چکیده

توسعه ارتباطات درقالب ارتباطات فضای مجازی،امکان تبادل اطلاعات،دستیابی و دسترسی افرادونهادها به یکدیگرازطریق اینترنت به صورت همزمان،پارادایم جدیدی را برزندگی بشرحاکم کرده که به عنوان مزیتی برای بشرامروزه به شمارمیرود. واين درحالي است كه فضاي مجازي به دليل ماهيت فراكشوري ونيزقابليت برقراري ارتباط وجا به جايي اطلاعات وداده درمقياس جهاني عملاً درتعارض با منافع حكومتها ودولتهاي ملي قرارميگيرد. در چنين فضايي، هم ژئوپليتيك وجغرافياي سياسي وهم مفاهيم مرتبط با آن دچارتحول شده اندكه اين تحول به ويژه درمفهوم حاكميت نمايان است. ازطرفی نیز منطقه خلیج فارس تبدیل به هدفی برای حملات سایبرشده است وشاهد کشمکش مخفی درحوزه سایبر میان ایالات‌متحده،اسرائیل وکشورهای عرب این منطقه دریک طرف وایران وروسیه درطرف دیگرهستیم.همچنین باید توجه داشت که امروزه همگرایی و واگرایی میان کشورها به طرز روز افزونی وجوه سایبرنتیک یافته است.نوشتارحاضربااستفاده ازروش توصيفي–تحليلي به تبیین توسعه فضای سایبری درروابط ژئوپلیتیک ایران وکشورهای عرب حوزه خلیج فارس پرداخته و ضمن بررسی توان سایبر بازیگران این منطقه براین نظر است که کشورهای منطقه افزایش توان سایبری ایران را تهدیدی بالقوه برای خود تلقی میکنند همچنان تهدید امنیتی بالقوه‌ای علیه دیگرکشورهای خلیج فارس است وبااین که کشورهای عرب حوزه خلیج فارس شروع به توسعه توان سایبری دفاعی خودنموده‌اند بااین‌حال هنوز نیاز به گسترش توان دفاعی وهمکاری کارآمدترمیان آنها برای ممانعت ازتهدیدات پیش‌ روی حس می‌شود.

واژگان كليدي :حاکمیت،فضای سایبر،ژئوپلتيك،جغرافياي سياسي، منافع ملی،خلیج فارس،همگرایی،واگرایی

فهرست

صفحه

عنوان

 1

چکیده فارسی

2

چکیده­انگلیسی

3

فصل اول

4

مقدمه

 1-1

5

بیان مسئله

 2-1

 6

سوال تحقیق

 3-1

 6

فرضیه تحقیق

 4-1

 6

اهداف تحقیق

 5-1

 6

روش تحقیق

 6-1

 8

اهمیت و ضرورت تحقیق

 7-1

 9

تنگناها و محدوديت هاي تحقیق

 8-1

 9

پیشینه تحقیق

 9-1

10

محدوده مورد مطالعه

10-1

11

موقعیت جمهوری اسلامی ایران درمنطقه

 1-10-1

12

خلیج فارس هارتلند انرژی جهان

1-10-2

13

قلمرو تحقیق

1-11

 13

محدوده زمانی

1-11-1

 13

سازمان دهی تحقیق

 11-1

 14

تعريف مفاهیم و اصطلاحات

 12-1

 17

فصل دوم

 18

مفهوم ژئوپلتیک اطلاعات

 1-2

 19

عوامل ژئوپلیتیک اطلاعات

 1-1-2

 19

نقش ژئوپلیتیک اطلاعات در امنیت کشورها

 2-1-2

 24

کارکردهاي ژئوپلیتیک اطلاعات

 3-1-2

 24

کارکرد امنیتی

 1-3-1-2

27

کارکرد نظامی

 2-3-1-2

27

کارکرد اقتصادي

 3-3-1-2

28

کارکرد سیاسی

 4-3-1-2

30

کارکرد همگرايی

 5-3-1-2

 31

کارکرد واگرايی

 6-3-1-2

 32

مفهوم مرزومرزنشینی

 2-2

 32

مفاهیم مرتبط با مرز و مرزنشینی

 1-2-2

32

خطوط مرزي

 1-1-2-2

 32

اختلافات مرزي

 2-1-2-2

34

کارکرد مرز

 3-1-2-2

35

عوامل تأثیرگذاربر تحولات مرزهاي سیاسی

 2-2-2

39

مفهوم همگرايی و واگرايی

 3-2

43

عوامل تأثیرگذار بر همگرايی

 1-3-2

43

عوامل تأثیرگذار بر واگرايی

 2-3-2

44

ديدگاه هاي مختلف درباره ي همگرايی و واگرايی

 4-2

44

ديدگاه سیاسی-امنیتی

 1-4-2

45

ديدگاه اجتماعی   

 2-4-2

45

ديدگاه اقتصادي

 3-4-2

46

ديدگاه ايدئولوژيکی

 4-4-2

46

چشم انداز ژئوپلیتیک همگرايی و واگرايی

 5-2

46

تحلیل سنتی

 1-5-2

48

تحلیل مدرن

 2-5-2

50

تحلیل پست مدرن

 3-5-2

53

تحلیل پسامدرن

 4-5-2

54

امنیت ملی

2-6

56

عوامل تعیین کننده امنیت ملی

1-2-6

60

منابع ناامنی ایران از حوزه خلیج فارس

2-2-6

64

فصل سوم

65

مواد تحقیق

 1-3

70

روش تحقیق

 2-3

70

جامعه آماري تحقیق

 3-3

71

نمونه وروش نمونه گیري

 4-3

71

روش و ابزار جمع آوري اطلاعات

 5-3

71

روش کتابخانه اي

 1-5-3

71

روش میدانی

 2-5-3

71

روش هاي تجزيه و تحلیل اطلاعات

 7-3

73

فصل چهارم

74

فضای سایبر در خدمت جنگ نرم

 1-4

74

تبیین اجمالی مفهوم قدرت و فضای سایبر

 2-4

75

تازگی فضاي سايبر و پیچدگی فهم روابط موجود در اين فضا

 3-4

77

جنگ سايبري چیست؟

 4-4

78

تبلیغی درباره جنگ سايبري

 5-4

78

مسئله امنیت ملی

 6-4

78

مسئله دنیاي مجازي و فضاي سايبر

 7-4

79

گسترش نفوذ فناوري اطلاعات (IT)

 8-4

82

نگاهی اجمالی به رتبه ايران در اينترنت پرسرعت و موبايل

 9-4

107

فصل پنجم

108

ارزيابی فرضیه ها

 1-5

108

ارزیابی فرضیه اول

 1-1-5

109

ارزیابی فرضیه دوم

 2-1-5

110

نتیجه گیري

 2-5

112

بیان محدودیتها

 3-5

113

پیشنهادها و راهکارها

 4-5

114

منابع

فهرست شکل­ها

صفحه

عنوان

 11

محدوده مورد مطالعه

 15

ويلیام گیبسون

 73

دکترجوزف نای

 73

نمایی­ازARPANET

فهرست جداول

صفحه

عنوان

 25

تأثیرهاي اينترنت در ارتباط با امنیت ملی

 47

هويت و تمايز

 78

20کشور برتر جهان در تعداد کاربر اينترنت

 81-81

Global regional internet penetration rate 2009-2014

 96

تهدیدهای سایبر تروریستی علیه زیر ساخت­های حیاتی

 111

اشکال تهدید ساختارهای اطلاعاتی ­راهبردی