چکیده

 امروزه با رشد فزاینده جمعیت و آلودگی شهرها مناطق طبیعی با محیط پاک و آرام، پذیرای حجم عظیمی از مسافرانی می باشد که جهت گذران اوقات فراعت از خانه هایشان بیرون می آیند.

شهرستان رضوانشهر در غرب استان گیلان دارای جاذبه های اکوتوریستی و توریستی فراوانی  است، این شهرستان به دلیل نزدیکی به جاده سراسری انزلی – آستارا و مناطق جنگلی و بکروکوههای سر سبز همیشه مورد توجه گردشگران داخلی و غیر استانی می باشد. روش تحقیق در این پژوهش بنیادی و بصورت توصیفی و تحلیلی با استفاده از روش پتانسیل گردشگری (Ep) بوده و روش گردآوری اطلاعات بصورت کتابخانه ای، اسنادی و میدانی می باشد  نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد که در شهرستان رضوانشهر جاذبه های گردشگری فراوانی بوده که اکثریت آنها بدرستی معرفی و شناسایی نشده و براین اساس از نظر امکانات رفاهی و خدماتی محروم می باشند. با توجه به روشEp از بین جاذبه های گردشگری در شهرستان رضوانشهر بیشترین مولفه را پارک جنگلی دکتر درستکار دارابوده که با دارابودن 10 شاخص از  11 شاخص بدست آمده از مولفه های پنج گانه فوق می باشد. این پارک دارای 10 امتیازمثبت و یک امتیاز منفی بوده و ضریبEp   یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه  10 می باشد و رتبه اول  را در این روش دارد.  و پس از آن پارک جنگلی گیسوم و نهالستان پیلمبرا با 9 امتیاز مثبت و 2 امتیاز منفی در رتبه یا سطح 2 قرارگرفته اند ضریب Ep یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 5/4 می باشد. مناطقی مانند دشت دورا، ییلاقات ارده. پارگام، رودخانه شفارود، پل تاریخی پونل با 8 امتیاز در سطح یا رتبه 3 قرار گرفته و ضریب Ep   یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه ها 67/2 می باشد. پس از آن اسپیه مزگت با 7 امتیاز در رتبه یا سطح 4 قرار دارد، ضریبEp   یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 75/1 می باشد. در نهایت منطقه حفاظت شده قرقاول با 5 امتیاز در رتبه یا سطح 5  بوده که ضریبEp   یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه   83/0 می‎باشد و آبشار ویسه دار با تمام جذابیتهای دیدنی خود بدلیل عدم امکانات مناسب و بی توجهی مسئولین با 4 امتیاز کمترین رتبه را در سطح شهرستان دارا بوده و ضریب Ep   یا پتانسیل گردشگری در این جاذبه 57/0 می‎باشد. از نظر مجموع امتیازات  در جاذبه های شهرستان رضوانشهر 76 امتیاز مثبت و 34 امتیاز منفی وجود داشته ضریب Ep   یا پتانسیل گردشگری در شهرستان رضوانشهر 23/2 می باشد.  

واژگان کلیدی: توریسم، اکوتوریسم، روش Ep، شهرستان رضوانشهر، استان گیلان

فهرست مطالب

عنوان                                                       صفحه

چکیده 1

مقدمه 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 بیان مسئله 4

1-2 سوال تحقیق 5

1-3 اهمیت و ضرورت تحقیق 5

1-4 اهداف تحقیق 5

1-5 فرضیه 5

1-6 قلمرو تحقیق 5

1-7  محدویت های تحقیق 7

1-8  واژه ها و مفاهیم 7

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

2-1 توريسم و گردشگری 9

2-2 تعريف اصطلاحات توريسم 10

2-3  طبقه‏بندي انواع توريسم 12

2-4 اشكال عمده توريسم 13

2-4-1 توريسم طبيعت يا اكوتوريسم 14

2-4-1-1 توريسم اقليمي (كليماتوريسم) 14

2-4-1-2 توريسم ساحلي 14

2-4-1-3 توريسم كوهستان و برف شهرها 15

2-4-1-4 توريسم جنگل 15

2-4-1-5 توريسم كوير و بيابان 16

2-4-1-6 توريسم آبهاي معدني و آبهاي گرم 16

2-4-1-7  توريسم درماني 16

2-4-1-8 توريسم ورزشي 16

2-5 گردشگری روستایی 17

2-5-1 محدوده گردشگری روستایی 17

2-5-2 اصول کلی برای گردشگری در روستا 19

2-5-3 فواید توسعه گردشگری روستایی 19

2-5-4 آسیب های توسعه گردشگری روستایی 21

2-5-5 خدمات گردشگری روستایی 23

2-5-6 فراورده کلی گردشگری روستایی 23

2-6 زيربناهاي صنعت توريسم 24

2-7 عوامل موفقيت كشورها در جلب توريسم 25

2-8  اثرات گردشگری 26

2-9 اثرات زیست محیطی 27

2-10 اثرات اقتصادی گردشگری 30

2-11 اثرات فرهنگی- اجتماعی گردشگری 33

2-12 اثرات سیاسی توسعة گردشگری 35

2-13 نظریه های گردشگری 35

2-13-1 نظرات قضایی 35

2-13-2 نظرات تولیدی 36

2-13-3 نظرات تاریخی 36

2-13-4 نظرات مدیریتی 36

2-13-5 نظرات اقتصادی 37

2-13-6 نظرات جامعه شناسی 37

2-14 مکاتب گردشگری 38

2-14-1 مکتب آمریکا 38

2-14-2 مکتب کانادا 38

2-14-3 مکتب انگلیس 39

2-14-4 مکتب استرالیا 39

2-15 پیشینه تحقیق 39

فصل سوم: ویژگیهای جغرافیایی تحقیق

3-1 روش کار 47

3-1-1 نوع روش تحقيق 47

3-1-2 روش گردآوری 47

3-1-3 ابزار گردآوری 47

3-1-4 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات 48

3-1-5-جامعه آماری و حجم نمونه و مقطع زمانی 48

3-1-6- متغیر های تحقیق 48

3-2 ویژگیهای جغرافیایی محدوده مورد مطالعه 50

3-2-1 موقعیت 50

3-2-2 مشخصات محیط طبیعی 50

3-2-2-1 توپوگرافی 50

3-2-2-2 زمین شناسی 53

3-2-2-3 اقلیم 58

3-2-2-3-1 درجه حرارت 58

3-2-2-3-2 بارندگی 59

3-2-3 رطوبت هوا 62

3-2-4 ابرناکی سالانه 63

3-2-4-1 ابرناکی ماهیانه 64

3-2-5 ساعات آفتابی 65

3-2-5-1 ساعات آفتابی ماهانه 66

3-2-5-2 روزهای یخبندان 67

3-2-6  فشار هوا 68

3-2-7 باد 68

3-2-8 روش دمارتن اصلاح شده 70

3-2-9 سيستم طبقه بندي آمبرژه 71

3-2-10 منحني آمبروترميك 72

3-2-10-1 خاکشناسی منطقه 73

3-2-10-2 منابع آب 76

3-2-10-3 پوشش گیاهی 79

3-2-11 طبقه جنگلی پست 79

3-2 -11-1جنگلهای مخلوط ( آمیخته ) هیرکانین: 79

3-2-11-2 جنگلهای راش (آلش) کوهستانی 79

3-2-11-3 طبقه کوهستانی فوقانی 80

3-2-11-4 طبقه چراگاههای طبیعی و کوهستانی: 80

3-2-12 مشخصات اجتماعی - جمعیتی 82

3-2-13 تعدادجمعیت در سالهای آماری 82

3-2-14 توزیع و تراکم جمعیت 85

3-2-15 ساختار سنی و جنسی جمعیت 86

3-2-15-1 ساختار جنسی 86

3-2-16 سواد وآموزش 87

فصل چهارم: تجزیه تحلیل داده ها و یافته های تحقیق

4-1- پتانسیل های گردشگری روستایی در شهرستان رضوانشهر 90

4-1-1 زمین شناسی و توریسم 90

4-1-2 آب و هوا و توریسم 91

4-1-2-1 اقلیم و آسایش از روش ماهونی 94

4-1-2-2 اقلیم و آسایش به روش الگی 96

4-1-3 شبکه آب و توریسم 97

4-1-4 توپوگرافی و توریسم 98

4-1-4-1 واحد ساحلی، جلگه ای وکوهپایه ای 98

4-1-4-2 واحد کوهستانی کم ارتفاع 99

4-1-4-3 واحد کوهستانی نسبتا مرتفع 100

4-1-4-4 واحد کوهستانی بسیار مرتفع 100

4-1-5 پوشش گیاهی و توریسم 101

4-1-6 دشت دورا 104

4-1-7  منطقه حفاظت شده قرقاول (ساحل تازه آباد رودسر) 105

4-1-8 ییلاقات ارده و پارگام 105

4-1-9 آبشار ویسادار (جاده آبویار) 106

4-1-10 نهالستان پیلمبرا 107

4-1-11 پارک جنگلی دکتر درستکار 107

4-1-12 پارک جنگلی گیسوم 108

4-2 سطح بندی جاذبه های گردشگری  روستایی درشهرستان رضوانشهر 109

فصل پنجم: بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 بحث و نتیجه گیری 113

5-2پیشنهادات 117

5-3-آزمون  فرضیه ها 119

منابع و مأخذ 121

فهرست جداول

عنوان                                                       صفحه

جدول 2-1 آثار سیاسی توسعة گردشگری 35

جدول 3-1 تعداد و درصد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی 51

جدول 3-2 میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا سانتی گراد 58

جدول 3-3 داده های حرارتی ایستگاه پیلمبرا درجه سانتیگراد 59

جدول 3-4 متوسط بارندگی و در صد بارش ایستگاه پیلمبرا میلی متر 60

جدول 3-5 درصد بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرا 61

جدول 3-6 میانگین آمار رطوبت نسبی در ایستگاه پیلمبرا-به در  صد 62

جدول 3-7 میانگین درصد رطوبت نسبی هوا در ایستگاه پیلمبرا 62

جدول 3-8 میانگین سالانه روزهای ابری ایستگاه انزلی 63

جدول 3-9 میانگین روزهای ابری ماهیانه ایستگاه انزلی 64

جدول 3-10 میانگین سالانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی 65

جدول 3-11 میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی 66

جدول 3-12 وضعیت روزهای یخبندان در ایستگاه هواشناسی پلیمبرا 67

جدول 3-13 میزان فشار ماهانه هوا در بندر انزلی (واحد میلی بار) 68

جدول 3-14 مشخصات بادهای محلی در منطقه مورد مطالعه: 69

جدول 3-15 طبقه‏بندي اقليمي به روش دمارتن 70

جدول 3-16 ارزیابی منابع آب میلیون متر مکعب 77

جدول 3-17 تغییرات جمعیت در سالهای 1390-1385 در شهرستان رضوانشهر1390 82

جدول 3-18 تعداد خانواردر سالهای 1385 و1390 شهرستان رضوانشهر 83

جدول 3-19 بعد خانواردر سالهای 1385  و 1390 درشهرستان رضوانشهر 84

جدول 3-20 تراکم جمعیت  در سالهای 1385  و 1390درشهرستان رضوانشهر 85

جدول 3-21 ساختار جنسی شهرستان رضوانشهر در سالهای 1390-1385 86

جدول 3-22 تعداد افراد باسواد زن و مرد در شهرستان رضوانشهر 87

جدول 4-1  اقلیم و آسایش از روش ماهونی 94

جدول 4-2 ماتریس مربوط به امتیازات و جاذبه های گردشگری شهرستان رضوانشهر 110

فهرست نمودارها

عنوان                                                       صفحه

نمودار 3-1 تعداد روستاهای شهرستان رضوانشهر بر حسب طبقات ارتفاعی 51

نمودار 3-2 میانگین دمای ایستگاه پیلمبرا شهرستان رضوانشهر 59

نمودار 3-3 متوسط بارندگی ایستگاه پیلمبرا 60

نمودار 3-4 درصد بارندگی فصلی ایستگاه پیلمبرا 61

نمودار 3-5 میانگین درصد رطوبت نسبی در ایستگاه پیلمبرا 63

نمودار 3-6 مقدار ابرناکی سالانه ایستگاه انزلی 64

نمودار 3-7 میانگین روزهای ابری ماهیانه ایستگاه انزلی 64

نمودار 3-8 میانگین سالانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی 65

نمودار 3-9 میانگین ماهیانه ساعات آفتابی ایستگاه انزلی 66

نمودار 3-10 وضعیت روزهای یخبندان در ایستگاه هواشناسی پلیمبرا 67

نمودار 3-11 منحنی آمبروترمیک در شهرستان رضوانشهر 72

نمودار 3-12 تغییرات جمعیت در سالهای 1390-1385 در شهرستان رضوانشهر1390 82

نمودار 3-13 تعداد خانواردر سالهای 1385 و1390 شهرستان رضوانشهر 83

نمودار 3-14 بعد خانواردر سالهای 1385  و 1390 درشهرستان رضوانشهر 84

نمودار 3-15 تراکم جمعیت  در سالهای 1385  و 1390درشهرستان رضوانشهر 85

نمودار 3-16  ساختار جنسی شهرستان رضوانشهر در سالهای 1390-1385 87

نمودار 3-17 تعداد افراد باسواد زن و مرد در شهرستان رضوانشهر 88

فهرست اشکال

عنوان                                                       صفحه

شکل 3-1  اقلیم نمای دومارتن 71

شکل 3-2 اقلیم نمای آمبرژه 72

تصویر شماره 4-1 چشمه 90

تصویر شماره 4-2 وجود دره های صعب العبور 90

تصویر شماره 4-3 وجود صخره های سنگی 91

تصویر شماره 4-4 وجود دره های عمیق با جریان آب دائمی 91

تصویر شماره 4-5 نمایی از شرایط میکرو کلیمایی در رضوانشهر 92

تصویر شماره 4-6 جریان آب رودخانه شفارود و استفاده ازهوای پاک و خنک در اطراف آن 92

تصویر شماره 4-7 مناطق  مناسب شهرستان که برای ورزشهای زمستانی 93

تصویر شماره 4-8 چشم اندازی از جنگل های شفارود شهرستان رضوانشهر 94

شکل شماره 4-9 اقلیم نمای الگی را در شهرستان رضوانشهر 96

تصویر شماره 4-10 نمایی از رود خانه شفارود و بستر سیلابی آن 97

تصویر شماره 4-11 نمایی از تونل  شفارود 98

تصویر شماره 4-12 نمایی از اراضی جلگه ای و ساختمانهای جدید 99

تصویر شماره 4-13 نمایی از آبشار خجه دره 99

تصویر شماره 4-14 نمایی از پوشش گیاهی و راه ارتباطی 100

تصویر شماره 4-15 نمایی ازرودخانه شفارود وگردشگران در بستر 101

تصویر شماره 4-16 پوشش بکر جنگلی و شاخه های فرعی حوضه ی شفارود 101

تصویر شماره 4-17 چشم انداز راشستانهای "لمیر" در شمال غرب حوضه(شعماری، 1383) 102

تصویر شماره 4-18 ییلاق زندانه و مناظر زیبای آن 102

تصویر شماره 4-19 مرتع منطقه برزکوه 103

تصویر شماره 4-20 نواحی مرتعی زندانه (شعماری، 1383) 103

تصویر شماره 4-21 نواحی مرتعی برن(شعماری، 1383). 103

تصویر شماره 4-22 چشم انداز پوشش مرتعی"دشت دامن" در جنوب غرب شهرستان 104

تصویر شماره 4-23 دشت دورا ن در ییلاقات شهرستان رضوانشهر 104

تصویر شماره 4-24 نمایی از ییلاق پارگام در شهرستان  رضوانشهر 105

تصویر شماره 4-25 نمايي از دهستان ييلاقي ارده واقع در شمال غرب شهرستان 106

تصویر شماره 4-26 آبشار ویسادارنمای بالا  وآبشار ویسادارنمای روبرو 106

تصویر شماره 4-27 نهالستان پیلمبرا در شهرستان رضوانشهر 107

تصویر شماره 4-28 پارک جنگلی دکتر درستکار در شهرستان رضوانشهر 107

تصویر شماره 4-29 پارک جنگلی گیسوم در جنگلهای گیسوم 108

فهرست نقشه ها

عنوان                                                       صفحه

نقشه 1-1 محدوده مورد مطالعه 6

نقشه 3-1 اداری– سیاسی ، نقاط روستایی و شبکه راههای شهرستان رضوانشهر 49

نقشه 3-2 توپوگرافی شهرستان رضوانشهر 52

نقشه 3-3 زمین شناسی  شهرستان رضوانشهر 57

نقشه 3-4 خاک شهرستان رضوانشهر 75

نقشه 3-5 شبکه آب شهرستان رضوانشهر 78

نقشه 3-6 پوشش گیاهی شهرستان رضوانشهر 81