این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.

چکیده

داشتن آرامش و زیستن در محیطی سرشار از صلح و امنیت از دیرباز جزء دغدغه¬های بشریت بوده است. بر این اساس جامعه بشری همواره در تلاش بوده است تا زمینه های پایداری صلح و امنیت بین المللی را فراهم سازد. امروزه این اعتقاد وجود دارد که صلح و امنیت بین¬المللی به مفهوم واقعی آن در سایه وجود دموکراسی و رعایت حقوق و آزادی¬های بنیادین بشر شکل می¬گیرد. از سویی دیگر لازمه صلح و امنیت پایدار در جهان همکاری¬ و روابط دوستانه میان دولت ها می باشد. در همین راستا سازمان ملل متحد و  موسسات تخصصی آن وظیفه حفظ صلح و امنیت بین المللی را برعهده داشته و بسترهای لازم را برای همکاری میان دولت ها در زمینه های گوناگون فراهم می نمایند. هر چند در این میان به موجب منشور سازمان ملل متحد  شورای امنیت طلایه دار حفاظت از صلح و امنیت بین¬المللی است، موسسات تخصصی سازمان ملل متحد نیز از طریق گسترش روابط و همکاری های میان دولت ها در حوزه های فعالیت خود زمینه را برای حفظ و تقویت صلح و امنیت بین المللی فراهم می سازند. در این میان سازمان آموزشی، علمی، و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) از طریق گسترش همکاری های میان دولت ها در زمینه های آموزشی، علمی و فرهنگی فرهنگی و تاکید بر رعایت دموکراسی و حقوق بشر نقش خود را در حفظ صلح و امنیت بین¬المللی ایفاء می نماید. بر این اساس این پایان نامه نقش یونسکو را در حفظ صلح و امنیت بین المللی بررسی نموده و راهکارهای یونسکو را برای دستیابی به جنین هدفی تشریح می نماید. همچنین پایان نامه حاضر چالش های فرا روی یونسکو را در حفظ صلح و امنیت بین المللی مورد بحث قرار می دهد. این پایان نامه نتیجه می گیرد که برای رفع این چالش ها دولت های عضو یونسکو بایستی از منافع سیاسی خود چشم پوشی نموده و با گسترش همکاری ها در حوزه های آموزشی، علمی و فرهنگی یونسکو را در ایفای نقش موثرتر در تداوم حفظ صلح و امنیت بین المللی یاری دهند.
    
کلید واژه¬ها: صلح و امنیت بین المللی، شورای امنیت، همکاری¬های آموزشی، علمی و فرهنگی، یونسکو
فهرست مطالب

صفحه                                                         عنوان

فصل اول: کلیات                                        1
فصل دوم: آشنایی با سازمان یونسکو و تاثیر اقدامات آن بر صلح و امنیت بین¬المللی    مقدمه فصل دوم                                        20
مبحث اول: بررسي شكل‌گيري يونسكو و تشكيلات آن                        23
گفتار اول: چگونگي شكل‌گيري يونسكو                            23
بند1- پيش از جنگ جهاني اول                                    24
بند 2- دوران بين دو جنگ جهاني                                25
بند3- دوران پس از جنگ جهاني دوم                                27
گفتار دوم: تشكيلات يونسكو و نحوه رأي‌گيري در اين ارکان                    31
بند 1- كنفرانس عمومي                                    31
بند 2- شوراي اجرايي                                        35
بند 3- دبيرخانه                                        36
مبحث دوم: نگاهي به اهداف، فعاليت ها و اهم اقدامات يونسكو                    37
گفتار اول: بررسي اهداف و حوزه فعاليت هاي يونسكو                        38
بند 1- آموزش                                        39
بند 2- فرهنگ                                        43
بند 3- علوم طبيعي                                        46
بند 4- علوم انساني و اجتماعي                                    48
بند 5- ارتباطات و اطلاع رساني                                    50

عنوان                                             صفحه
گفتار دوم: بررسي اهم اقدامات يونسكو                            52
بند1- حفاظت از ميراث فرهنگي                                53
بند2- يونسكو و نابودي آپارتايد                                    58
بند3- يونسكو و آموزش حقوق بشر                                60
بند4- بهبود وضعيت زنان                                    63
بند 5-یونسکو و جوانان                                    66
بند 6-  یونسکو، آفریقا و کشورهای کمتر توسعه یافته                        68
نتيجه‌گيري فصل دوم                                        71
فصل سوم: مفهوم صلح و امنيت بين‌المللي و نهادهاي تضمين كننده آن        
مقدمه فصل سوم                                        73
مبحث اول: مفهوم صلح و امنيت بين‌المللي و ارتباط آن با مفاهيم بنيادين حقوق بشر و دموكراسي    74
گفتار اول: مفهوم صلح و امنيت بين‌المللي                            75
بند 1- صلح منفی                                        76
بند 2- صلح مثبت                                           77
بند 3-  ميثاق جامعه ملل و صلح و امنيت بين‌المللي                         79    بند 4- حفظ صلح و امنیت بین¬المللی در منشور سازمان ملل متحد                    85
    گفتار دوم: ارتباط صلح و امنيت بين‌المللي با مفاهيم بنيادين دموكراسي و حقوق بشر        88
بند 1-  ارتباط صلح و امنيت بين‌المللي با دموكراسي                        89
بند 2- ارتباط صلح و امنيت بين‌المللي با حقوق بشر                            98
مبحث دوم: نهادهاي تضمين كننده صلح و امنيت بين‌المللي                    104
گفتار اول: سازمان ملل متحد و اركان اصلي آن                            104
بند 1- شوراي امنيت                                        105
بند 2- مجمع عمومي                                        111

عنوان                                              صفحه
  بند 3- دبیر خانه(دبیرکل)                                    113
بند 4- ديوان بين‌المللي دادگستري                                115
گفتار دوم: گزیده¬ای از موسسه¬های تخصصي سازمان ملل متحد                     118
بند 1- سازمان تربيتي و علمي و فرهنگي سازمان ملل متحد (UNESCO)                119
بند 2- سازمان بين‌المللي كار (ILO)                                122
بند 3- سازمان بهداشتي جهاني (WHO)                                127    نتیجه¬گیری فصل سوم                                     132
فصل چهارم: راهکارها و چالش های یونسکو در حفاظت از صلح و امنیت بین¬المللی
مقدمه فصل چهارم                                        135
مبحث اول: راهكارهاي يونسكو براي حفاظت از صلح و امنيت  بين المللي                135
گفتار اول: جهاني كردن جامعه اطلاعاتي و توسعه آن                        136
گفتار دوم: گفتگو و تعامل میان تمدن¬ها                            140
گفتار سوم: ایجاد کمیسیون¬های ملی در کشورهای عضو                        145
بند 1- نقش مشورتی                                        147
بند 2- نقش ارتباطی                                        147
بند 3- نقش اجرایی                                         148
بند 4- نقش اطلاع رسانی                                    148
گفتار چهارم: ارتباط با سازمان های غیردولتی                            149
مبحث دوم: چالش هاي سازمان يونسكو                             152
گفتار اول: اصل عدم مداخله                                    153
گفتار دوم : فقر توسعه فرهنگي                                157
گفتار سوم : فقدان فرهنگ دموكراسي در كشورها                        161
عنوان                                              صفحه      
نتیجه گیری فصل چهارم                                    166
نتیجه گیری نهایی                                           167          
منابع و مآخذ                                        170                            
                            

نشانه¬های اختصاری

UNESCO: United Nation Educational Scientific Culturl Organization
سازمان تربیتی، علمی فرهنگی سازمان ملل متحد(یونسکو)        
IIIC: International Institute for Intellectual Cooperation
موسسه بین¬المللی همکاری های معنوی  
CAME: Conference of Allied Ministers of  Education
كنفرانس وزراي آموزش كشورهاي متفق
ASP net: Associated Schools Project Network
مدارس مرتبط با پروژه شبکه یونسکو
IBC: International Bioethics Committee                                           
کمیته بین¬المللی اخلاق زیستی
ICT: Information Communication and Technologies             
فناوري‌هاي اطلاع‌رساني و ارتباطات
ISTC: International  Student  Travel  Confederation
کنفدراسیون بین¬المللی مسافرت دانشجویان
FIYTO: Federation of  Imternational Youth Travel  Organization
فدراسیون سازمان های بین¬المللی مسافرت جوانان
United Nations Millennium Declaration UNMD:
اعلامیه هزاره سازمان ملل متحد
ICJ: International Court of justice
دیوان بین¬المللی دادگستری    
PCIJ: Permanent Court of international justice      
دیوان دائمی دادگستری بین¬المللی
ILO: International Labour Organization
سازمان بین¬المللی کار
C.G.T: Confederation General du Travail
اتحادیه عمومی کار
                          WHO: World Health organization          سازمان بهداشت جهانی

فصل اول:
کلیات

 
فصل اول: کلیات
مقدمه
الف) طرح مسأله
يونسكو، سازمان تربیتی، علمی و فرهنگي سازمان ملل متحد، يكي از مهم¬ترين سازمان¬هاي تخصصي سازمان ملل متحد است. تأسيس و شكل‌گيري اين سازمان به كنفرانسی برمي گردد كه در آن نمايندگان 44 كشور، طي فراخوان مشتركي كه توسط دولت¬هاي بريتانياي كبير و فرانسه انجام شده بود، در 16 نوامبر سال 1945 در شهر لندن گرد هم آمدند و اساسنامه آن را امضا كردند.   اساسنامه مزبور با امضاي كشور يونان در تاريخ 4 نوامبر 1946 به-عنوان بيستمين كشور امضا كننده، الزام‌آور شده و يونسكو متولد شد.   اين سازمان در حال حاضر بيشتر از سازمان ملل متحد، كه نقش سازمان مادر را براي آن دارد، داراي عضو مي‌باشد و اعضاء آن در حال حاضر به 195 كشور مي‌رسد. اين سازمان از 3ركن زير تشكيل مي‌شود:
1- كنفرانس عمومي: عالي¬ترين مرجع تصميم‌گيري يونسكو است که خط مشی و جهت کلی حرکت سازمان را تعیین و هر 2 سال يكبار با شركت نمايندگان كشورهاي عضو تشكيل جلسه مي‌دهد. برنامه¬ها و بودجه یونسکو توسط این این رکن تعیین می شود.   
2- شوراي اجرايي: كه اُرگان نظارتي يونسكو در اجراي برنامه‌ها و تصميمات كنفرانس عمومي است، مقدمات کار کنفرانس عمومی را تهیه و بر اجرای کامل تصمیمات کنفرانس عمومی نظارت   می¬کند. این شورا از ترکیب نمایندگان 51 کشور عضو که براي دوره‌اي 4 ساله توسط كنفرانس عمومي انتخاب مي‌شوند، بوجود می¬آید و سالانه 2 بار تشکیل جلسه می دهد.

3- دبيرخانه: كه مسئول اجراي برنامه‌هاي يونسكو بوده و شامل مدير كل و كاركنان مي‌باشد. دبير كل، مدير اجرايي سازمان مي‌باشد و هر 4 سال يكبار براساس توصيه‌هاي شوراي اجرايي توسط كنفرانس عمومي انتخاب مي‌شود.
به¬طور كلي آموزش، علوم طبيعي، علوم انساني و اجتماعي، فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات جزء دستور كار و اولويت‌هاي سازمان يونسكو مي‌باشد كه نيل به صلح و امنيت بين‌المللي از طريق همين اولوليت‌ها امكان‌پذير است و شكل مي‌گيرد.
صلح و امنيت بين‌المللي از آرزوهای همیشگی بشر است و همیشه نیز از سوی پدیده¬های مختلف تهدید شده است.   اصطلاح صلح به¬طور سنتی به¬عنوان "آزادی از جنگ و ستیز" تعریف شده است، این مفهوم ایده¬آلیستی،  به¬ویژه از جنگ جهانی دوم به بعد، به عقیده¬ای تبدیل شده است که طبق آن، صلح، تنها در غیاب جنگ وجود دارد.   در سطح بين‌المللي اقدامات بسياري جهت نيل به صلح و آرامش در قالب سازمان¬هاي بين‌المللي صورت گرفته كه نمونه بارز آن تشكيل سازمان ملل متحد مي‌باشد كه وظيفه اصلي آن حمايت از صلح و امنيت بين‌المللي است. صلحی که منظور سازمان ملل می¬باشد، صلح بین¬المللی است نه داخلی، مگر در موارد اتفاقی و در جهت اجراء اعمال بین¬المللی، خصوصا صلحی که مطابق با اصول عدالت و حقوق بین الملل باشد.  در همين راستا، سازمان ملل اقدام به ایجاد کمیته¬هایی نمود که موسسات تخصصی سازمان ملل متحد از دل آنها بیرون آمد. سازمان يونسكو كه يكي از این موسسات تخصصی مي‌باشد، در سال 1946 به¬وجود آمد كه نقش مهمي را در ايجاد و حفاظت صلح و امنيت بين‌المللي ايفا مي‌كند.
 مهم¬ترین فعالیت یونسکو در زمینه آموزشی در سطح جهان، مبارزه با بیسوادی و ریشه¬کنی این مساله بوده است. برنامه یونسکو در سطح فرهنگ، سه مرحله اصلی و به هم پیوسته را پیگیری       می¬کند که عبارتند از: آفرینش آثار اصیل، حفظ آثار موجود و نشر و نقد بین-المللی فرهنگ¬ها. همچنین در زمینه توسعه علوم گوناگون، برنامه¬هایی دارد که شامل توسعه ساختار اساسی علوم در کشورهای عضو، ترغیب همکاری بین¬المللی برای پیشرفت پژوهش¬ها و مدارک علمی و به¬کار بردن علوم و تکنولوژی در کارهای عمرانی است.    
 يونسكو به منظور جلوگيري از بروز جنگ و درگيري در جهان و دستيابي به صلح و تأمين هدف¬هاي منشور سازمان ملل متحد كه خود زيرمجموعه‌اي از آن سازمان مي‌باشد، از راه آموزش، علوم، فرهنگ و ارتباطات تأسيس گرديد كه هم‌اكنون 195 كشور در اين سازمان عضويت دارند. اين سازمان از آموزش، علوم طبيعي و اجتماعي، فرهنگ و ارتباطات همچون ابزاري براي ايجاد صلح و آرامش در سطح بين‌المللي استفاده مي‌كند. قانون اساسي (اساسنامه) يونسكو صراحت دارد كه: "براساس تجربه بشر، تنها تمهيدات سياسي و اقتصادي براي ايجاد صلح پايدار و آنچه لازمه عدالت و كرامت انساني است، كفايت نمي‌كند. از اين رو كليه برنامه‌هاي يونسكو بايد در راستاي ساختن صلح در اذهان انسان¬ها، به¬ويژه از رهگذر برنامه‌ريزي آموزشي جهت يابد."  همان¬طور كه در ديباچه اين سازمان آمده كه: «جنگ ها نخست در اذهان بشر آغاز مي‌شود و لذا دفاع از صلح نيز بايد نخست در اذهان انسان¬ها شكل بگيرد.»
پس رسالت اصلي يونسكو رسالتي اخلاقي است كه تأمين كننده صلح و امنيت بشري از طريق همكاري فكري و معنوي است. يونسكو از بدو تأسيس، بيشتر جايگاه بحث و تبادل نظر نخبگان علمي، فرهنگي و روشنفكران جهان قلمداد مي‌شود، جايگاهي كه انديشمندان و دانشمندان در آن به هم‌انديشي و مشورت درباره راه¬هاي تحقق صلح و امنيت پايدار مي‌پردازند و با تأكيد بر عرصه‌هاي فرهنگي و آموزشي سعي دارند يونسكو را به آزمايشگاه عقايد و تدوين كننده استانداردها تبديل كنند تا توافق‌هاي جهاني درباره موضوعات رو به تزايد اجتماعي، اخلاقي و فرهنگي را پيش ببرند و از اين طريق است كه يونسكو با توسل به توافق‌هاي جهاني درباره موضوعات مذكور و ايجاد تعامل و گفتگو ميان ملت¬ها، آنها را به لحاظ فرهنگي و اجتماعي به هم نزديك و حتي وابسته مي‌كند و از وقوع جنگ و به مخاطره افتادن صلح و امنيت جلوگيري مي‌كند. اين مهم دربند یکم ماده يك اساسنامه آن سازمان نيز درج گرديده است. آنجا كه مي‌گويد:
"سازمان بر آن¬است تا با نزديك¬تر کردن همكاري بين‌ ملل از طريق آموزش، علم و فرهنگ، در صلح و امنيت مشاركت داشته باشد و به اين ترتيب احترام به عدالت، قانون، حقوق بشر و آزادي¬هاي اساسي براي همگان پيش‌بيني شده در منشور ملل متحد را بدون تبعيض و در نظر گرفتن نژاد، جنسيت، زبان يا مذهب تضمين كند."
واضح است كه هدف اساسي اين سازمان كمك به حفظ صلح و امنيت بين‌المللي و ارتقاء روابط بين‌المللي ميان كشورهاي عضو از طرق مختلف به¬ويژه از طريق فرهنگي و آموزشي است. فرهنگ مايه اصلي مباحثه‌هاي مربوط به هويت، انسجام اجتماعي است. احترام به تنوع فرهنگي، بردباري، گفتگو و همكاري در محيطي از اعتماد متقابل و تفاهم از مهم¬ترين عناصر تضمين كننده صلح وامنيت بين‌المللي است  كه اين مهم از اصلي‌ترين اهداف يونسكو مي‌باشد. در واقع علت اصلي ايجاد اين سازمان «تأسيس سازماني با هدف نهادينه ساختن فرهنگ صلح به معناي واقعي كلمه است.»
آرمان صلح در جوامعی دست يافتني است كه همبستگي و پيشرفت خود را در حالي تأمين كنند كه حقوق بشر را مراعات، ساختارهاي دموكراتيك را برقرار و توسعه را به تعهد مشترك مبدل كرده‌اند. در اين خصوص يونسكو نيروي ذهن بشر را در رسيدن به هدف بسيج مي‌نمايد. بر اين اساس، در آن سازمان بر خلاقيت انسان در اكتساب، انتقال و گردآوري دانش كه كليد هر روند رهايي بخش فردي و جمعي است، سرمايه‌گذاري مي‌شود.
رسالت يونسكو بيش از هر چيز اخلاقي است و با روح و روان انسان¬ها سروكار دارد و مأموريت دارد كه در مقام سازماني براي همكاري فكري بين‌المللي خدمت كند و از اين طريق به نزديك كردن    ملت¬ها به لحاظ فرهنگي تلاش نمايد. اين سازمان جهت مقابله با فرهنگ جنگ، اصولي مثل اصول آزادي، عدالت و دموكراسي، تساهل و همبستگي و رعايت حقوق بشر را شالوده فرهنگ صلح قرار داده است. فرهنگي كه مدنظر اين سازمان است، فرهنگ همزيستي مسالمت‌آميز است كه  براساس آن هرگونه خشونت‌گرايي طرد شده و گفتگو و مذاكره جانشين آن مي‌شود، به¬گونه‌اي كه با مذاكره و گفتگو صلح جاودان به جامعه بشري بازگردد.
به عبارت ديگر، هدف سازمان مشاركت در تأمين صلح و امنيت جهاني بواسطه پيشبرد همكاري ملت¬ها در زمينه‌هاي آموزشي، علمي و فرهنگي است كه رفاه عمومي بشريت را جايگزين وحشت هميشگي انسان از نابودي حيات و حیثيتش مي‌نمايد. صلح مورد نظر اين سازمان، اتحاد و تلاش هماهنگ مردم آزاد براي كسب امنيت و خوش‌بختي مي‌باشد.
ب) سوابق علمي:
صلح و امنيت بين‌المللي يكي از مهم¬ترين آمال بشر بوده و هست و جهت نيل به آن اقدامات بسياري در سطح سازمان¬هاي بين‌المللي صورت گرفته است. سازمان يونسكو هم يكي از اين اقدامات مي‌باشد. سازمان يونسكو كه يكي از موسسات تخصصي سازمان ملل متحد است، هدف اصلي آن حفظ صلح و امنيت بين‌المللي مي‌باشد كه در ايران نيز فعاليت¬ها و آثار خوبي را در قالب همايش‌ها و كميسيون¬ها از خود به¬جاي گذاشته است اما درخصوص موضوع اين پايان‌نامه يعني «نقش يونسكو در حفاظت از صلح و امنيت بين‌المللي»، آثار  قابل توجهي به¬صورت مستقيم منتشر نشده است. به¬طور كلي در زمينه يونسكو و همچنين صلح و امنيت بين‌المللي در تأليفات علمي آثار چندي در حقوق ايران منتشر شده كه همگي به¬صورت كلي مي‌باشند و به نقش يونسكو در حفاظت از صلح و امنيت بين‌المللي به¬طور جزئي اشاره نشده كه برخي از اين آثار عبارتند از:
کتاب¬ها:
1- عباس نادري قطب‌الديني و حميد زنگنه در كتاب "يونسكو"، دفتر مطالعات سياسي وزارت امور خارجه، تهران، مركز چاپ و انتشارات، سال 1382، تنها به بررسي شكل‌گيري يونسكو اقدام نموده و در خصوص نقش يونسكو در حفاظت از صلح و امنيت بين‌المللي تنها در صفحه 41 و 42 اين كتاب در قالب «اهداف سازمان يونسكو» به بررسي آن، كه آن هم به¬صورت كلي مي‌باشد پرداخته است.
2- محمدرضا دهشيري، در كتاب "یونسکو از مذاكره تا تصميم‌گيري"، انتشارات علمي و فرهنگي، تهران، 1388، به بررسي سازمان يونسكو و اركان آن اقدام نموده و تنها در مقدمه كتاب در صفحه 16 به نقش يونسكو در حفاظت از صلح و امنيت بين‌المللي پرداخته و بيشتر به نقش يونسكو در حفاظت از ميراث فرهنگي پرداخته است.
3- سيد محمد موسوي و ساناز نصيري در كتاب خود تحت عنوان «سازمان يونسكو و نقش آن بر پيشبرد مسائل فرهنگي ايران»، انتشارات علوم و فنون رازي، تهران، 1391، تنها به بررسي نقش يونسكو در گسترش فرهنگ، تبادلات فرهنگي و ارتباطات  پرداخته‌اند و از نقشی که این سازمان در حفاظت از صلح و امنیت بین المللی ایفا می کند به¬طور مستقیم سخن به میان نیاورده است.
4- علي اصغر عامري بافقي، در كتاب «مفهوم صلح در روابط بين‌الملل»، ، انتشارات علوم و فنون رازي، تهران،  1391 ، به بررسي مفهوم صلح پرداخته و با بررسي ابعاد مختلف آن و برخي اختلاف‌ها در روش‌هاي نيل به صلح، نقش سازمان ملل و سازمان¬های تابعه آن از جمله يونسكو را نيز در زمينه حفظ صلح، اساسي دانسته است آن هم  به¬صورت کلی از نقش این سازمان سخن گفته و از بررسی جزئی خودداری نموده است.