چکیده

شهرستان پاکدشت که از جنوب رشته کوه البرز به طرف دشت کشیده شده و به دلیل وجود رودخانه جاجرود و همچنین خاک حاصلخیز آن، محیط مناسبی را برای کشاورزان، بخصوص برای پرورش گل و گیاه است. همین عوامل در کنار اقلیم مساعد و بارندگی نسبتاً مناسب، باعث شده است که پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر به منزله یک شغل جدی در بین مردم این شهرستان دنبال شود. بخش مرکزی شهرستان پاکدشت پرورش گل و گیاه را به عنوان یک شغل اصلی انتخاب کرده اند و امروزه نقش عمده ای در بازارهای گل وگیاه داخل و حتی خارج از کشوردارند. این تحقیق با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، با بهره گیری از منابع اسنادی همراه با مطالعات میدانی و به تعیین نقش پرورش گل و گیاه در توسعه روستاهای بخش مرکزی شهرستان پاکدشت وبررسی و شناسایی موانع ومشکلات موجود در پرورش گل وگیاه پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق فوق کلیه روستاهای دارای پرورش گل و گیاه دربخش مرکزی شهرستان پاکدشت بوده که شامل 6 روستا  می شود . در این روستاها تعداد 470 گلخانه سنتی و مکانیزه وجود دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که با توجه به سابقه پرورش گل و گیاه در محدوده مورد مطالعه و گسترش این فعالیت پرورش گیاه دربعد اقتصادی موجب افزایش قابل توجه درآمد و نیز افزایش اشتغال و در بعد اجتماعی موجب ماندگاری جمعیت در روستا و مهاجرت معکوس شده است.

واژگان کلیدی: پرورش گل و گیاه، توسعه اقتصادی – اجتماعی ، بخش مرکزی شهرستان پاکدشت

فهرست مطالب

عنوان                                                       صفحه

چکیده ............................................... 1

مقدمه ............................................... 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 بیان مسئله 5

1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق 5

1-3 اهداف تحقیق 6

1-4 سوالات تحقیق 6

1-5 فرضیه های تحقیق 6

1-6 موانع و محدودیت های تحقیق 7

1-7  واژه ها و مفاهیم 7

فصل دوم:  مرور منابع، ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1 پیشینه تحقیق 9

2-2 ادبیات تحقیق 12

2-3 برنامه ریزی روستایی 16

2-4 توسعه روستایی 16

2-5 ضرورت برنامه ریزی توسعه روستایی 17

2-6 مفهوم توسعه روستایی 20

2-7 توسعه اقتصادی 21

2-8 انواع سیستم های کشاورزی 31

2-9 پرورش گُل و گياه 33

فصل سوم: روش اجرای تحقیق مواد و روش

3-1 روش اجرای تحقیق 38

3-1-1 روش تحقیق 39

3-1-2  مراحل تحقیق 39

3-1-2 -1 مرحله جمع آوری اطلاعات (اسنادی و میدانی) 39

3-1-2-2 مرحله سازماندهی و طبقه بندی اطلاعات 39

3-1-2-3 مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات 39

3-2 جامعه آماری، حجم نمونه و متغیر تحقیق 40

3-2-1 متغیرهای تحقیق 42

3-3  روش شناسی تحقیق 42

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و  یافته های تحقیق

4-1 یافته های تحقیق 43

4-1-1 محدوده مورد مطالعه 44

4-1-2 توپوگرافی 45

4-1-3 اقلیم 48

4-1-4 پوشش گیاهی 49

4-1-5 خاک 51

4-1-6 منابع آب 53

4-1-7 کشاورزی و دامداری 53

4-1-8 جمعیت و خانوار 54

4-1-9 نسبت جنسی 55

4-1-10 وجه تسمیه 56

4-1-11 سواد 56

4-1-12 صنعت و معدن-بازرگاني 56

4-1-13 مهاجرت 57

4-1-14 تحلیل وضع موجود پرورش گل و گیاه در محدوده مورد مطالعه 58

4-1-14-1  تعداد  و توزیع گلخانه های بخش مرکزی 58

4-1-14-2 تعداد افراد شاغل در پرورش گل و گیاه 59

4-1-14-3 میزان تولید گل و گیاه 61

4-1-14-4 میزان فروش گل و گیاه 62

4-1-14-5 میزان سود حاصل از فروش گل و گیاه 63

4-1-14-6 میزان صادرات و واردات گل و گیاه 64

4-1-14-7 تعداد گلخانه ها ی موجود در روستاهای نمونه 65

4-1-14-8  تعداد افراد شاغل پرورش دهنده گل و گیاه در روستاهای نمونه 67

4-1-14-9 میزان تولید گل و گیاه در روستاهای نمونه 68

4-1-14-10 میزان فروش گل و گیاه در روستاهای نمونه 69

4-1-14-11 میزان سود حاصل از فروش گل و گیاه درروستاهای نمونه 70

4-1-14-12 میزان صادرات و واردات گل و گیاه 71

4-2 ارزیابی نقش پرورش گل و گیاه از دیدگاه پاسخ گویان 72

4-3 وضعیت گل و گیاه در مناطق روستایی 82

4-4 پرورش گل و گیاه و توسعه اقتصادی روستاها 95

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 بحث و نتیجه گیری 120

5-2 آزمون فرضیه ها 125

5-3 پیشنهادات 129

منابع و مأخذ 130

فهرست جداول

عنوان                                                          صفحه

جدول 3-1 تعداد جمعیت و خانوار و تعداد نمونه های مورد استفاده در تحقیق 40

جدول 4-1 تقسیمات سیاسی شهرستان پاکدشت 44

جدول 4-2 تعداد جمعیت و خانوار، تراکم و بعد خانوار 55

جدول 4-3 تعداد جمعیت زن و مرد در شهرستان و بخش مرکزی و نسبت جنسی آن 55

جدول 4-4 تعداد باسوادان زن و مرد و درصد باسوادی بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 56

جدول 4-5 تعداد گلخانه های موجود در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 58

جدول 4-6 تعداد شاغلین پرورش گل و گیاهان زینتی در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 59

جدول 4-7 میزان تولید گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 61

جدول 4-8 میزان فروش یا درآمد گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 62

جدول 4-9 میزان سود حاصل از فروش گل وگیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 63

جدول 4-10 میزان صادرات و واردات گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 64

جدول 4-11 تعداد گلخانه های موجود در روستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 65

جدول 4-12 تعداد شاغلین پرورش گل و گیاهان زینتی در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 67

جدول 4-13 میزان تولید گل و گیاه درروستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 68

جدول 4-14 میزان فروش یا درآمد گل و گیاه در روستاهای نمونه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 69

جدول 4-15میزان سود حاصل از فروش گل وگیاه در روستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 70

جدول4-16 میزان صادرات و واردات گل و گیاه در روستاهای نمونه و بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 71

جدول 4-17 ترکیب پاسخ گویان برحسب جنس 73

جدول 4-18 ترکیب پاسخ گویان برحسب سن 74

جدول 4-19 ترکیب پاسخ گویان برحسب تحصیلات 75

جدول 4-20 ترکیب پاسخ گویان برحسب اشتغال 76

جدول 4-21  میزان درآمد سرپرست خانوار 77

جدول 4-22 مدت زندگی  پاسخ دهندگان در روستا 78

جدول 4-23 سابقه اشتغال در گل و گیاه 79

جدول 4-24 دارابودن تعاونی در روستا برای پرورش دهندگان گل و گیاه 80

جدول 4-25 فعالین این شغل  و دارا بودن بیمه 81

جدول 4-26 چگونگی میزان فعالیت اهالی در پرورش گل و گیاه 82

جدول 4-27 میزان علاقمندی نسل جوان روستا به فعالیت در زمینه پرورش گل و گیاه 83

جدول 4-28 علل پایین بودن میزان علاقمندی نسل جوان روستا به فعالیت در زمینه پرورش گل و گیاه 84

جدول 4-29 چگونگی وضعیت پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر 85

جدول 4-30 میزان چگونگی وضعیت پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر 86

جدول 4-31 چگونگی افزایش میزان علاقه مردم به پرورش گل و گیاه 87

جدول 4-32 فعالیت در تولیدات پرورش گل و گیاه به عنوان یک فرصت شغلی مناسب در روستا 88

جدول 4-33 برگزاری دوره های آموزشی پرورش گل و گیاه در روستای شما 90

جدول 4-34 دریافت  وام  توسط روستاییان برای پرورش گل و گیاه 92

جدول 4-35 میزان تاثیر پرورش گل و گیاه در جذب گردشگر به روستاها 93

جدول 4-36 مشکلات اساسی در تولید پرورش گل و گیاه 94

جدول 4-37  شغل اصلی سرپرست خانوار 95

جدول 4-38 چگونگی تهیه مواد اولیه  برای پرورش گل و گیاه 96

جدول 4-39 میزان کاهش فعالیت پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر 98

جدول 4-40 ایجاد تعاونی وتاثیر آن در زمینه پرورش گل و گیاه 99

جدول 4-41 بیشترین  نقش در بالابردن درآمد حاصله از پرورش گل و گیاه 100

جدول 4-42 میزان تاثیر پرورش گل و گیاه در ایجاد اشتغال خانوارهای بهره بردار 101

جدول 4-43 پرورش گل و گیاه و میزان بهبود وضعیت زندگی در روستا 102

جدول 4-44  میزان پرورش گل و گیاه و اشتغال خانواده های روستایی 103

جدول 4-45 پرورش گل و گیاه  وپر رنگتر بودن نقش  هریک ازافراد خانواده 105

جدول 4-46 میزان آموزش سرپرست یا افراد خانواده در زمینه پرورش گل و گیاه 106

جدول 4-47 میزان بالا رفتن درآمد روستا ییان وجذب گردشگر 107

جدول 4-48 ایجاد تعاونی  و میزان تاثیر آن در اشتغالزایی روستاییان 108

جدول 4-49 میزان ارتباط در پرورش گل و گیاه و روند مهاجرت 109

جدول 4-50 مهاجرت اعضای خانواده از روستا 110

جدول 4-51 پرورش گل و گیاه و جلوگیری از مهاجرت  روستاییان 111

جدول 4-52 پرورش گل و گیاه و میزان ماندگاری درروستا 112

جدول 4-53 ایجاد و توسعه گلخانه ها ی پرورش گل و گیاه  ومیزان مهاجرت  معکوس به روستا 114

جدول 4-54 پرورش گل و گیاه و میزان مشارکت روستاییان 115

جدول 4-55 محل متمرکز عرضه تولیدات پرورش گل و گیاه و میزان جذب گردشگر 116

جدول 4-56 میزان تاثیر پرورش گل و گیاه بر کالبد روستا 117

جدول 5-1 مولفه های مورد استفاده برای آزمون فرضیه اول 126

جدول 5-2 مولفه های مورد استفاده برای آزمون فرضیه دوم 128

فهرست اشکال

عنوان                                                          صفحه

شکل 4-1  توپوگرافی شهرستان پاکدشت 46

شکل 4-2 شیب شهرستان پاکدشت 47

شکل 4-3  پوشش اراضی شهرستان پاکدشت 50

شکل 4-4 نقشه کاربری اراضی شهرستان پاکدشت 52

شکل 4-5 تعداد گلخانه های موجود در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 59

شکل 4-6 تعداد شاغلین پرورش گل و گیاهان زینتی در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 60

شکل 4-7 میزان تولید گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 61

شکل 4-8 میزان فروش یا درآمد گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 62

شکل 4-9 میزان سود حاصل از فروش گل وگیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 63

شکل 4-10 میزان صادرات گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 64

شکل 4-11 میزان واردات گل و گیاه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 65

شکل 4-12 درصد گلخانه های موجود در روستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 66

شکل4-13 درصد شاغلین پرورش گل و گیاهان زینتی در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 67

شکل  4-14 درصد تولید گل و گیاه درروستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 68

شکل 4-15 درصد فروش یا درآمد گل و گیاه روستاهای نمونه در بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 69

شکل 4-16درصدسود حاصل از فروش گل وگیاه در روستاهای نمونه بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 70

شکل4-17 میزان صادرات و واردات گل و گیاه در روستاهای نمونه و بخش مرکزی شهرستان پاکدشت 71

شکل 4-18 ترکیب پاسخ گویان برحسب جنس 73

شکل 4-19 ترکیب پاسخ گویان برحسب سن 74

شکل 4-20 ترکیب پاسخ گویان برحسب تحصیلات 75

شکل 4-21 ترکیب پاسخ گویان برحسب اشتغال 76

شکل 4-22 میزان درآمد سرپرست خانوار 77

شکل 4-23 مدت زندگی  پاسخ دهندگان در روستا 78

شکل 4-24 سابقه اشتغال در گل و گیاه 79

شکل 4-25 دارابودن تعاونی در روستا برای پرورش دهندگان گل و گیاه 80

شکل 4-26 شرکت تعاونی برای پرورش دهندگان گل و گیاه 80

شکل 4-27 فعالین این شغل  و دارا بودن بیمه 81

شکل 4-28 چگونگی میزان فعالیت اهالی در پرورش گل و گیاه 82

شکل 4-29 میزان علاقمندی نسل جوان روستا به فعالیت در زمینه پرورش گل و گیاه 83

شکل 4-30 علل پایین بودن میزان علاقمندی نسل جوان روستا به فعالیت در زمینه پرورش گل و گیاه 84

شکل 4-31 چگونگی وضعیت پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر 85

شکل 4-32  وضعیت پرورش گل و گیاه در محدوده مورد مطالعه 86

شکل 4-33 میزان چگونگی وضعیت پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر 87

شکل 4-34 چگونگی افزایش میزان علاقه مردم به پرورش گل و گیاه 88

شکل 4-35 فعالیت در تولیدات پرورش گل و گیاه به عنوان یک فرصت شغلی مناسب در روستا 89

شکل 4-36  فعالیت روستاییان در پرورش گل و گیاه 89

شکل 4-37 برگزاری دوره های آموزشی پرورش گل و گیاه در روستای شما 90

شکل 4-38  برگزاری دوره های آموزشی پرورش گل و گیاه در منطقه مورد مطالعه 91

شکل 4-39 دریافت  وام  توسط روستاییان برای پرورش گل و گیاه 92

شکل 4-40 میزان تاثیر پرورش گل و گیاه در جذب گردشگر به روستاها 93

شکل 4-41 مشکلات اساسی در تولید پرورش گل و گیاه 94

شکل 4-42 شغل اصلی سرپرست خانوار 95

شکل 4-43 سرپرست خانوار در روستای گلزار بالا در حین حمل گل 96

شکل 4-44 چگونگی تهیه مواد اولیه  برای پرورش گل و گیاه 97

شکل 4-45 چگونگی تهیه مواد اولیه  برای پرورش گل و گیاه 97

شکل 4-46 میزان کاهش فعالیت پرورش گل و گیاه در سالهای اخیر 98

شکل 4-47 ایجاد تعاونی و تاثیر آن در زمینه پرورش گل و گیاه 99

شکل 4-48 بیشترین نقش در بالابردن درآمد حاصله از پرورش گل و گیاه 100

شکل 4-49 میزان تاثیر پرورش گل و گیاه در ایجاد اشتغال خانوارهای بهره بردار 101

شکل 4-50 پرورش گل و گیاه و بهبود وضعیت زندگی در روستا 102

شکل 4-51 پرورش گل و گیاه و بهبود وضعیت زندگی در روستا 103

شکل 4-52 میزان پرورش گل و گیاه و اشتغال خانواده های روستایی 104

شکل 4-53  فروش  و حمل گل توسط روستاییان گلخانه دار به مراکز دیگر 104

شکل 4-54  پرورش گل و گیاه و ایجاد اشتغال برای افراد خانواده 105

شکل 4-55 میزان آموزش سرپرست یا افراد خانواده در زمینه پرورش گل و گیاه 106

شکل 4-56 میزان بالا رفتن درآمد روستا ییان  وجذب گردشگر 107

شکل 4-57 ایجاد تعاونی و میزان تاثیر آن در اشتغالزایی روستاییان 108

شکل 4-58 میزان ارتباط در پرورش گل و گیاه و روند مهاجرت روستاییان 109

شکل 4-59 مهاجرت اعضای خانواده از روستا 110

شکل 4-60 پرورش گل و گیاه و جلوگیری از مهاجرت  روستاییان 111

شکل 4-61 پرورش گل و گیاه و میزان ماندگاری درروستا 112

شکل 4-62 پرورش گل و گیاه و مشارکت اعضای خانواده و ماندگاری در روستا 113

شکل 4-63 ایجاد و توسعه گلخانه ها ی پرورش گل و گیاه ومیزان مهاجرت معکوس به روستا 114

شکل 4-64 پرورش گل و گیاه و میزان مشارکت روستاییان 115

شکل 4-65 محل متمرکز عرضه تولیدات پرورش گل و گیاه و میزان جذب گردشگر 116

شکل 4-66 میزان تاثیر پرورش گل و گیاه بر کالبد روستا 118

شکل 4-67 پرورش گل و گیاه و توسعه روستاهای بخش مرکزی 118

شکل 4-68 مکانهای پرورش گل و گیاه در روستای جیتو 119