فهرست مطالب
فصل اول کلیات پژوهش
1-1-  مقدمه    3
1-2-  بیان مسأله    4
1-3- اهميت و ضرورت پژوهش    5
1-4- هدف پژوهش    6
1-5- فرضيه‌هاي پژوهش    6
1-5-1- فرضيه‌ اصلی    6
1-5-2- فرضيه های فرعی    6
1-6- روش انجام پژوهش    7
1-6-1- روش پژوهش و گردآوري داده¬ها    7
1-6-2- جامعه آماري و نمونه پژوهش    8
1-6-3- روش تجزيه و تحليل دادهها    8
1-7- استفاده کنندگان از نتایج پژوهش    9
1-8- تعريف واژه‌هاي كليدي    9
1-9- ساختار پژوهش    10                                             
فصل دوم مبانی نظری پژوهش
2-1-  مقدمه    12
2-2-  مبانی نظری    12
2-2-1- مفاهیم و تعریف سرمایه فکری    12
2-2-1-1- سیر تاریخی سرمایه فکری    17
2-2-1-2- عناصر سرمايه فكري    18
2-2-1-3- روشهای اندازه گیری سرمایه فکری    19
2-2-2- سیستم¬های حسابداری مدیریت    38
2-2-3- حسابداری مدیریت و سرمایه فکری    40
2-3-  پیشینه پژوهش    42
2-3-1-  پژوهش¬های خارجی    44
2-3-2-  پژوهش¬های داخلی    44
2-4- خلاصه فصل    48
فصل سوم روش اجرای پژوهش
3-1- مقدمه    50
3-2- تعریف پژوهش    50
3-3- متغیرهای پژوهش    51
3-3-1- متغیر مستقل    51
3-3-2- متغیر وابسته    52
3-4- قلمرو پژوهش    52
3-5- جامعه و نمونه آماری    52
3-6- روش پژوهش و گردآوري داده¬ها    53
3-7- طراحی پرسشنامه    53
3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها و ازمون فرضیه ها    51
3-9- ازمون نرمال بودن داده ها(کولموگوروف- اسمیرنوف)    55
3-10- ضریب همبستگی    55
3-11- خلاصه فصل    55
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده¬ها
4-1- مقدمه    57
4-2- آمار توصيفي متغيرهاي پژوهش    57
4-3- روايي و پايايي پرسشنامه    63
4-4- آزمون نرمال بودن متغیرها    64
4-5- آزمون فرضیه¬های پژوهش    65
4-6- رتبه بندی متغیرهای مستقل سیستم¬های حسابداری مدیریت    74
4-7- خلاصه فصل    75
فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1- مقدمه    77
5-2- مروري بر نتايج به دست آمده از پژوهش    77
5-3- پيشنهادهاي پژوهش    80
5-3-1- پيشنهادهاي حاصل از يافته‌هاي پژوهش    80
5-3-2- پيشنهاد براي پژوهش‌هاي آينده    81
5-4- محدودیت¬های پژوهش    81
5-5- خلاصه فصل    81
پیوست¬ها    82
فهرست منابع    92
چکيده

بررسي تاثیر سیستم¬های حسابداری مدیریت بر سرمایه های فکری
در سازمان تامین اجتماعی

 
چکیده
هدف اين پژوهش، بررسی رابطه بین سیستم¬های حسابداری مدیریت و توسعه سرمایه فکری در سازمان تأمین اجتماعی می¬باشد. بدين منظور رابطه سه معیار شیوه استفاده از سیستمهای حسابداری مدیریت، نوع اطلاعاتی که به وسیله سیستمهای حسابداری مدیریت تهیه می¬شود و نوع تصمیماتی که توسط سیستمهای حسابداری مدیریت پشتیبانی و حمایت می¬شود با اجزای سرمایه فکری شامل سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تجزيه و تحليل فرضيه¬هاي پژوهش نشان مي¬دهد که به طور کلي، با توجه با آزمون ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش، از بین 12 فرضیه مطرح شده فقط چهار فرضیه پذیرفته شد که مربوط به رابطه بین متغیرهای شیوه استفاده از سیستمهای حسابداری مدیریت و سرمایه انسانی، نوع تصمیماتی که توسط سیستمهای حسابداری مدیریت پشتیبانی می¬شود و سرمایه ساختاری، سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری، و سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری می-باشد، مورد پذیرش واقع شد. در هر چهار فرضیه نیز رابطه بین متغیرها مستقیم می‏باشد.
واژه¬هاي کليدي: سیستمهای حسابداری مدیریت، سرمایه فکری، سازمان تأمین اجتماعی

فصل اول
کليات پژوهش

1-1- مقدمه
  هدف اين فصل ارائه چارچوب و طرح کلي تحقيق است. پس از ارائه مقدمه به بيان مساله، اهميت و ضرورت پژوهش و اهداف تحقيق پرداخته شده است. در ادامه نیز فرضيه¬ها و روش تحقيق ارائه خواهد شد.
از دیدگاه حسابداری مالی سرمایه‌ها به دو دسته ملموس (مشهود) و غیرملموس(نامشهود) طبقه بندی می‌شوند. دارایی‌های و سرمایه‌های ملموس شامل تمامی امکانات فیزیکی مانند زمین ، ساختمانها وتجهیزات تولیدی می‌باشد، اما شناخت سرمایه‌های ناملموس برای سازمانها امری مبهم می‌باشد. مفهوم سرمایه انسانی ریشه در ادبیات اقتصادی دارد(بکر، 1996). در حقیقت ویژگی‌های کیفی افراد سرمایه آنها هستند. سرمایه انسانی نه سرمایه فیزیکی نه سرمایه‌ مالی محسوب می‌شود بلکه سرمایه انسانی به عنوان دانش، مهارت، خلاقیت وسلامت فرد تعریف شده است (بکر، 2002).
ادبیات مربوط به سرمایه فکری بیانگر ارزش و ماهیت نامشهود این منابع می باشد. نخستین تلاش های مرتبط با مفاهیم سرمایه فکری مرهون مطالعات مچلاپ در سال 1962 میلادی است، اما به لحاظ تاریخی ابداع مفهوم سرمایه فکری به سال 1969 توسط گالبرایس نسبت داده می¬شود. وی اعتقاد داشت سرمایه فکری چیزی فراتر از ذهن بوده و در برگیرنده اقدام فکری نیز می گردد. این امر بدین معنی است که در ادبیات سرمایه فکری در تشریح مفهوم سرمایه فکری، حرکت از داشتن دانش به سمت استفاده از دانش به این نکته اشاره دارد که روابط و فرآیندها برای اینکه به عنوان سرمایه فکری محسوب گردند، باید دانش را به محصول یا خدمتی تبدیل نمایند که برای سازمان، شرکت یا غیره ارزشمند است. همچنین این امر منجر به فرآیندی می گردد که ما را از داشتن دانش به سمت استفاده از دانش می برد که این موضوع نیز منجر به ارائه تعاریف مختلف از سرمایه فکری می گردد. ادوینسون و مالون می¬گویند سرمایه فکری اطلاعات و دانش مورد استفاده برای کارکردن، برای ایجاد ارزش است (واسیل، 2008). به تازگی، محققان تعریف جامعی درباره¬ی سرمایه فکری ارایه کرده اند در این تعریف شرایط لازم برای شناسایی این دارایی نيز بیان شده است. "سرمایه فکری یک نوع دارایی است که، توانایی بنگاه اقتصادی را برای ایجاد ثروت اندازه گیری می کند. این دارایی ماهیت عینی و فیزیکی ندارد و یک دارایی نامرئی است که ازطریق به کارگیری دارایی های مرتبط با منابع انسانی، عملکرد سازمانی و روابط خارج از بنگاه اقتصادی به دست می‏آید. همه این ویژگی ها باعث ایجاد ارزش در درون سازمان می شود و ارزش به دست آمده به دلیل این که یک پدیده کاملا درون سازمانی است، قابلیت خرید و فروش ندارد" (رس و بارونس، 2005). سرمایه فکری زاده عرصه علم و دانش است. هنوز این واژه در دوران تکوین خود بسرمی برد. علی رغم این که ، سیستم های بیشتری در حال استفاده از سرمایه فکری هستند، اما هنوز هم بسیاری از افراد شاغل در سازمان ها و بنگاه های اقتصادی اطلاعی از این مفهوم ندارند (زنجیردار و همکاران، 1387). نتایج تحقیقات نشان داده است که شرکتهایی که از سطح بیشتري از کنترل و تمرکز روي دارایی هاي نامشهود خود برخوردارند به نسبت شرکتهایی که نسبت به این داراییها و بطور اخص سرمایه هاي فکري بی توجه اند، داراي عملکرد و بازگشت سرمایه بهتر و نوسان قیمت سهام این شرکتها کمتر بوده است (برامهندکار، 2007).

1-2- بيان مسأله
در نیمه دوم قرن بیستم با توسعه اطلاعات و پیشرفت سریع فناوری، تحولی عظیم در تمام جنبه¬های زندگی و فعالیت های بشر ایجاد شده که این امر باعث حرکت به سمت اقتصاد دانش محور و تغییر پارادیم حاکم بر اقتصاد صنعتی شده است (همتی و همکاران، 1389). در چنین فضایی، دانش و دارایی های نامشهود بعنوان مهمترین منبع و مزیت رقابتی سازمان ها شناخته شده است. در حقیقت جهان پس از انقلاب کشاورزی و صنعتی که در آن زمین، سرمایه و نیروی کار منابع اصلی به حساب می آمدند شاهد انقلاب اطلاعاتی است که در آن منابع اصلی بر پایه دانش و اطلاعات شکل گرفته است. در عصر دانش، سرمایه فکری موضوعی با اهمیت می باشد که مدیریت صحیح آن در محیط پرتلاطم و چالش برانگیز امروزی، رمز موفقیت شرکتها محسوب می‏شود (مجتهدزاده، 1381).
 يكي از مهمترين چالشها و مشكلات سيستم هاي حسابداري سنتي، عدم انعكاس ارزش سرمايه¬هاي فكري در صورتهاي مالي و گزارشات واحدهاي تجاري است. در حالي كه امروزه نقش سرمايه هاي فكري در ايجاد ارزش براي شركتها و واحدهاي تجاري بسيار بيشتر از نقشي است كه سرمايه هاي مالي در واحدها ايفا مي كنند. آگاه شدن مدیران از نقشی که دارایی¬های نامشهود از قبیل سرمایه فکری در ایجاد ارزش برای سازمان دارد، نیازمند سیستم¬های حسابداری است که ارزش سرمایه فکری را اندازه¬گیری و گزارش کند (مار و چاتزکل، 2004؛ تیلز و همکاران، 2007). در اين میان، حرفه حسابداری و حسابداران نقش مهمی برای یافتن راههای موثر جهت کنترل و اندازه گيري و سنجش سرمایه های فکری بوسيله مدلها و روشهاي ارزيابي اين سرمايه ها بر عهده دارند. نواس و همکاران (2012) نیز بیان می¬کنند که حسابداری مدیریت می¬تواند روشی موثر برای منابع سازمانی و شرح ارتباط آن برای فرایند ایجاد ارزش در سازمان باشد. به همین دلیل، در نظر گرفتن حسابداری مدیریت به عنوان مکمل سرمایه فکری منطقی به نظر می¬رسد (نواس و همکاران، 2012). بنابراین در این پژوهش، به دنبال بررسی رابطه بین سیستم¬های حسابداری مدیریت و سرمایه فکری در سازمان خواهیم بود تا این موضوع روشن شود که آیا سیستم¬های حسابداری مدیریت و اطلاعاتی که فراهم می¬کند، با سرمایه فکری رابطه¬ای دارد و آیا می¬تواند به مدیران در شناخت بیشتر نحوه ایجاد ارزش توسط سرمایه فکری در سازمان کمک کند.

1-3- اهميت و ضرورت پژوهش
بسياري از سيستم هاي حسابداري فعلي از نقش و اهميت فزاينده حق مالكيت معنوي و دانش در سازمان هايي عصر نوين غافل بوده و از توان سنجش ارزش واقعي دارايي¬ها در محاسباتشان ناتوانند. به عبارت ديگر، صورت¬هاي مالي در تشريح ارزش واقعي شركت¬ها از محدوديت¬هاي بسياري برخوردار هستند. در جوامع دانش محور كنوني، بازده سرمايه فكري بكار گرفته شده بسيار بيشتر از بازده سرمايه‏هاي مالي به كار گرفته شده، اهميت يافته است اين به آن معناست كه در آينده در مقايسه با سرمايه هاي فكري، نقش و اهميت سرمايه هاي مالي در تعيين قابليت سودآوري پايدار، كاهش چشم گيري خواهد يافت. اين موضوع موج ايجاد فاصله بين ارزش واقعي شركت ها و سازمان ها با آنچه كه در محاسبات حسابداري سنتي اعمال مي¬گردد، شده است. افزايش شكاف بين ارزش واقعي و دفتري شركت¬ها ، توجه محققان را براي توضيح ارزش نامرئي كه در اين بين از صورت¬هاي مالي حذف شده، جلب كرده است. ارزشي كه از آن تحت عنوان سرمايه فكري نام برده می¬شود و در تمامي ابعاد سازمان همچون يک پيكره دانش حضور دارد، اما ناديده گرفته مي¬شود.
از طرفی، یکی از سیستم¬های اطلاعاتی که می¬تواند سازمان را در اندازه¬گیری و استفاده صحیح و بهینه از سرمایه فکری یاری کند، حسابداری مدیریت می¬باشد. حسابداری مدیریت، که در طول قرن بیستم ارزش خود را از دست داده بود (جانسون و کاپلان، 1987)، در حال حاضر چشم انداز و مجموعه ای از ابزار است که به ویژه گسترش حوزه¬های خود را گسترش داده و در نتیجه، فرصتی مناسب است برای برخورد با برخی چالش¬های مستقیم یا غیر مستقیم مربوط به سرمایه فکری و تاثیر آن بر سازمان. پارادایم حسابداری مدیریت در حال حاضر روش مدیریت موثر منابع سازمانی و ارتباط آن را برای فرایند ایجاد ارزش در سازمان نشان می¬دهد. به همین دلیل، در نظر گرفتن حسابداری مدیریت به عنوان مکمل سرمایه فکری منطقی به نظر می¬رسد (نواس و همکاران، 2012).