................... 58

3-10-1- آمار توصیفی......................... 58

3-10-2- آمار استباطي........................ 58

3-10-2-1- آزمونk-s نرماليته داده ها.......... 58

3-10-2-2- آزمون ضریب همبستگی................ 58

3-10-2-3-آزمون ريشه واحد (مانايي)........... 59

3-10-2-4- آزمون رگرسیون لجستیک.............. 59

3-11-خلاصه فصل............................... 60

     فصل چهارم: تحليل یافته‌ها............... 62

مقدمه....................................... 63

4-1- آمارتوصيفی داده ها..................... 63

4-2- آزمون نرمال بودن داده ها............... 65

4-3- همبستگی بین متغیرها.................... 66

4-4- آزمون ریشه واحد (مانایی)متغیرهای پژوهش. 68

4-4-1- نتایج آزمون هاي فرضیه اول............ 69

4-4-1-1-نتایج آزمون فرعی اول................ 70

4-4-1-2- نتایج آزمون فرعی دوم............... 71

4-4-1-3- نتایج آزمون فرعی سوم............... 72

4-4-1-4- نتایج آزمون فرعی چهارم ............ 73

4-4-1- 5-نتایج آزمون فرعی پنجم.............. 74

4-5- خلاصه نتایج پژوهش ...................... 76

      فصل پنجم: نتيجه‌گيري، بحث و پيشنهادات.. 77

مقدمه....................................... 78

5-1- تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه ها..... 79

5-1-1- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه اصلی اول... 79

5-1-1-1- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه فرعی اول. 79

5-1-1-2-تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه فرعی دوم.. 79

5-1-1-3-تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه فرعی سوم.. 79

5-1-1-4- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه فرعی چهارم.. 80

5-1-1-5-تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه فرعی پنجم 81

5-2-بحث ونتیجه گیری کلی..................... 81

5-3-نتایج جانبی حاصل از تحقیق  ............. 81

5-4-پیشنهادات تحقیق......................... 82

5-4-1-پیشنهادات منتج از نتایج تحقیق......... 82

5-4-2-پیشنهادات برای تحقیقات آینده.......... 83

5-5-محدودیت ها و موانع تحقیق................ 83

5-6- خلاصه فصل............................... 83

فهرست منابع................................. 84

منابع فارسی:................................. 84        

منابع لاتين:.................................. 86

پیوستها ..................................... 89

فهرست جداول

عنوان                                                                                          شماره صفحه

جدول3-1-حدود مقدار z...................................................... 55

جدول3-2-علامت اختصاری و نام متغیر های انتخابی در تحقیق    57

جدول4-1-آمار توصیفی متغیرهای تحقیق در شرکت های نمونه 64

جدول 4-2-نتایج آزمون کولمورگوف-اسمیرنوف..... 65

جدول 4-3-ماتریس همبستگی پیرسن برای متغیرهای کمی 66

جدول 4-4- آزمون ریشه واحد با استفاده از آزمون دیکی فولرتعمیم یافته............................................ 68

جدول 4-5-نتایج آزمون فرضیه اصلی............. 69

جدول 4-6- نتایج آزمون فرضیه فرعی اول........ 70

جدول4-7-نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم.......... 71

جدول 4-8- نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم ....... 72

جدول 4-9-نتایج آزمون فرضیه فرعی چهارم....... 74

جدول 4-10-نتاج آزمون فرضیه فرعی پنجم ....... 75

جدول4-11-خلاصه نتایج تحقیق................... 76

فهرست نمودارها

عنوان                                                                                 شماره صفحه

نمودار 2-1- دسته بندی عمومی ریسک در مدل چیکن   13

نمودار 2-2 تاثیر افزایش تعداد اوراق بهادار در ریسک پرتفوی    17

فصل اول:

کليات تحقيق

 مقدمه

مطالعه در چگونگی به دست آوردن حداکثر ستانده از منابع محدود، ماهیت علوم مالی و اقتصادی است و تخصیص بهینه منابع محدود، هدف این علم به شمار می رود. سود نیز در ساده ترین بیان حداکثر ساختن ستانده با توجه به نهاده معین در مقیاس اقتصادی خرد و کلان است(ابرهیمی و همکاران،1390). لذا امروزه وقتی در مورد مدیریت ریسک صحبت می شود، هدف از بین بردن ریسک نیست، بلکه شناسایی و تعیین هزینه های ناشی از آن است، این در حالی است که مدیریت ریسک خود به تنهایی معنایی را در بر ندارد.

از طرفي ديگر رقابت پذیری، فرایندی است که هر نهادی می کوشد تا از طریق آن، بهتر از دیگری عمل کرده و از دیگر نهادها پیشی گیرد تا ريسك خود را كاهش دهد. در سطح بین المللی، کشورها به دلیل کمبود منابع مالی، فنی و تخصصی لازم، می بایستی برای رسیدن به ثروت و بهره مند ساختن آحاد جامعه خود از رفاه، با یکدیگر به رقابت بپردازند. بنابراین برای اینکه به سوال های تحقیق پیشرو پاسخ و به اهداف تحقيق دست يابيم. در این تحقیق ابتدا بیان مساله، ضرورت انجام تحقیق، فرضیات تحقیق و در نهایت قلمرو تحقیق و... ارائه می شود.

1-1- تشریح و بیان مساله

بسیاری از کشورها در دو دهه اخیر با بحران مواجه بوده اند که به تبع آن تعداد قابل ملاحظه ای از موسسات فعال در کشورهای مزبور، مجبور به توقف فعالیت و یا تجدید ساختار گردیده اند. مطالعات بانک های جهانی مبین آن است که وقوع بحران های یاد شده منجر به تحلیل میزان قابل توجهی از منابع مالی کشورها گردیده است. بحران های یاد شده اهمیت تبیین ارتباط بین شرایط اقتصادی و سلامت قدرت بازپرداخت بدهی های بنگاهای اقتصادی را روشن می نماید چرا که در دوران ریسک اعتباری، سطح مطالبات غیر جاری به شدت افزایش یافته است(اسپینزا و پرساد،2010).