تحقيق انواع ازدواج در جوامع روستايي شهرستان هاي ايران

مقدمه    3
1-   گیلان :    3
2-   سمنان :    5
3-   مرکزی:    6
شهر ساوه- روستای هندس:    6
4-   تبریز:    7
5- گلستان    8
ازدواج در تركمن ها    8
6- لرستان:    13
7- تهران    20
8- ايلام    21
9- فارس    24
ازدواج در روستای فداغ – گراش    24
منابع    26

مقدمه
خانواده هسته اصلی جامعه انسانی است و ازدواج در واقع جشن تولد یک خانواده و یک واحد جدید اجتماع می باشد. به همین سبب پیوند دوتن همیشه و در همه جا از حرمت و اهمیت خاصی بر خوردار بوده است. عروسی بزرگترین و پر هیجان ترین مراسمی است که در طول زندگی یک فرد بر گزار می شود و در شمار مراسم همه گیر جامعه است.
مراسم عروسی در حقیقت جشن ورود یک زوج به مرحله ای از زندگی است که در آن عملاً صاحب مسئولیتهای کامل اجتماعی می شوند. در روستا ها و شهرهای کوچک معمولاً همه افراد در مراسم عروسی شرکت می کنند. و حتی اگر در مراسم خاص آن مانند عقد کنان ، عده خاصی دعوت شده باشند، بازهم قسمتهایی است که عمومیت دارد. در شهرهای بزرگ که که شرایط و مقتضیات خاص، پیوندهای خویشاوندی، طایفه ای و محلی را نسبتاً سست کرده است، باز هم، عروسی در یک محدودة معین و کوچکتری نسبت به روستا همه را به خود می کشد و شور و شوقی بر می انگیزد.
مراسم عروسی قسمتهای مختلفی را شامل می شود که ترتیب و کیفیت آن ممکن است در همه جا یکسان نباشد، همچنین در هر جا ممکن است آداب و رسمهای ویژه همان محل وجود داشته باشد؛ اما به هر حال مراحلی از مجموعه مراسم عروسی در شمار مشترکات یک حوزه فرهنگی است..
بررسی ازدواج در برخی از روستاهای استان ها:
1-   گیلان :
انتخاب همسر، نخستین و اساسی ترین مرحله ازدواج است. در روستا ها و حتی در شهر ها ی کوچک گیلان، که اغلب دارای ساخت کشاورزی _ دامداری هستند، و زن و مرد در جریان کار روزانه مشارکت دارند، دختران و پسران ، یکدیگر را خوب می شناسند و اغلب همسران خود را در جریان همین بر خورد ها و در مراسم عمومی همچون نوروز و محرم و عروسیها و در بازار های هفتگی انتخاب می کنند ومعمولا دراصطلاح درون همسرگزینی است.

2-   سمنان :
در ورکیان و برخی از روستاهای دامغان مرسوم بوده که پس از بیرون آمدن داماد از حمام او را سوار اسب کرده و بر سر او کلاه شاپو می گذاشتند، داماد با اسبش از روستا فرار می کرد و تعدادی از جوانان (سوار بر اسب) تعقیبش می کردند..... در ورکیان و برخی از روستاهای دامغان مرسوم بوده که پس از بیرون آمدن داماد از حمام او را سوار اسب کرده و بر سر او کلاه شاپو می گذاشتند، داماد با اسبش از روستا فرار می کرد و تعدادی از جوانان (سوار بر اسب) تعقیبش می کردند و سعی می کردند که در حین حرکت کلاه داماد را از سرش بردارند اگر یکی از جوانان موفق به انجام این کار می شد، برای او افتخاری محسوب می گشت اما برای داماد سرشکستگی ایجاد می کرد، ( داماد باید برای پس گرفتن کلاه خود و اعاده حیثیت ، یک من قند به خانواده عروس بدهد ) داماد باید تعقیب کنندگان را پشت سر می گذاشت و به خانه عروس می رفت و در آنجا مراسم عروسی با جشن و پایکوبی ادامه می یافت.

3-   مرکزی:
 شهر ساوه- روستای هندس:
دراین روستا نیز مانند سایر نقاط ایران آداب ورسوم خاص خود رادارد,یکی از این آداب ازدواج درروستا می باشددراین روستا جوانان درسنین پایین ازدواج می کنند سن ازدواج دراین روستا بین 15 تا24 برای دختران و از 20تا 26 برای پسران متغییرمی باشد.
رسم دراین مکان اینگونه است که پدر ومادر برای پسر خود همسری انتخاب می کنند وبراساس درون فامیلی و درون همسر گزینی انتخاب می کنندکنند وبعد یکی ازبزرگان فامیل رابرای خواستگاری می فرستنداگر جواب خانواده دختر مثبت بودبه این معنی است که به آنها اجازه داده می شودکه به خواستگاری بروندوبعدخانواده داماد به غیر ازخودداماد (وچندتن ازبزرگان فامیل به خواستگاری میروندوانتخاب پسردراین میان چندان نقشی نداردودرواقع این خانواده اوست که این انتخاب رامی کند والبته فرزندنیزازاین انتخاب راضی می باشد) به خواستگاری میروند.بعدازاینکه خانواده دختروپسربا هم صحبت های خود را به اتمام رساندند قرار می شود که خانواده ی عروس به خانواده ی داماد جواب دهد بعد از گذشت چند روز خانواده ی دختر جواب خود را از طریق یکی از آشنایان به خانواده ی پسر می رساند.

ازدواج در روستاهای تبریز غالبا در اصطلاح درون همسر گزینی می باشد.پسران در انتخاب همسر خود همیشه نقش اساسی ندارند ولی نظرش مهم می باشد و معمولا" دلبستگی به دختر مورد نظرش را با مادر خود در میان می گذارد و از این طریق موضوع را به اطلاع پدر می رساند. پدر و مادر، نیز دختر را از نظر هماهنگی شأن و منزلت دو خانواده ، اختلافات خانوادگی و طایفه ای ، مورد بررسی قرار می‌دهند. خواستگاری در اصطلاح ترکی (الچی) نامیده می شود.ودرمجلس خواستگاری شیرینی وگل برده می شود ولی آن شیرینی وگل تا زمان پاسخ دختر دست نخورده وبه عبارتی امانت نگه داشته می شود واگر نظر دختر نسبت به داماد منفی باشد گل و شیرینی پس فرستاده می شود.در روستاهای تبریز ازدواج ربایشی تقریبا مرسوم بوده یعنی اگرعروس وداماد همدیگر رو انتخاب کرده بودند وخانواده هایشان راضی نبودند عروس و داماد باهم فرار می کردند ودر صورت فرار به نوعی ازدواج خودشان را حتمی می کردند ولی خانواده عروس از دادن جهیزیه معاف می شدند اما باتولد اولین فرزند مقداری از جهیزیه رامی دادند.

5- گلستان
ازدواج در تركمن ها
ازدواج، بخصوص از جهت اقتصادی در میان ترکمنها اهمیت دارد. ترکمنها دارای اجداد مشترک در تمام رده ها هستند. یعنی در خانواده دارای یک جد مشترک (پدر) بوده، در طایفه نیز جد مشترکی دارند که فاصله اش بیشتر است همین طور تا سطح قبیله و کل جامعه ترکمن که «اُغوذخان» جد مشترک همه آنهاست، در نتیجه ترکمنها در هر رده با هم نزدیکی و قرابت داشته و دارای جد مشترک هستند.
بنابراین، در میان ترکمنها، ازدواج به مفهوم وصل کردن خانواده ها و دارای جد مشترک شدن، بی معنا است. زیرا همواره این مورد در بین آنها وجود دارد. ازدواج در بین ترکمنها از این جهت مهم است که باعث می شود یکی از افراد فعال اقتصادی یعنی زن، از خانواده دهنده زن یعنی خانواده (عروس) کم می شود و در مقابل یک عضو فعال به خانواده گیرنده زن (یعنی خانواده داماد) اضافه می شود. بنابراین خانواده ای که زن را می گیرد باید به خانواده ای که زن را می دهد شیربها بپردازد.

6- لرستان:
در هر یک از مناطق مختلف استان لرستان آیینهای عروسی به شیوه ای خاص برگزار می شود. این مراسم گرچه دارای وجوه مشترک فراوانی است؛ در عین حال نمایانگر خصوصیت دینی، فرهنگی و گاه جغرافیایی قوم و طایفه می باشد.
به عنوان مثال، ناف بری و آیین دستمال، رسمی است که در تمام مناطق لرستان وجود داشته و دارد اما تنها در منطقه چگنی این استان است که سه روز پس از عروسی، زنان آبادی، نوعروس را به صحرا برده و برای او تاب بسته و چون کودکی با او به بازی می پردازند.
آیینهای عروسی معمولاً از لحظه بروز تمایل جوان به دختر مورد علاقه اش آغاز شده و به مراسم دعوتهای خصوصی اهل فامیل که شروع دوباره زندگی عادی خانواده نوپاست ختم می شود.

7- تهران
در قدیم الایام، مراسم خواستگاری در تهران كه روستايي بيش نبود دارای رسم و رسومات خاص خود بوده است آیین ازدواج به این صورت بوده که مادر فردی که تصمیم به ازدواج و همسرگزینی داشته به تنی چند از زنانی که کارشان پرس و جو و یافتن دختر مناسب و مورد نظر است، می سپرد. اگر دختری با شرایط مناسب سراغ دارند به وی معرفی نمایند پس از مدتی یکی از این زنان دختری را انتخاب و به همراه یک یا چند نفر از زنان خانواده داماد سرزده به خانه او می رفتند تا دختر را ببینند.
دختر دم بخت و مورد نظر مدتی پس از ورود خواستگاران با کاسه ای آب وارد اتاقی که در آنجا خواستگاران نشسته بودند می شد و آب را به آنها تعارف می کرد و کناری می نشست، در این هنگام یکی از زنان خواستگار (که معمولاً مسن تر و با تجربه ترین بود) به نزد دختر رفته و چادر یا چارقد او را کنار می زد و دستی به سرش می کشید و موهایش را جابجا می کرد تا مطمئن شود دختر کم مو یا موهایش عاریتی نباشد. بعد از آن به نحوی زیرکانه از دهان، زیر بغل و بدنش، بو می کشید تا مطمئن شود آن دختر بوی بد نمی دهد.

8- ايلام
در گذشته که تعدد زوجات مرسوم بوده ایلات و عشایر در این زمینه آمادگی بسیار داشته اند. به همین مناسبت خوانین و سران عشایر و والیان، زنان متعدد گرفته و عموما دارای فرزندان زیادی بوده اند. به تدریج که زندگی ایلی و عشیره ای به زندگی شهری و شهرنشینی تبدیل گردیده، از میزان تعدد زوجات کاسته شده است. مسلما در زندگی شبانی و زراعی وجود زنان و فرزندان متعدد در پیشرفت وضعیت اقتصادی آن جامعه نقش اساسی را داشته است.
در سالیان گذشته در ایلام ازدواج جنبه طبقاتی و یکجانبه داشته است بدین معنی که طبقات خاص اجتماعی با افراد هم خانواده خود ازدواج می کرده اند، اما تفاوت در این بود که والیان و خوانین و سران عشایر می توانستند دخترانی از طبقات پایین را به عقد خود درآورند اما هرگز دختران خود را به افراد طبقات پایین تر نمی دادند.

9- فارس
ازدواج در روستای فداغ – گراش
در گذشته مراسم ازدواج هفت روز و هفت شب بوده و درمنزل عروس و داماد هر هفت روز و هفت شب به میهمانان که اکثر مردم فداغ بوده نهار و شام می دادند و به علت خرج های زیادی که در این مراسم انجام می گرفت وبه مرور زمان مراسم عروسی به دو روز و دو شب تبدیل گشت.
مراسم ازدواج در فداغ ، در منزل عروس و داماد صورت می گرفته و چند روز قبل از عروسی خانه های خود را با آویزان کردن پرچم های رنگی و پارچه های متفاوت زیبا و رنگا رنگ می کردند.

روز اول مراسم ازدواج

مردها برای پخت غذا برای ظهر میهمانان تلاش می کردند. برنج و خورش درست می کردند. زنها هم در صبح اول بعد از رقص و پایکوبی ، سینی های تزئین شده و پراز لباس های رنگارنگ را از منزل داماد با پای پیاده به منزل عروس می بردند و ترانه و بیت های محلی سر می دادند و بعد از چند لحظه با رقص و شادی دوباره به منزل داماد بر می گشتند و میهمانان عروس در منزل عروس و میهمانان داماد در منزل داماد برای صرف نهار حضور داشتند.

منابع
فرهنگ قوم لر ـ عزت الله چنگایی، محمد حنیف، از انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران.
ایرانیان ترکمن،پژوهشی در مردم شناسی و جمعیت شناسی، دکتر اصغر عسگری خانقاه، دکتر محمدشریف کمالی.