چکیده:

هدف این مطالعه بررسی تاثیر سیاست های پولی و شوک های نرخ ارز بر تراز تجاری در اقتصاد ایران است. بدین منظور با استفاده از داده های سالیانه طی دوره 1360 تا 1390 و بهره گیری از الگوی VECM روابط بین متغیرها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که سیاست پولی و نرخ ارز واقعی بر تراز تجاری ایران تاثیر معناداری داشته اند. به طوری که افزایش مصرف به عنوان شاخص سیاست پولی و نرخ ارز واقعی باعث افزایش تراز تجاری در ایران شده است. علاوه بر این، نتایج نشان می دهند که اثر گذاری نرخ ارز واقعی بر تراز تجاری ایران بیش تر از سیاست پولی است.

کلید واژه: سیاست پولی، نرخ ارز، تراز تجاری، مدل تصحیح خطای برداری (VECM).

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                            صفحه

چکیده.............................................................................................................................................................1

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1 مقدمه......................................................................................................................................................3

1-2 بیان مساله...............................................................................................................................................4  

1-3 اهمیت و ضرورت انجام.........................................................................................................................5

1-4 اهداف تحقیق..........................................................................................................................................5

1-5 فرضیه های تحقیق..................................................................................................................................5

1-6 روش تحقیق...........................................................................................................................................6

1-7 روش جمع آوری داده ها.......................................................................................................................6

1-8 تعریف اصطلاحات و مفاهیم مهم..........................................................................................................6

1-8-1 تعریف نرخ ارز.................................................................................................................................6

1-8-2 تعریف تراز تجاری............................................................................................................................7

1-9 سازماندهی پژوهش................................................................................................................................7

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1مقدمه.......................................................................................................................................................9

2-2 بی ثباتی و نوسان....................................................................................................................................9

2-3 نرخ ارز و بازار ارز...............................................................................................................................10

2-4 بازار ارز و نظامهای ارزی.....................................................................................................................11

2-4-2 بازار ارز و نظام ارزی ثابت..............................................................................................................12

2-5  انواع نرخ ارز.......................................................................................................................................13

2-5-1 نرخ ارز اسمی..................................................................................................................................13

2-5-2 نرخ ارز واقعی و محاسبه شاخص آن..............................................................................................14

2-5-3 نرخ ارز موثر....................................................................................................................................15

2-5-4 بررسی اجمالی تعاریف نرخ واقعی ارز............................................................................................17

2-6 سیاست پولی و ابزارهای آن ................................................................................................................18

2-6-1 دیدگاه هاي مربوط به سیاستهاي پولی.............................................................................................20

2-6-1-1 نظریه ي مقداري پول..................................................................................................................20

2-7 سازوکار انتقال پولی.............................................................................................................................22

2-8 کانال های انتقال پولی...........................................................................................................................23

2-8-1 کانال مستقیم نرخ بهره.....................................................................................................................24

2-8-2 کانال قیمت دارایی ها (سهام)..........................................................................................................24

2-8-3 کانال نرخ ارز...................................................................................................................................25

2-8-4 کانال اعتبارات بانکی (کانال وام دهی بانکی)..................................................................................26

2-8-5 بررسی اثر شوک های پولی بر نرخ ارز............................................................................................27

2-9 نگرش پولی به تراز پرداخت های بین المللی......................................................................................28

2-10 ابزارهاي سياست پولي.......................................................................................................................32

2-11مباني نظري مجرای وام دهی بانک انتقال سياست پولي......................................................................35

2-12 تأثیر کاهش ارزش پول بر تجارت خارجی........................................................................................36

2-13- چرخه های تجاری..........................................................................................................................38

2-13-1 رژیم های پولی و چرخه تجاری...................................................................................................39

2-14 سیاست های پولی و اعتباری و چرخه های تجاری...........................................................................40

2-14-1 تئوری چرخه های تجاری حقیقی (RBC) و مدل های پولی کلاسیکی.......................................41

2-14-1-1 کارایی چرخه های تجاری........................................................................................................41

2-14-1-2 اهمیّت شوک های فن آوری به عنوان منبع نوسانات اقتصادی.................................................42

2-14-1-3 نقش محدود عوامل پولی..........................................................................................................42

2-14-2 مدل کینزین هاي جديد(نئو کینزی): مهم ترین ارکان و ویژگی ها................................................43

2-14-2-1رقابت انحصاری.........................................................................................................................44

2-14-2-2عدم خنثایی کوتاه مدت سیاست پولی........................................................................................44

2-15 سه دوره ارزي در كشور.....................................................................................................................47

2-16 تراز تجاري منفي ايران.......................................................................................................................48

2-17 رابطه بین نرخ ارز با تراز تجاری در ایران..........................................................................................49

2-18 مطالعات انجام شده در خارج کشور..................................................................................................50

2-19 مطالعات انجام شده در داخل کشور...................................................................................................57

2-20 نتیجه گیری........................................................................................................................................62

فصل سوم: روش تحقیق

3-1 مقدمه....................................................................................................................................................65

3-2 برخی ویژگی های سری زمانی اقتصادی..............................................................................................65

3-3 مفهوم ایستایی و آزمون های ایستایی...................................................................................................66

3-3-1 مفهوم سری های زمانی ایستا..........................................................................................................66

3-3-2 آزمون ریشه واحد............................................................................................................................67

3-3-2-1 آزمون دیکی فولر و دیکی فولر تعمیم یافته................................................................................68

3-3-2-2 آزمون فیلیپس پرون................................................................................................................... 71

3-4 روش های همجمعی............................................................................................................................73

3-4-1 مفهوم اقتصاد همجمعی....................................................................................................................74

3-4-2 تعریف همجمعی براساس مبانی نظری...........................................................................................75

3-4-3 آزمون های همجمعی.......    ...............................................................................................................75

3-4-3-1 آزمون دو مرحله ای انگل گرنجر................................................................................................75

3-4-3-2 آزمون دوربین واتسن رگرسیون همجمعی..................................................................................76

3-4-3-3 آزمون الگوی همجمعی به روش یوهانسن- جوسلسیوس..........................................................77

3-4-3-4 آزمون تعیین تعداد بردارهای همگرایی........................................................................................78

3-5 الگوی خود توضیح برداری (VAR)....................................................................................................78

3-5-1 تعیین مرتبه مدل خود توضیح برداری..............................................................................................82

3-6 آزمون های علیت.................................................................................................................................83

3-6-1 آزمون استاندارد علیت گرنجر..........................................................................................................83

3-6-2 آزمون سیمز.....................................................................................................................................84

3-6-3 آزمون علیت گرنجر هشیائو.............................................................................................................85

3-6-4 آزمون علیت تودا-یاماموتر........................................................................................................... ..87

3-7  الگوی تصحیح خطابرداری (ECM)............................................................................................... ..87

3-8 مزایای استفاده از روش VAR.............................................................................................................89

3-8 نتیجه گیری...........................................................................................................................................90

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل مدل و نتایج مدل

4-1 مقدمه....................................................................................................................................................93

4-2تصریح مدل...........................................................................................................................................93

4-3 نتایج توصیف داده ها...........................................................................................................................94

4-3-1 بررسی ایستایی متغیرهای مدل.........................................................................................................94

4-4 آزمون هم انباشتگی..............................................................................................................................97

4-5 نتایج برآورد الگوی تصحیح خطابرداری............................................................................................100

4-6 بررسی رابطه کوتاه مدت متغیرها در مدل تصحیح خطای برداری.....................................................102

4-7 تخمین و تحلیل پویای مدل...............................................................................................................104

4-8  تجزیه واریانس (FEVDs)..............................................................................................................105

4-9آزمون فرضیه ها..................................................................................................................................107

4-10 نتیجه گیری......................................................................................................................................107

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 نتیجه گیری........................................................................................................................................110

5-2 پیشنهادات..........................................................................................................................................111

فهرست منابع

منابع فارسی.................................................................................................................................................ذ

منابع لاتین...................................................................................................................................................ز

فهرست جداول پیوست

پیوست (1): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل تراز تجاری........................................................س

پیوست (2): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل نرخ بهره............................................................ش

پیوست (3): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل نرخ تورم..........................................................ص

پیوست (4): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل مصرف بخش خصوصی...................................ض

پیوست (5): نتیجه آزمون دیکی فولر با یک درجه تفاضل نرخ ارز واقعی موثر ..........................................ط

پیوست (6): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل مصرف بخش خصوصی..................................ظ

پیوست (7): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل نرخ ارز واقعی ...............................................ع

پیوست (8): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل نرخ بهره..........................................................غ

پیوست (9): نتیجه آزمون فیلیپس پرون با یک درجه تفاضل نرخ تورم....................................................... ف

پیوست (10): تعیین وقفه بهینه با استفاده از مدل VAR..............................................................................ق

پیوست (11): نتایج آزمون هم انباشتگی میان متغیرهای تراز تجاری و تورم و نرخ ارز موثر واقعی.............ق

پیوست (12): نتایج آزمون هم انباشتگی میان متغیرهای تراز تجاری و مصرف بخش خصوصی و نرخ بهره.................................................................................................................................................................ل

پیوست (13): نتایج آزمون تصحیح خطای برداری میان متغیرهای تراز تجاری و مصرف بخش خصوصی و نرخ بهره.........................................................................................................................................................ن

پیوست (14): نتایج آزمون تصحیح خطای برداری میان متغیرهای تراز تجاری و تورم و نرخ ارز واقعی..................................................................................................................................................... و

پیوست (15)- نمودار  تجزیه واریانس میان متغیرهای تراز تجاری و مصرف بخش خصوصی و نرخ بهره............................................................................................................................................................اا

پیوست (16)- نمودار  تجزیه واریانس میان متغیرهای تراز تجاری و تورم و نرخ ارز موثر واقعی.........ب ب