چکیده:

طرح مسئله : شناسایی عوامل شخصیتی و گرایش به مواد مخدر ، به تشخیص و درمان هر چه بهتر اعتیاد کمک کرده و با ارائه به موقع خدمات مشاوره ای و روان شناختی می توان از اعتیاد افراد مستعد تا حدودی پیشگیری کرد.

لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی بهبود یافتگان ( گروه یاور) و بهبود نایافتگان ( گروه در حال بهبود ) اعتیاد است.

روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات علی مقایسه ای است. در این پژوهش 55 نفر از معتادان به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند که 35 نفر بهبود یافتگان ( گروه یاور ) و 20 نفر گروه بهبود نایافته (در حال بهبود) را تشکیل می دهد، اطلاعات به روش تحلیل مولفه های اصلی و تی تست مستقل و استفاده از پرسشنامه سرشت و منش کلونینجر گردآوری شد و داده ها به کمک روش های آمای تجزیه و تحلیل شد و با استفاده از آزمون T-TEST و عامل فاکتوری و آزمون T دو نمونه بدست آمد. یافته ها : نتایج پژوهش فوق نشان داد با توجه به اینکه P =0/05 و مقدار آماره T بیشتر از 96/1 می باشد وجود رابطه معنی داری بین رگه های شخصیت بهبود یافتگان و بهبود نایافتگان تایید می شود به علاوه بررسی بار عاملی رگه ها نشان داد که بیشترین تاثیر در بهبود یافتگی و ترک اعتیاد را به ترتیب رگه های پشتکار پاداش وابستگی، همکاری، خود راهبری دارند.

نتیجه گیری : با توجه به یافته های پژوهش برخی از ابعاد شخصیت در بهبود یافتگی یا بهبود نایافتگی موثر است و تعداد کمی از گروه در حال بهبود می توانند به مرحله یافتگی و ترک اعتیاد برسند.

کلید واژه ها : رگه های شخصیتی ، اعتیاد ، سرشت و منش ، بهبود یافتگان ، بهبود نایافتگان

فهرست مطالب

عنوان                                               شماره صفحه

چکیده

1-1مقدمه 2

1-2طرح مسئله 3

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 3

4-1-اهداف مشخص پژوهش 4

5-1فرضیه های تحقیق 4

1-6تعاريف مفهومي و عملياتي متغيرهاي پژوهش 5

1-6-1 تعاریف نظری: 5

1-6-2 تعریف عملیاتی 6

2-1مقدمه 8

2-2- تحقیقات انجام شده در مورد اعتیاد و شخصیت 9

2-2-1 تحقیقات داخلی 9

2-2-2 سابقه پژوهش در جهان 13

2-3-مفهوم وابستگی به مواد (اعتیاد) 13

2-3-1 تعریف مفاهیم اساسی ملاک‌های وابستگی به مواد 15

2-3-2سوء مصرف مواد 15

2-3-3 مراحل وابستگی به مواد 16

2-3-4 اختلالات وابسته به مواد به دو دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از : 17

2-3-4-1 سوء استفاده از مواد 17

2-3-5 انواع وابستگی به مواد 17

2-3-5-1 وابستگی جسمانی 18

2-3-5-2 وابستگی روانی 18

2-3-6 طبقه بندی انواع مواد 19

2-3-7 مواد افیونی 19

2-4 تعاریف و مفاهیم شخصیت 26

2-5 رابطه شخصیت و اعتیاد 27

2-5-1-دیدگاه کنبرگ: 29

2-6 اختلالات وابسته به مواد 30

2-6-1 حشیش و اختلالات وابسته به آن 30

2-6-3 مواد توهم زاLSD و اختلالات وابسته به آن 31

2-6-5 نیکوتین و اختلالات وابسته به آن 32

2-6-6 آمفتامین و اختلالات وابسته به آن 32

2-6-7 اختلالات ناشی از مصرف بلندمدت مواد استنشاقی 33

2-6-8  اختلالات وابسته به داروهای رخوت زا، خواب آور و یا ضد اضطراب 33

2-9 ویژگی‌های شخصیت در نظریه رابرت کلونینجر 33

2-9-1 محتوای آزمون سرشت و منش ((TCI 36

2-9-2 ابعاد شخصیت از دیدگاه کلونینجر و تئوری وی در رابطه با مصرف مواد 38

2-9-3 مدل عصب، روان دارو شناختی کلونینجر 40

2-9-4 ویژگی های شخصیتی مرتبط با وابستگی به مواد 40

2-9-5 کاربرد آزمون TCI 45

2-9-5-1 مطالعات ژنتیک 45

2-9-5-2 تعداد ابعاد شخصیت قابل انتقال از طریق وراثت 46

2-10 اجتماع درمان مدار 48

2-10-1 تعریف اجتماع درمانی (اجتماع درمان مدار ) 49

2-10-2 تاریخچه اجتماع درمان مدار 49

2-10-3 اهداف اجتماع درمان مدار 49

2-10-4 دیدگاه‌های TC 50

2-10-5 ساختار TC 51

2-10-5-1 نمونه ساختار سلسله مراتبی برنامه اجتماع درمان مدار در کشورهای دیگر 52

2-10-5-2 نمودار ساختار سلسله‌مراتبی برنامه اجتماع درمان مدار در ایران 53

2-10-6 مراحل برنامه 54

2-10-7 مرحله درمان 54

2-10-8 اختلال اعتیاد از دیدگاه TC 56

2-10-9 فرد معتاد از دیدگاه TC 57

2-10-11 زندگی درست از دیدگاه TC 58

2-10-12 بهبودی از دیدگاه TC 59

2-10-13 رویکرد TC 60

2-10-14 فرآیند درمان در TC 62

2-10-15 مراحل تغییر  در TC 63

2-10-16 مراحل پذیرش 66

2-10-17برنامه ارزیابی و تشخیص 67

2-10-18 نقش و عملکرد مددکار اجتماعی در TC 68

3-1مقدمه 70

3-2روش پژوهش و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها 70

3-3جامعه آماری 71

3-4روش نمونه گیری: 71

3-5روش اجرا 71

3-6متغیرها 71

3-7ابزار پژوهش 71

3-8روش اجرا آزمون و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها: 77

3-9ملاحظات اخلاقی 78

4-1- مقدمه 79

4-2-  آمار توصیفی 79

5-1 مقدمه 89

5-2 بررسی فرضیه 89

5-4محدودیت های پژوهش: 93

5-5پیشنهادات پژوهش: 93

منابع فارسی............................................... 95

منابع انگلیسی............................................. 98

پیوست ها

فهرست جداول

عنوان                                               شماره صفحه

جدول3-1: محاسبات موروثی بودن حوادث سرشتی در 2680 دوقلوی استرالیایی  46

جدول 4-1: هم‌بستگی‌های دوقلوها در نمرات معیارهای شخصیتی TPQ در نمونه ویرجینیا (استالینگز ، 1994).............................. 47

جدول5-1: همبستگی های (100×) ژنتیکی و همپراشی های ژنتیکی که از نظر فنوتایپی در ابعاد سرشتی TPQ در نمونه دوقلوهای ویرجینیا معیار شده اند (استالینگز ، 1994)...................................... 48

جدول 6-1: ساختار سلسله مراتبی TC........................ 52

جدول7-1................................................. 53

جدول 8-4: میانگین دامنه تغییرات، انحراف معیار، مقادیر t و سطح معنی داری سن آزمودنی ها به تفکیک جنس و شهر........................ 77

جدول 4-1- سن پاسخ دهندگان............................... 79

جدول 4-2- میانگین (انحراف معیار) رگه های شخصیت بر اساس آزمون TCI در گروههای سنی در نمونه جامعه.............................. 80

جدول 4-3- همبستگی های (سطح معنی داری) مقیاس های سرشت و منش در TCI   80

جدول 4-4- مقادیر ویژه................................... 82

جدول 4-5- نتایج چرخش واریماکس عامل ها................... 83

جدول 4-6- نتایج آزمون مقایسه میانگین مقیاس های هفتگانه در دو گروه درحال بهبود و بهبودیافته...................................... 84

جدول 4-7- نتایج آزمون مقایسه میانگین سرشت و منش در دو گروه درحال بهبود و بهبودیافته............................................ 85

جدول4-8 :بررسی معنی داری مسیر جهت آزمون فرضیه .......... 87

جدول4-9 :بررسی بار عاملی رگه ها......................... 87

فهرست نمودارها

عنوان                                               شماره صفحه

نمودار 4-1.............................................. 82

نمودار4-2 :نمودار ضرایب مسیر دو گروه.................... 86