مقدمه

با برپایی وشکل گیری سکونتگاههای ثابت در قالب ده وروستاها ، این سکونتگاهها مکانی لازم داشتند تا بتوانند محصولات تولیدی خود را با یکدیگر مبادله کنند. این محل با  ماهیتی ( خدماتی – تجاری  )  و وابسته به مناطق پیرامونی شهر نام گرفت. برای این مرکز تجاری وجود یک حوزه زراعی وکشاورزی پیرامونی از لوازم اولیه تشکیل وماندگاری محسوب شد.

روستا به عنوان یک سکونتگاه انسانی در یک منطقه است که با وابستگی ها و پیوستگی های ساختاری وکارکردی که با شهربه عنوان سکونتگاه دیگر دارد، ایجادکننده روابط اقتصادی ،اجتماعی و...می شود. در مطالعات انجام شده درباره مناسبات بین شهر وروستا ، همواره شهر به عنوان جزیی تعیین کننده از لحاظ نظری و کارکردی محسوب شده است.  سالها روابط  و پیوند های شهروروستا به صورتی ساده در قالبی بیشتر اقتصادی آن هم مبادله مازاد تولیدات روستا خلاصه میشد. ولی تحولات دهه های اخیر جهان وایران این روند نه تنها کمرنگ گردیده بلکه به جریاناتی چند بعدی، پیچیده و وابسته تبدیل  گشته به نحوی که امروزه دیگرنمی توان فضای مطالعاتی هیچ  یک را بدون  در نظر داشتن موقعیت  دیگری مورد بررسی و پزوهش قرار داد چرا که مداخله در نواحی روستایی وشهری اثراتی فراتر ازقلمرو انها دارد ( شیرین پور 1392  ، 2 ) بررسی عملکردهای شهرهای کوچک در توسعه روستاهای پیرامون و شناخت وتقویت این عملکردها برای ایجاد روزنه های توسعه  یکی  از شیوه های موثرو مورد توجه  در نظر اندیشمندان  برای نقاط روستایی است.  چرا که شهرهای کوچک به عنوان رابط دو دونیای روستایی و شهری وابسته ودارای روابط مناسبات  و پیوندهای  متقابل  اما  واقع  در وضعیت  و شرایط متقابل  و متفاوت از هم بهترین و مناسبترین گزینه برای کمک به کاهش شکاف های چند لایه و پیامد های محدودیت و محرومیت برای هر دو مکان سکونتگاهی شناخته می شوند.

این تحقیق با عنوان بررسی عملکرد تبدیل شاندرمن به شهردر  توسعه  روستاهای  پیرامون  و با هدف شناخت  الویت  مکانی  دریافت خدمات  و نیازهای  روستاییان  ، شناخت میزان تاثیرگذاری  عملکردهای اقتصادی شهردردسترسی به اشتغال ودرامد زایی در روستاییان و بررسی نقش شهر شاندرمن در دسترسی روستاییان به نیازهای اولیه در پنج فصل تهیه شده است.

پیوندهای روستا– شهر قسمتی از واقیت های زندگی روزانه خانوارهای ساکن نواحی روستایی و شهری است. وجود مشکلات ناشی از رشد  شهر های بزرگ تراکم جمعیت و هم چنین مهاجرت روستاییان به این  شهرها موجب توجه وتاکید برنامه ریزان به تقویت و رشد شهرهای کوچک گردید.بدین لحاظ این راهبرد همواره مطرح می شود که با تقویت شهرهای  کوچک می توان مسیر مهاجرت روستاییان به شهرهای بزرگتر را تغییر داد و بسیاری از مشکلات موجود در نواحی روستایی را که ناشی از عدم دسترسی مناسب روستاییان به مراکز خدماتی است را برطرف نمود.چالش امروز برنامه ریزان مدیریت فضایی شهر و روستا و تامین یکپارچگی انان به عنوان یک واقعیت در چارچوب برنامه ریزی های توسعه در جهت حصول به منافع متقابل است.در سالهای اخیر مناطق شهر و روستایی کشور به میزان قابل توجهی متاثر ازپدیده های نوین جهانی از تغییرات فراوانی برخوردار شده و کارکردهای نوینی برای شهرها و روستاها بوجود امده است. پیوندهای روستایی– شهری می توانند تاثیر بسزایی در توسعه روستایی منطقه داشته باشند کما اینکه از شهر به مثابه موتور توسعه روستایی یاد شده است. این آثار می تواند نقش مثبت یا منفی و به بیان دیگر نقش زایا یا انگلی بر حوزه یا ناحیه خویش بر جای بگذارد و از منطقه ای به منطقه دیگر و از شهری به شهر دیگر متفاوت باشد.از اینرو شناخت علمی این اثار می تواند در برنامه ریزی های منطقه موثر افتد.امروزه با تحولات گسترده اقتصادی – اجتماعی و تکنولوزیک از جمله در زمینه حمل و نقل و راه های ارتباطی  روابط شهر وروستا بسیار گسترده و متنوع شده است. این روابط خود را به شکل جریان جمعیت کالا عقاید سرمایه اطلاعات و نوآوری نشان می دهد.به همین دلیل بسیاری از تحولات وتغییرات در شهرها و روستاها ناشی از کم وکیف روابط بین انهاست. بنابراین لازم است روابط شهری– روستایی در روند برنامه ریزی مورد توجه قرار گیرد. مهاجرت دایم از روستاها به شهرها درحال وقوع است که از یک سو باعث فشار زیاد به شهرها و حاشیه نشینی شده و از سوی دیگر موجب کمرنگ شدن فعالیت های کشاورزی می شود. در چنین حالتی به دلیل استفاده نکردن از فناوری های نوین کشاورزی برای روستاییان دارای صرفه اقتصادی نبوده و به مرور موجب ازبین رفتن فعالیت های داخلی روستا می گردد. جریان های فضایی و تعاملات بخشی بین شهر و روستا به شکل پیوندهای روستایی– شهری نقش بسیار مهمی در توازن شهر و روستا و توسعه یکپارچه ناحیه ای دارد.توسعه اقتصادی واجتماعی روستاها از جمله عواملی هستند که می توانند پیوند های مذکور رابه منظور کاهش فقر و شکاف روستا و شهر تقویت کنند.اشتغال جوانان در روستاها سکونت افراد بومی در روستاها و افزایش نقش روستا در توسعه کلان کشور از جمله اهداف طرح توسعه روستایی است.اجرای طرح توسعه روستایی باید منجر به بهبود درامد مسکن مشارکت خدمات رسانی جلوگیری از مهاجرت و بهبود وضعیت کار در روستاها شود.در چنین شرایط روستا – شهرها و شهر های کوچک می توانند موجب ایجاد  تعادل فضایی – جمعیتی در ابعاد ناحیه ای شده و از سوی دیگر با استقرار خدمات متنوع اداری ،اقتصادی – اجتماعی و رفاهی در شهر های کوچک و روستا- شهرها بیش از 50درصد رفت و آمدهای غیر ضروری و پر هزینه روستاییان منطقه به مرکز شهرستان جلوگیری کرده و موجبات رضایت انها را فراهم کند.همچنین شهرهای کوچک می تواند نقش بسیار مهمی به عنوان مراکز رشد روستایی در روند رشد روستاها برعهده داشته وخدماتی در زمینه ایجاد بازار،تامین نهاده های کشاورزی، مانند کود و ماشین الات کشاورزی، خدمات شهری،امکانات اموزشی، تحصیل، مراقبت های پزشکی و مانند انرا برای حوزه روستایی خود فراهم اورندو در نهایت کاهش رفت وامد ساکنان مناطق روستایی به ماسال و کاهش هزینه های حمل و نقل و افزایش سود ودرامد روستاییان منطقه مورد مطالعه را موجب شود.

1-2- اهداف تحقیق

1- این پژوهش سعی دارد تا به نقش تعادل بخش فضایی شهرهای کوچک در ارتقای شاخص های

برخورداری روستاییان پیرامون از خدمات زیربنایی و اقتصادی- اجتماعی انها بپردازد.

2- همچنین نقش شهرهای کوچک را در افزایش زمینه های اشتغال کشاورزی و غیر کشاورزی در محدوده مورد مطالعه بررسی کند.

1-3- سوال تحقیق

الف-ایا تبدیل روستای شاندرمن به شهر در بهبود و افزایش درآمد خانوارهای روستایی بخش شاندرمن موثر بوده است ؟

ب- ایا با تبدیل شاندرمن به نقطه ی شهری زمینه های اشتغال بیشتری برای روستاییان بخش شاندرمن فراهم گردیداست ؟

ج –آیا تبدیل شاندرمن به شهر در تجهیز و پشتیبانی از تولیدات کشاورزی وتوسعه کشت دوم در روستاهای بخش شاندرمن موثر بوده است؟

د- ایا با تبدیل روستای شاندرمن به شهر خدمات زیر بنایی و اجتماعی – فرهنگی بخش شاندرمن توسعه یافته است ؟

1-4-فرضیه هاي تحقیق

برای رسیدن به پاسخ سوالات این تحقیق فرضیه های زیر مطرح گردیده که در ذیل به آنها اشاره شده است :

فرضیه اصلی 1 :  تبدیل روستای شاندرمن به شهر در بهبود و ارتقای اقتصادی خانوارهای روستایی بخش شاندرمن موثر بوده است .

الف – فرضیه فرعی 1-1 با تبدیل شاندرمن به نقطه ی شهری زمینه های اشتغال بیشتری برای روستاییان بخش شاندرمن فراهم گردید.

ب – فرضیه فرعی 1-2 تبدیل شاندرمن به شهر در تجهیز و پشتیبانی از تولیدات کشاورزی وتوسعه کشت دوم در روستاهای بخش شاندرمن موثر بوده است.

فرضیه اصلی 2 : با تبدیل روستای شاندرمن به شهر خدمات زیر بنایی و اجتماعی – فرهنگی بخش شاندرمن توسعه یافته است.

1-5- روش شناسی تحقیق

تحقیق حاضر از نوع کاربردی وروش بررسی آن توصیفی – تحلیلی بر مبنای داده های میدانی واسنادی است.در این تحقیق منابع شامل اسناد و گزارشهای سازمانهاو نهادهای دولتی ،کتب،مقالات داخلی وخارجی،نشریات امارنامه ها و برخی طرح های پژوهشی است.ابزار گرداوری اطلاعات در این تحقیق به مشاهدات میدانی و پرسش نامه تهیه شده،متکی خواهیم بودو دران به منظور افزایش جنبه کمی و اماری ان مباحث توصیفی به جداول ونمودارها تبدیل خواهند شد.همچنین به منظورشفافیت هرچه بیشتر تجزیه و تحلیل اطلاعات،از نقشه های موضوعی طبیعی و انسانی که توسط نرم افزار GIS ترسیم می گردد ، استفاده خواهد شد.در بخش تحلیل امار واطلاعات بدست امده ازپرسش نامه نیز از نرم افزار

EXCEL  و  SPSS استفاده می گردد.جامعه اماری ان ازروستاهای پیرامونی بیش از 20خانواراست. که بر اساس تعریف قانون تقسیمات کشوری روستا شمرده می شوند.حجم نمونه براساس فرمول کوکران با استفاده از نسبت یا صفت های مطرح شده در سوالات این تحقیق ،303 پرسشنامه در جهت بررسی و آزمون فرضیه ها تکمیل خواهد شد.

مراحل انجام کار:

فصل اول – کلیات تحقیق

فصل دوم – مبانی وادبیات نظری تحقیق

فصل سوم – بررسی وشناخت وضع موجوددر منطقه مورد مطالعه

فصل چهارم – بررسی وتحلیل واقعیت های موجودو تجزیه وتحلیل اطلاعات گرداوری شده

فصل پنجم – آزمون فرضیات،جمعبندی ،نتیجه گیری وارانه پیشنهادات

1 – 6 – اهمیت وضرورت تحقیق

نظر به اینکه تحولات جمعیتی ایران در دهه های اخیر، بیش از پیش افزایش شهرهای کوچک را درپی داشته است؛این امر عطف توجه به جایگاه ونقش این شهرهادر نظام سلسله مراتب شهری کشور ازیکسوو کارکردهای اقتصادی انها در حوزه پیرامونشان رااز سوی دیگر ضرورت ساخته است.در این میان توجه به توسعه روستایی و جلوگیری از نابودی کشاورزی و عدم مهاجرت به این شهرهامی تواند علاوه برافزایش تولیدات کشاورزی و خودکفایی در این بخش باعث جلوگیری از مهاجرت شود.