فهرست مطالب
عنوان                                                    صفحه
چكيده....................................................................................................................................................................     1
فصل اول: كليات تحقيق    
1-1) مقدمه..........................................................................................................................................................    3
1-2) بیان مسأله تحقیق..............................................................................................................................    4
1-3) اهميت موضوع تحقیق..... ...........................................................................................................................    8
1-4) اهداف تحقیق ..............................................................................................................................................    9
1-5) سئوالات تحقیق............................................................................................................................................    9
1-6) فرضیه تحقیق .............................................................................................................................................    10
1-7) قلمرو تحقیق.....................................................................................................................................    10
1-7-1) قلمرو مکانی................................................................................................................................    10
1-7-2) قلمرو زمانی..........................................................................................................................................    10
1-7-3) قلمرو موضوعی..........................................................................................................................    11
1-8)جامعه آماری و روش نمونه گیری...........................................................................................................    11
1-9) تعریف واژه های کلیدی............................................................................................................................     12
1-10) ساختار کلی تحقیق..................................................................................................................................    12
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق    15
2-1) مقدمه........................................................................................................................................................    16
بخش اول     16
2-2) سرمایه فکری .... .....................................................................................................................................    19
2-2-1) مبانی نظری و سیر تاریخی سرمایه فکری  ..........................................................................................    23
2-2-2) تعریف سرمایه فکری ...........................................................................................................................
2-2-3) انواع طبقه بندی اجزای سرمایه فکری..................................................................................................    26
26
2-2-4) مشترکات نظریات ................................................................................................................................
2-2-4-1) سرمایه انسانی .................................................................................................................................
2-2-4-2) سرمایه ساختاری (سازمانی) ..........................................................................................................
2-2-4-3) سرمایه ارتباطی ( مشتری)...............................................................................................................    40
41
42
42
2-2-5) سنجش سرمایه فکری...........................................................................................................................
2-2-5-1) دلایل سنجش سرمایه فکری............................................................................................................
2-2-5-2) اهداف اندازه گیری سرمایه فکری...................................................................................................
2-2-5-3) منافع و مزایای اندازه‌گیری سرمايه فكري ........................................................................................    42
42
45
45
2-2-6) مدل¬ها و روش¬های اندازه گیری سرمایه فکری  .................................................................................    49
2-2-6-1) مدل¬های سنجش غیرمالی سرمایه فکری .........................................................................................    49
2-2-6-2) مدل¬های سنجش پولی و مالی سرمایه فکری ...................................................................................    52
2-2-7) گزارش‌دهي سرمايه فكري ...................................................................................................................    59
2-2-7-1) مفروضات زیربنایی مدل گزارش‌دهی سرمايه فكري .......................................................................    60
2-2-7-2)  محتوای گزارش‌دهی سرمايه فكري .................................................................................................    62
بخش دوم : مدیریت سود...................................................................................................................................    62
2-3) سود مورد انتظار (عادی یا هدف) ..........................................................................................................    62
2-3-1) تعریف و تبیین مديريت سود ...........................................................................................................    62
2-3-2) تاریخچه مديريت سود........................................................................................................................    65
2-3-3) انواع مديريت سود ..............................................................................................................................    67
2-3-4) انگیزه¬های مدیریت در مديريت سود .................................................................................................    68
2-3-5) مديريت سود و رابطه¬ی آن با هزینه – منفعت ...................................................................................    70
2-3-6) جایگاه مديريت سود ...........................................................................................................................    71
2-3-7) فرضیه مديريت سود و فرضیه بازار.....................................................................................................    72
2-3-8) روش‌های مديريت سود ......................................................................................................................    73
2-3-9) ابزارهای مديريت سود ..........................................................................................................................    74
2-3-10) خصوصیات روشهای مديريت سود ..................................................................................................    77
2-3-11) عوامل موثر بر مديريت سود ............................................................................................................    80
2-3-12) رویکردهای مختلف مطالعه مديريت سود ........................................................................................    82
بخش سوم: پیشینه تحقیق.................................................................................................................................    83
2-4-1) تحقیقات خارجی................................................................................................................................    83
2-4-2) تحقیقات داخلی..................................................................................................................................    88
فصل سوم: روش تحقیق    
3-1 ) مقدمه.......................................................................................................................................................    93
3-2 ) روش تحقیق............................................................................................................................................    93
3-3) روش تجزیه و تحلیل داده ها....................................................................................................................    94
3-4) جامعه و نمونه آماری...............................................................................................................................    94
3-5 )متغیرهای تحقیق وتعاریف عملیاتی آنها....................................................................................................    95
3-5-1) متغیرهای مستقل...................................................................................................................................    95
3-5-2)متغیر وابسته...........................................................................................................................................    97
فصل چهارم تجزیه تحلیل داده ها    
4-1 ) مقدمه.........................................................................................................................................................    100
4-2) آماره های توصیفی....................................................................................................................................    100
4-2-1) بررسی نرمال بودن متغیرها.................................................................................................................    101
4-3)آزمون فرضیات تحقیق................................................................................................................................
4-3-1) آزمون فرضیات تحقیق .........................................................................................................................
4-3-1-1) آزمونهای آماری ................................................................................................................................
4-3-1-2) نتایج آزمون فرضیات ........................................................................................................................
4 3-2) آزمون نرمال بودن فرضیات.....................................................................................................................
4-4) خلاصه تحقیق . .........................................................................................................................................    102
103
103
103
105
106
فصل پنجم یافته ها نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات    
5-1 ) مقدمه..........................................................................................................................................................    108
5-2 ) خلاصه تحقیق...........................................................................................................................................    108
5-3 ) نتایج آزمون فرضیات................................................................................................................................
5-3-1) نتایج فرضیه اول ...................................................................................................................................
5-3-2) نتایج فرضیه دوم ...................................................................................................................................
5-3-3) نتایج فرضیه سوم ...................................................................................................................................    108
108
109

5-4 ) محدودیتهای تحقیق.....................................................................................................................................
5-5) پیشنهادات تحقیق ........................................................................................................................................    110
111
5-5 -1) پیشنهادات و کاربردات مبتنی بر نتایج تحقیق....................................................................................    111
5-5 -2) پیشنهادات برای تحقیقات آتی..........................................................................................................    111
    
    

 
فهرست جداول
عنوان                                                                                               صفحه
جدول شماره 2-1- جدول زمانی مهمترین رویدادها و وقایع حساس سرمایه فکری     21
جدول شماره 2-2- طبقه بندی پتی و گویتر     34
جدول 4-1 آمارتوصیفی متغیرهای تحقیق     101
جدول 4-2 آزمون کولموگروف – اسمیرنوف    102
جدول 4-3 آزمون های آماری    103
جدول 4-4 نتایج آزمون فرضیات    104
جدول 4-5 نتایج آزمون فرضیه فرعی اول     105
جدول 4-6 نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم     105
جدول 4-7 نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم     106
جدول شماره 7-8 خلاصه نتایج تحقیق    107
 
فهرست نمودارها
عنوان                                                                                              صفحه
نمودار 2-1 مدل طبقه بندی دارایی های یک شرکت     18
نمودار 2-2 مفهوم سازی سرمایه فکری از سوی بونتیس    27
نمودار 2-3 طبقه بندی اسویبی از طریق چارچوب ناظر دارایی نامشهود     29
نمودار 2-4 طرح ارزش اسکاندیا    30
نمودار 2-5 مدل چن و همکارانش از سرمایه فکری و روابط بین آنها     31
نمودار 2-6 طبقه بندی اولیه توسط هاناس و لووندانل     33
نمودار 2-7 طبقه بندی لووندال     33
نمودار 2-8 طبقه بندی لیم و والیمور     35
نمودار 2-9 چارچوب کارت امتیازی متوازن     36
نمودار 2-10 طبقه بندی کنفدراسیون اتحادیه های تجاری دانمارک     37
 
فهرست اشکال
عنوان                                                                                                صفحه
شکل 4-1 آزمون نرمال بودن جمله خطا     106
منابع و مآخذ.................................................................................................................................................    112
پیوستها...........................................................................................................................................................    116

 
چکیده
در دو دهه گذشته به سمت اقتصادی حرکت کرده ایم که سرمایه¬گذاری در منابع انسانی، فن¬آوری اطلاعات، تحقیق، توسعه و تبلیغات بمنظور حفظ برتری رقابتی وتضمین زیست محیطی سازمانها ضروری بنظر می¬رسد. لذا می¬توان بیان کرد که منبع خلق ارزش اقتصادی، ایجاد و مدیریت دارایی-های نامشهودی است که از آن به عنوان سرمایه فکری یاد می شود. لذا هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین سرمایه فکری بر مدیریت سود بوده که در این پژوهش با نمونه آماری متشکل از 73  شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران با روش رگرسیون پنل دیتا طی دوره زمانی 1385 لغایت 1390 به بررسی ارتباط بین عناصر سرمایه فکری بر مدیریت سود پرداخته شد.
نتایج حاصل از تحقیقات نشان داد که سرمایه فکری و ضریب سرمایه ساختاری بر مدیریت سود دارای رابطه مثبت و معناداری می باشند. از طرفی نتایج تصریح می¬نماید که ضریب سرمایه انسانی و ضریب سرمایه ارتباطی رابطه معناداری با مدیریت سود ندارد.

کلیدواژه: سرمایه فکری، ضریب سرمایه انسانی، ضریب سرمایه ساختاری، مدیریت سود،

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1) مقدمه
با ورود به اقتصاد دانش محور، دانش در مقايسه با ساير عوامل توليد مانند زمين، سرمايه، ماشين آلات و... از ارجحيت بيشتري برخوردار شده است به طوري كه در اين اقتصاد، دانش به عنوان مهمترين عامل توليد محسوب مي-شود و از آن به عنوان مهمترين مزيت رقابتي سازمان¬ها نام برده مي¬شود(سیتارامان و همکاران،2002).  يكي از ويژگي¬هاي دانش اين است كه نامشهود است، يعني غيرقابل لمس و غيرمحسوس مي¬باشد و ارزشگذاري و اندازه¬گيري آن بسيار سخت و مشكل است. در صورتي¬كه در گذشته سازمان¬ها با استفاده از روشهاي حسابداري قادر بودند تا ارزش و اندازه عوامل توليد خود را بطور كامل محاسبه كنند ولي امروزه اين روشهاي حسابداري ديگر داراي كارايي لازم نيستند(سالیوان و همکاران،2000) . دانش به عنوان يكي از مهمترين اجزاي دارايي¬های نامشهود محسوب مي¬شود. اگر در گذشته بيشتر دارايي¬های سازمان¬ها، مشهود  بوده¬اند ولي امروزه قسمت اعظم دارايي¬های سازمان¬ها نامشهود هستند.(منبع قبلی) در اين اقتصاد دانش محور، موفقيت سازمان¬ها به توانايي مديريت اين دارايي¬هاي نامشهود بستگي دارد و براي اينكه بتوانيم اين دارايي¬ها را مديريت كنيم ابتدا مي¬بايستي آنها را شناسايي و اندازه-گيري كرده تا در نهايت بتوانيم آنها را مديريت كنيم  (سانچز و همکاران،2000) .
با ورود به اقتصاد دانش محور، ما به مدل جديدي از دارايي¬هاي سازماني نياز داريم. بطور كلي دارايي¬های سازماني را مي¬توان به 2 دسته كلي تقسيم كرد :
1- دارايي¬های مشهود : اين دارايي¬ها شامل دارايي-هاي فيزيكي و مالي هستند كه بطور تقريباً كامل در ترازنامه شركت¬ها منعكس مي¬شود. اين دارايي¬ها تحت اصول اقتصاد كميابي عمل مي¬كنند يعني با استفاده بيشتر از آنها، از ارزش آنها كاسته مي¬شود.
2- دارايي¬های نامشهود : اين دارايي¬ها هم به دو دسته كلي تقسيم مي¬شوند :
2-1 : دارايي¬هاي نامشهودی كه به وسيله قانون حمايت شده¬اند و به آنها عنوان مالكيت معنوي را    داده¬اند كه شامل حق امتيازها، كپي رايت¬ها، فرانشيز، علايم و مارك¬های تجاري و غيره است. برخي از موارد آن در ترازنامه منعكس مي¬شوند.
2-2 : ساير دارايي¬هاي نامشهود كه شامل سرمايه هاي فکری است كه تحت اصول اقتصاد فراواني عمل مي¬كنند يعني با استفاده بيشتر از آنها، از ارزش آنها كاسته نمي¬شود و معمولاً در ترازنامه منعكس نمي¬شوند.(تایلز و همکاران،2002 ) 
با توجه به مطالب ارائه شده در بالا هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین سرمایه فکری و مدیریت سود در شرکتهای سهامی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد و سعی می شود به این سوال که آیا سرمایه فکری در شرکتهای سهامی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیری بر مدیریت سود در این شرکتها دارد یا خیر؟ و در صورت تاثیر مثبت رابطه چگونه خواهد بود. در ادامه اين فصل با توجه به موضوع تحقيق به بيان مسأله اصلي پژوهش، ضرورت انجام تحقيق، اهداف پژوهش، قلمرو تحقیق، متغیرهای مورد مطالعه، فرضيه¬هاي تحقيق و در پايان اصطلاحات و واژه¬هاي تخصصي پرداخته خواهد شد.