چکیده :

فرسودگی شهری یکی از مشکلات جدی و پدیده های غیر قابل اجتناب است که مدیریت شهری در تمام کشورهای جهان با آن رو به روست. آنچه مهم است اینکه فرسودگی شهری و ایجاد بافت فرسوده مختص به کشور خاص یا شهر مشخصی نمی باشد بلکه تمامی شهرها و روستاها در جهان با آن درگیر هستند ولی بسته به شرایط، قدمت، نوع مصالح و کیفیت ساخت و ساز شهرها ،شدت و ضعف دارد. بدیهی است که استانداردهای ساخت و ساز، دوره زمانی تعریف شده برای عمر مفید بناها، کیفیت و مقاومت مصالح، سیاست های حمایتی و تشویقی دولت و برنامه های   مدیریت شهری از عناصر تعیین کننده در ایجاد و گسترش بافت های فرسوده و کنترل و نوسازی بناها می باشند.

 بخش عمده ای از شهر رودسر به دلیل قدمت تاریخی و سابقه طولانی سکونتی فرسوده هستند و در هنگام حوادث طبیعی کمک رسانی را با مشکل روبه رو می کند.

بافت قديم شهر رودسر كه خاستگاه اوليه شهر رودسر  است .در زماني مناسب ترين مكان سكونت در شهر بوده ، امروزه به دليل مضلات و مشكلات مختلف اجتماعي ، فرهنگي ،اقتصادي و كالبدي، جاذبه خود را از دست داده و محل استقرار گروههاي مختلف جامعه يا پايگاه ومنزلت اجتماعي متفاوت گرديده است.

این پایان نامه با موضوع هدف کلی ،تحلیل راه کارهای ساماندهی بافت فرسوده بخش مركزي شهر رودسر در نظر دارد در درجه اول مسائل و مشکلات بافت را تحلیل سپس راهکارهایی را برای ساماندهی ارائه نماید.  .

در تدوین این پایان نامه از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی  استفاده شده است در بررسی وضع موجود از روش توصیفی کمک گرفته شده است.

روش گرد آوری اطلاعات در این تحقیق به صورت کتابخانه ای , اسنادی ,میدانی,می باشد.

 جمعیت شهر رودسرمعادل 37579 نفر می باشدو جمعیت موجود درناحیه2 رودسر که بخش مرکزی در آن واقع شده است  14768 نفر بر آورد شده است. با توجه به جدول استاندارد مورگان جامعه نمونه تعداد 306پرسشنامه در ناحیه 2 پر شده و نتایج آن مورد بررسی قرار گرفت.

    برای سنجش یافته های تحقیق از مدل swot  استفاده شده که نشان می دهد ارزش و قیمت زمین در فرسودگی بافت موجود محدوده مطالعه، تاثیر دارد  و ساماندهی  خیابان اصلی بخش مرکزی شهر (تعریض و...)موجب سهولت نقش توریستی  در آن می شود.و فرضیه های مورد بررسی در پایان نامه اثبات و تأیید می شوند .

     واژگان کلیدی : بافت  شهر، فرسوده ، بهسازی، فرسودگی  و نوسازی ،بخش مرکزی،شهر رودسر

فهرست مطالب :

چکیده : 1

فصل اول کلیّات تحقیق. 3

1-1- بیان مسئله: 4

1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق : 6

1-3- اهداف تحقیق: 7

1-3-1- هدف کلی تحقیق  : 7

1-3-2- اهداف جزئی تحقیق  : 7

1-4- سوال تحقیق: 8

1-5- فرضیه تحقیق  : 8

1-6- واژه ها و مفاهیم 8

1-7- سوابق تحقیق. 10

1-8- محدودیت  های تحقیق. 12

فصل دوم: 13

مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق. 13

2-1-مفاهیم پایه ای.. 14

2-1-1-مفهوم شهر. 14

2-1-2-تعريف و شناسايي بافت فرسوده 15

2-1-3-انواع بافتهاي آسيب پذير شهري.. 15

2-1-4-ويژگي عمومي بافتهاي فرسوده 16

2-1-5-شاخصهاي شناسايي بافت فرسوده و آسيب پذير. 16

2-1-5-1-ضريب نفوذپذيري.. 16

2-2- سوابق. 17

2-2-1-  پيشينه ها  بهينه سازي بافت فرسوده در جهان. 17

2-2-1-1 کنگره آتن: 18

2-2-1-2 کنگره ونیز: 18

2-2-1-3- بیانیه مکزیکو سیتی : 19

2-2-2- نیم نگاهی به وضعیت بافت های تاریخی  یا موسوم به فرسوده در. 19

2-2-2-1- کشورهای اروپایی: 19

2-2-2-1-1- پرتغال، شهر لیسبون: 19

2-2-2-1-3-اسپانیا، شهرتولِدو (Toledo): 21

2-2-2-1-4-هلند، شهر دِلفت (Delft): 22

2-2-2-1-5-فرانسه، شهر استراسبورگ(Strasbourg): 23

2-3- سوابق و پيشينه ها  بهينه سازي بافت فرسوده در ايران. 23

2-4- سوابق و پيشينه ها  بهينه سازي بافت فرسوده در رودسر. 27

2-4-1- ضرورت حفظ بافت هاي قديم شهري.. 27

2-4-2- رويكرد سيستمي به هسته هاي قديم شهر و بخش هاي جديد 28

2-5- نظریه ها 29

2-5-1- نظریه ساماندهی زمین. 29

2-5-2- نظریه اصالت بخشی. 29

2-5-3- نظریه محرومیت زدایی و راهبرد برنامه ریزی اجتماعی. 30

2-5-4- نظريه توسعه پايدار. 31

2-5- 5- نظریه انسان گرا 31

2-6- مکاتب.. 31

2-6- 1- مکتب فرهنگ گرایی. 31

2-6- 2- مکتب کارکرد گرایی. 32

2-6- 3- مکتب ساختار گرایی. 32

2-7- دیدگاه ها 33

2-7- 1- دیدگاه نوساز. 33

2-7- 2- دیدگاه کالبدی.. 33

2-7- 3- دیدگاه اجتماعی. 34

2-7-4- دیدگاه اقتصادی.. 35

2-8- اصول. 36

2-8-1- اصول شهر سازی انسان گرا 36

2-9- الگو ها 37

2-9-1- الگوی جایگزینی. 37

2-9-2- الگوی پالایش شهری.. 38

فصل سوم: 39

روش اجرای تحقیق/ مواد و روشها 39

3-1-روش تحقیق و مراحل آن. 40

3-1-1- روش تحقیق. 40

3-1-2-روش گرد آوری اطلاعات.. 40

3-1-3-ابزار گرد آوری اطلاعات.. 40

3-1-4- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات و داده ها 40

3-1-5- جامعه آماری و نمونه تحقیق  : 40

3-1-6- متغییرهای تحقیق. 41

3-2- ویژگی های جغرافیایی محدوده مورد مطالعه. 41

3-2-1- ز مین شناسی. 46

3-2-2- گسل ها و لرزه خیزی.. 47

3-2-2- توپوگرافی و شیب.. 48

3-2-3- نواحی پست ساحلی: 48

3-2-4- اقلیم 49

3-2-4-1- جریان های هوائی(باد غالب ): 49

3-2-4-2-دما 51

3-2-4-3- رطوبت نسبی. 52

3-2-4-4- بارش.. 53

3-2-5- هیدرولوژی و منابع آب.. 54

3-2-6-خاک شناسی. 55

3-3- ویژگی جغرافیای انسانی رودسر. 56

3-3-1- ویژگی جغرافیایی تاریخی رودسر. 59

3-3-2- بررسی روند تحولات جمعیتی شهر رودسر. 60

33--3- بررسي ساختار سني و جنسي جمعيت شهر رودسر. 64

3-3-4-  مهاجرت.. 64

3-3-5-بررسي وضعيت سواد 65

3-3-6- ویژگی های اقتصادی رودسر. 66

3-3-7- عوامل موثر در پیدایش و شکل گیری شهر رودسر. 69

3-3-8- تقسیمات کالبدی شهر رودسر. 69

3-3-9- وضعیت کاربری زمین در شهر رودسر. 69

3-3-10- خصوصیات فیزیکی و نحوه استفاده از اراضی در نواحی. 71

3-3-10-1- ناحیه 1. 71

3-3-10-2- ناحیه 2. 73

3-3-10-3- ناحیه 3. 76

3-3-10-4- ناحیه 4. 78

3-3-11- موقعیت معابر سواره و پیاده 81

فصل چهارم: 84

تجزیه و تحلیل داده ها و یافتههای تحقیق. 84

4-1- یافته های اسنادی.. 85

4-1-1- بررسی محوطه های تاریخی. 85

4-1-2- بررسی وضعیت مسکن در بافت قدیم 87

4-1-3- وضعیت موجودتراکم هادرسطح شهرونواحی ( خالص و ناخالص) 87

4-1-4- تراکم ساختمان های مسکونی. 88

4-1-5- ارزش نگاهداری ساختمان های مسکونی. 88

4-1-6-مصالح ساختمانی. 91

4-1-7- تعداد طبقات واحد های مسکونی. 94

4-2- یافته های میدانی. 96

4-2-1-وضعیت جمعیتی بافت قدیم 96

4-2-1-1- بررسی  سن سرپرستان خانوار در بافت فرسوده 96

4-2-1-2- میزان سواد سرپرست های خانوار در بافت فرسوده 97

4-2-1-3- میزان در آمد خانوار در بافت فرسوده 99

4-2-2- ارزش زمین در شهر رودسر. 100

4-2-2-1- ارزش زمین خالی. 100

4-2-2-2-ارزش خانه های کلنگی. 103

4-2-2-3-ارزش خانه های نوساز. 104

4-2-2-4-ارزش ملک تجاری.. 105

4-2-3-  بررسی نارضایتی دربناهای قدیمی. 106

4-2-4- عوامل نابسامانی عملکرد بافت قدیم 112

4-2-4- 1- بررسی نابسامانی ناشی از فعالیت های تجاری.. 112

4-2-4- 3- بررسی نابسامانی ناشی از سیستم مدیریت شهری.. 116

4-2-5- وضعیت معابر در محدوده مورد مطالعه. 118

4-2-6-  نحوه حمل و نقل ساکنین. 119

SWOT 4-3- تجزیه و تحلیل وضع موجود شهر بر اساس مدل. 120

4-3-1- بررسی محیط داخلی. 121

4 -3-2-  بررسی محیط خارجی. 121

4-3-3-تدوین راهبرد 121

4-3-4- تحلیل برنامه ریزی توسعه فضایی ناحیه رودسر به روش swot 122

4-3-5- وزن دهی. 123

فصل پنجم : 128

جمع بندی.. 128

5-1- جمع بندی.. 129

5-2- پاسخ به سوال تحقیق. 135

5-3- فرضیه تحقیق. 137

5-4- نتیجه گیری.. 139

5-5 -راهکارهاو پیشنهادات.. 140

پیوست ها 145

منابع فارسی. 159

منابع لاتین. 162

فهرست جداول

جدول  شماره:3-1 - محدوده طول جغرافیایی شهرستان به قرار زیر می باشد. 43

جدول شماره: 3-2-  محدوده عرض جغرافیایی ان به قرار زیر میباشد . 43

جدول شماره:3-3-  دما در دوره10 ساله(1390-1380) 51

جدول شماره :3-4- جدول رطوبت نسبی دوره 10 ساله(1390-1380) 52

جدول شماره :3-5-  بارش دوره 10 ساله(1390-1380) 53

جدول شماره: 3- 6- دبی متوسط ماهانه و سالانه ایستگاه های هیدرومتری محدوده مطالعاتی برحسب مکعب بر ثانیه. 55

جدول شماره : 3- 7- جمعیت و درصد رشد سالانه. 61

جدول شماره: 3- 8- توزيع نسبي جمعيت برحسب گروههاي بزرگ سني و به تفكيك جنس.. 64

جدول شماره :3-9- مهاجران واردشده طي 5 سال گذشته برحسب جنس و سن براساس آخرین جابجایی انجام شده رودسر. 65

جدول شماره: 3- 10- روند تاریخی اقتصاد در رودسر. 67

جدول شماره : 3- 11- شاغلان گروههای عمده فعالیت در شهر رودسر سال 1390. 68

جدول شماره : 3- 12- جمعیت بیکار بر حسب جنس ،سن و سطح سواد شهر رودسر با توجه به آمار سال 1390 بر اساس جدول ذیل بوده است. 68

جدول شماره : 3- 13- کاربری اراضی وضع موجود (ناحیه 1)                                            جمعیت موجود:7375 نفر. 72

جدول شماره : 3- 14- کاربری اراضی وضع موجود در ناحیه 2                        جمعیت موجود:     8815 نفر. 74

جدول شماره : 3- 15- کاربری اراضی وضع موجود ( ناحیه 3)                              جمعیت موجود:10181 نفر. 77

جدول شماره : 3- 16- کاربری اراضی وضع موجود( ناحیه 4)                   جمعیت موجود:6880. 79

جدول شماره : 4- 1- تراکم خالص و ناخالص ناحیه 2. 87

جدول شماره : 4- 2- نحوه توزیع تراکم در ناحیه 2. 88

جدول شماره : 4- 3- ارزش نگاهداری ساختمان های مسکونی. 88

جدول شماره : 4- 4- تعدادطبقات مسکونی برحسب کیفیت در ناحیه 2 شهر رودسر. 91

جدول شماره : 4- 5-  استفاده از مصالح در ناحیه 2 شهر رودسر. 92

جدول شماره : 4- 6-  توزیع واحدهای مسکونی برحسب تعداد طبقات ناحیه 2. 94

جدول شماره 4-7- درصد سن افراد بافت فرسوده 96

جدول شماره : 4- 8-   میزان تحصیلات.. 98

جدول شماره : 4- 9-  جدول میزان در آمد افراد 99

جدول شماره : 4- 10-   ارزش زمین خالی در ناحیه 2. 100

جدول شماره : 4-11-    قیمت ساختمان کلنگی در ناحیه 2. 103

جدول شماره : 4- 12-    قیمت ساختمان نوسازدر محلات ناحیه 2. 104

جدول شماره : 4- 13-    قیمت ملک تجاری در محلات ناحیه 2. 105

جدول شماره : 4- 14-    مشکلات ناحیه 2 شهر رودسر. 109

جدول شماره : 4- 15- عدم همکاری مردم با شهرداری.. 117

جدول شماره : 4- 16- نحوه حمل و نقل ساکنین. 120

SWOT جدول شماره 4-17. 124

جدول شماره: 5-1- ارزش املاک مختلف در قسمت های مختلف ناحیه 2. 137

فهرست نمودار ها :

نمودار شماره :3-1- دما در دوره10 ساله(1390-1380) 51

نمودار شماره 3-2- رطوبت نسبی دوره 10 ساله(1390-1380) 52

نمودار شماره :3-3- بارش دوره 10 ساله(1390-1380) 54

نمودار شماره :3-4-   جمعيت شهري رودسر. 62

نمودار شماره :3-5- توزيع نسبي جمعيت بر حسب گروههاي بزرگ سنی و به تفكيك جنس در سال 1390. 64

نمودارشماره 4-1-  ارزش نگاهداری ساختمان های مسکونی در ناحیه 2 رودسر. 89

نمودارشماره 4-2-  تعدادطبقات مسکونی برحسب کیفیت در ناحیه 2 شهر رودسر. 91

نمودار شماره :4-3- استفاده از مصالح در ناحیه 2 شهر رودسر. 92

نمودارشماره :4-4- توزیع واحدهای مسکونی برحسب تعداد طبقات ناحیه 2. 94

نمودارشماره :4-5-سن افراد بافت فرسوده 97

نمودارشماره :4-6-  میزان تحصیلات.. 98

نمودار شماره :4-7- میزان در آمد افراد 99

نمودار شماره :4-8- ارزش زمین خالی در ناحیه 2. 101

نمودار شماره :4-9-  قیمت ساختمان کلنگی در محلات ناحیه 2. 103

نمودار شماره : 4- 10-    قیمت ساختمان نوسازدر محلات ناحیه 2. 105

نمودار شماره : 4- 11-    قیمت ملک تجاری در محلات ناحیه 2. 106

نمودارشماره :4-12-   مشکلات ناحیه 2 شهر رودسر. 110

نمودارشماره :4-13-  عدم همکاری مردم با شهرداری.. 117

نمودار شماره :4-14-  نحوه حمل و نقل ساکنین. 120

فهرست نقشه ها

نقشه شماره 3-1- نمای کلی ایران و نشان دادن جایگاه گیلان در ایران. 43

نقشه شماره:3-2- موقعیت رودسر در منطقه شرق گیلان. 44

نقشه شماره: 3-3-محدوده مصوب طرح جامع و حرایم مصوب.. 45

نقشه شماره 3-5- نواحی شهر رودسر. 57

نقشه شماره 3-6- محلات شهر رودسر. 58

نقشه شماره:  3-7 – نقشه تراکم جمعیتی ناحیه 2 شهر رودسر. 63

نقشه شماره :3-8- کاربری های ناحیه 2. 75

نقشه شماره :3-9- کاربری های شهر رودسر. 80

نقشه شماره 4-1- محدوده آثار ثبت شده در میراث فرهنگی. 86

نقشه شماره 4-2- کیفیت ساختمان ها 90

نقشه شماره 4-3- مصالح به کار گرفته شده در بناها 93

نقشه شماره 4-4- تعداد طبقات بناها 94

نقشه شماره 4-5- ارزش اراضی. 102

نقشه شماره4-6-  نحوه پخشایش کاربری مذهبی و فرهنگی. 115

نقشه: پیشنهادی5-1- 144

فهرست تصاویر

2-1-تصویر شماره : 20

2-2-تصویر شماره 21

2-3-تصویر شماره : 22

2-4-تصویر شماره : 22

3-1تصویرشماره 83

4-1تصویر شماره: 104

4-2 تصویر شماره:– نداشتن پارکینگ کافی در ساختمان و پارک در معبر پیاده (خیابان گلسار) 111

4-3 – تصویر شماره: نداشتن آسفالت مناسب و نداشتن پارکینگ عمومی و پارک در کوچه(پشت بانک مسکن) 111

4-4 تصویر شماره:–نداشتن سیستم فاضلاب شهری و بالا بودن سطح ایستابی آب و بالا زدن چاه در منازل(خیابان گلسار) 112

4-5-تصویر شماره  بازار ماهی فروشان در وسط شهر در خیابان امام در فصل تابستان و وجود آلودگی و بو. 113

4-6- تصویر شماره وجود کاربری های متعدد درمرکز شهر و معبر کم عرض (خیابان امام خمینی) 114

4-7تصویر شماره-معبرتنگ ،خاکی در بافت فرسوده(خیابان گلسار) 119

5-1-تصویر شماره  زباله هایی که توسط راننده های مینی بوس در انتهای خیابان معلم منتهی به کمربندی در تنها مرداب رودسر رها می گردد 132

5-2-تصویر شمارهزباله هایی که توسط عابرین در کنار خیابان رها می گردد(خیابان گلسار) 132

5-3 تصویر شماره: وجود موتور در پیاده روها(روبروی شهرداری) 134

:5-4-تصویر شمارهوجود چندین صف پارک شده در خیابان با وجود داشتن امکان تعبیه پارکینگ (خیابان گلسار) 134

5-5-تصویر شماره: معابر تنگی که در اطراف بافت فرسوده وارثی دارند 141

5-6-تصویر شماره: پارکینگ معمولی که امکان ایجاد پارکینگ طبقاتی شدن را دارد 142