چکیده

فضاهای روستایی بخشی از جوامع انسانی هستند و توسعه پایدار و یکپارچه ملی معطوف به توسعه پایدار در سطح منطقه­ای، شهری و روستایی است. در همین راستا برنامه دوم، سوم و چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی، عمران روستایی را یکی از اهداف خود قرار داده و برای رسیدن به آن یکی از راهکارهای اجرایی را صدور سند اماکن روستایی در نظر گرفته است. صدور سند بر اساس تقاضاي جمعي روستاييان و برداشت نقشه تفكيكي روستا با مشخصات ثبتي، تحديد حدود و تعيين مالكيت قانوني املاك صورت مي گيرد. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و مبنای روش آن توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق شامل روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت است که طی سالهای 90-1375 اقدام به صدور سند برای آنها شده است که بر این اساس از مجموع روستاهای بخش مرکزی شهرستان رشت تعداد 20 روستا تاکنون از این مزیت برخوردار شده و با توجه به موضوع تحقیق، روستاهایی که از زمان صدور سند آنها حدود 5 سال گذشته انتخاب شده که شامل 10 روستا می­باشد. حجم نمونه با استفاده از جدول استاندارد شده مورگان 375 پرسش­نامه تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی- سهمیه­ای توزیع آنها صورت گرفته است. متغیرهای تحقیق شامل صدور سند مالکیت به عنوان متغییر مستقل و اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و مدیریتی به عنوان متغیر وابسته می­باشند. همچنین در این پژوهش روایی پرسش­نامه از طریق نظر متخصصان و کارشناسان امر و پایایی پرسش­نامه با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ در بخش اثرات اقتصادی، اجتماعی، کالبدی و مدیریتی بدست آمده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که صدور سند اماکن روستاییاز نظر ساکنان مناطق روستایی در زمینه­های اقتصادی، اجتماعی و کالبدی موفق بوده و نتایج خوبی را بهمراه داشته است. اين طرح هم چنین در برگيرنده مجموعه فعاليت­هاي حقوقي و فني تهيه و تنظيم مدارك و نقشه‌هاي لازم جهت صدور اسناد اماكن روستايي است.

واژگان كليدي:  مالکیت، سند، ثبت، مسکن روستایی، توسعه روستایی، بخش مرکزی، شهرستان رشت.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                   صفحه

چکیده ............................................... 1

مقدمه................................................ 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1- 1. بیان مسئله 4

1-2. اهمیت وضرورت تحقیق 5

1-3. اهداف 6

1-4. سوالات تحقیق 6

1-5. فرضیهها 7

1-6 . روش تحقیق و مراحل آن 7

1-6-1 . روش تحقیق 7

1-6-2 . مراحل تحقیق 7

1-6-2 -1 . مرحله جمع آوری دادهها و اطلاعات 7

1-6-2-2 . مرحله سازماندهی وطبقه بندی اطلاعات 8

1-6-2-3 . مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات 8

1-7 . جامعه آماری، حجم نمونه ومتغیرهای تحقیق 8

1-8 . پیشینه تحقیق 10

1-8-1. پیشینه تحقیق در زمینه تجارب جهانی 10

1-8-2. سابقه صدور سند در کشور 12

1-9. محدوده مورد مطالعه 14

10-10. محدودیت ها وتنگناهای تحقیق 14

1-11. واژهها و مفاهیم 15

فصل دوم: روش شناسی وتکنیک های تحقیق

2-1. توسعه روستایی 19

2-2. راهبردهای توسعه روستایی 21

2-3. اهدف و ضرورتهای توسعه روستایی 22

2-4. اهداف توسعه روستایی 26

2-5. سابقه صدور سند 27

2-5-1. سابقه صدور سند در جهان 27

2-5-2. صدور سند روستایی در ایران 34

2-5-2-1. ملاحظات و مصوبات قانونی طرح صدور سند روستایی در ایران 34

2-5-2- 2. نظام مدیریت و برنامهریزی توسعه و عمران روستاهای کشور و اهداف آن 36

2-6 . نظام مدیریت املاک روستایی کشور از روزگار باستان تا دوره معاصر 37

2-7. بازتابها واثرات صدور سند 41

2-7-1. اثرات اجتماعي - اقتصادي 41

2-7-2. اثرات كالبدي 41

2-7-3. اثرات مديريتي - نهادي 41

فصل سوم: ویژگیهای جغرافیایی

3-1. ویژگیهای طبیعی 43

3-1-1. موقعیت جغرافیایی بخش مرکزی رشت 43

3-1-2 .زمین شناسی 44

3-1-3. توپوگرافی 47

3-1-4. اقلیم 49

3-1-4-1. طبقه بندی اقلیمی محدوده مورد مطالعه 50

3-1-5 . پوشش ابری 50

3-1-6 . فشار وباد 51

3-1-7 . منابع آب منطقه 52

3-1-7-1. آب های سطحی 52

3-1-7-2. آبهای زیر زمینی 52

3-1-8 . خاک 55

3-1-9. پوشش گیاهی 57

3-2. ویژگیهای جمعیتی واجتماعی 59

3-2-1. پیشینه تاریخی محدوده مورد مطالعه 59

3-2-2 . تعداد، توزیع و تراکم خانوار، جمعیت، بعد خانوار و تحولات آن................................................. 61

3-2-3. ترکیب جنسی 60

3-2-4. ترکیب سنی 60

3-2-5. مهاجرت 61

3-2-6. میزان سواد 62

3-2-7. رشد جمعیتی 63

3-2-8. ویژگیهای اقتصادی 64

3-2-8-1. اشتغال 64

3-2-8-2 . توزیع شغلی 65

فصل چهارم:  یافته‎های تحقیق

4-1. پيشينه محتوايي طرح صدور سند روستايي در ايران 77

4-2. یافته های توصيفي 82

4-2-1 مشخصات فردي و عمومی پاسخگويان 83

4-2-2. اثرات اقتصادی صدور سند روستایی 91

4-2-3 . بررسی اثرات اجتماعی صدور سند روستایی 105

4-2-4. بررسی اثرات کالبدی صدور سند روستایی 122

4-2-5. بررسی اثرات مدیریتی صدور سند روستایی(ویژه مدیر روستا) 129

4-3. يافته هاي تحليلي 133

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1. نتیجه گیری 139

5-2. پيشنهادها 139

فهرست جداول

عنوان                                                      صفحه

جدول 1-1 . روستاهای مشمول سند بخش مرکزی شهرستان رشت 9

جدول 1-2. روستاهای نمونه مشمول سند بخش مرکزی شهرستان رشت 10

جدول 3-1. تقسیمات سیاسی بخش مرکزی شهرستان  رشت 43

جدول 3-2  ایستگاه های هواشناسی واقع در بخش مرکزی رشت 49

جدول 3-3- متوسط باران –دما و رطوبت ایستگاه رشت 50

جدول 3-4 .جمعیت، تعداد خانوار و بعد خانوار به تفکیک بخش و دهستان طی سالهای1375-1385-1390بخش مرکزی رشت 60

جدول3-5 . ترکیب جنسی  محدوده مورد مطالعه 60

جدول 3-6 جمعیت باسواد ودرصد باسوادی در بخش مرکزی شهرستان رشت 63

جدول 3-7 جمعیت محدوده مورد مطالعه 63

جدول 3-8 سطح زیر کشت –تولید وعملکرد درهکتار محصولات کشاورزی 67

جدول 3-9. سطح زیر کشت وتولید انواع محصولات باغی محدوده مورد مطالعه 68

جدول 3-10. تعداد روستاهای دارای برق به تفکیک دهستان 71

جدول 3-11. تعداد روستاهای دارای آب به تفکیک دهستان 71

جدول 3-12. تعداد روستاهای برخوردار از مخابرات و ارتباطات به تفکیک دهستان در بخش مرکزی شهرستان رشت 71

جدول 3-13 تعداد  روستاها براساس نوع راههای ارتباطی به تفکیک دهستان 72

جدول 3-14. تعداد، درصد و سرانه خدمات بهداشتی و درمانی بخش به تفکیک دهستان 73

جدول 3-15. تعداد مراکز آموزشی در مقاطع مختلف بخش به تفکیک دهستان 73

جدول 3-16. تعداد و درصد مراکز فرهنگی و مذهبی بخش به تفکیک دهستان 74

جدول 3-17. تعداد، مراکز اداری بخش به تفکیک دهستان 74

جدول 3-18. تعداد مراکز ورزشی بخش به تفکیک دهستان 75

جدول 4-1 روند صدور سند اماكن روستايي استان گيلان به تفكيك شهرستان 79

جدول 4-2 روند صدور سند اماكن روستايي شهرستان رشت 80

جدول 4-3 روند صدور سند اماكن روستايي بخش مركزي شهرستان رشت 82

جدول 4-4. تركيب پاسخگويان بر حسب جنس 83

جدول 4-5. مشخصات جامعه آماری بر اساس سن افراد پاسخگو 84

جدول 4-6. مشخصات جامعه آماری بر اساس تاهل افراد پاسخگو 85

جدول 4-7. مشخصات جامعه آماری بر اساس بعد خانوار 86

جدول 4-8. مشخصات و جامعه آماری براساس وضعیت سواد افراد پاسخگو 87

جدول 4-9. مشخصات و جامعه آماری براساس میزان تحصیلات افراد پاسخگو 88

جدول  4-10. مشخصات جامعه آماری براساس وضعییت  شغلی افراد پاسخگو 88

جدول 4-11. مشخصات جامعه آماری براساس نوع  شغل افراد پاسخگو 89

جدول 4-12. مشخصات جامعه آماری براساس محل تولد افراد پاسخگو 90

جدول 4-13. مشخصات جامعه آماری براساس محل سکونت افراد پاسخگو 90

جدول 4-14. میزان تاثیر صدور سند در ایجاد اشتغال 92

جدول 4-15. میزان تاثیر صدور سند در افزایش درآمد روستاییان 93

جدول 4-16. میزان تاثیر صدور سند در افزایش کارگاههای تولیدی 94

جدول 4-17. میزان تاثیر صدور سند در افزایش کارگاههای خدماتی 95

جدول 4-18. میزان تاثیر صدور سند در افزایش میزان سرمایه گذاری در بخش خصوصی 96

جدول 4-19. میزان تاثیر صدور سند در استفاده از تسهیلات بانکی 98

جدول 4-20. میزان تاثیر صدور سند روستایی در جذب اعتبارات دولتی 99

جدول 4-21 میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش بهای زمین در داخل بافت روستا 100

جدول 4-22. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش بهای مسکن 101

جدول 4-23. میزان تاثیر صدور سند روستایی بر حجم گردش مالی(مبادله پول)در روستاها 102

جدول 4-24 تاثیر صدور سند روستایی در تغییر ارزش زمین از مصرفی به مبادلهای 103

جدول 4-25. تاثیر صدور سند روستایی بر رشد اقتصادی  وعمران وآبادی روستا 104

جدول 4-26. تاثیر صدور سند روستایی در افزایش روحیه همکاری و مشارکت روستاییان 106

جدول 4-27. ارزیابی چگونگی پیگیری دهیار روستا در خصوص صدور سند روستایی 107

جدول 4-28. میزان نقش صدور سند روستایی درتسریع  رفع مشکلات ومعضلات روستاییان 108

جدول4-29. میزان استفاده از نیروهای بومی محلی در مراحل صدور سند روستایی 109

جدول 4-30. تاثیر صدور سند روستایی در تقویت هویت اجتماعی روستاییان 110

جدول4-31. میزان مشارکت اعضای شورای اسلامی روستادر مراحل صدور سند روستایی 111

جدول 4-32. میزان همکاری نهادها وادارات دولتی در مراحل صدور سند روستایی 112

جدول 4-33. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش رفاه اجتماعی 113

جدول 4-34. میزان تاثیر صدور سند درجلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر 114

جدول 4-35. میزان تاثیر صدور سند روستایی در تحکیم روابط خویشاوندی 115

جدول 4-36. میزان تاثیر صدور سند روستایی در مهاجرت از شهر به روستا 116

جدول4 -37. میزان تاثیر صدور سند روستایی در مراجعه روستاییان به خویشاوندان جهت ضمانت ووثیقه 117

جدول 4-38. میزان تأثیر صدور سند روستایی در مراجعه خویشاوندان  به نزد روستائیان جهت ضمانت ووثیقه 118

جدول 4-39 . میزان تاثیر صدور سند روستایی در فروش واحدهای روستایی 119

جدول 4-40. میزان تاثیر صدور سند روستایی در کاهش جرایم اختلافات ملکی درروستا 120

جدول 4-41. میزان تاثیر صدور سند روستایی در کاهش میزان طلاق به واسطه اختلافات ملکی درروستا 121

جدول 4-42. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش اجاره بها واحدهای مسکونی وتجاری 122

جدول 4-43. میزان تاثیرصدور سند روستایی در تغییرات کالبد 123

جدول 4-44. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش کیفیت بنا 124

جدول 4-45. میزان تاثیر صدور سند روستایی در جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی 125

جدول4-46. میزان تاثیر صدور سند روستایی در احداث واحدهای مسکونی وتجاری 126

جدول4-47. میزان تاثیر صدور سند روستایی در ایجاد فضای سبز 127

جدول 4-48. میزان تاثیر سند روستایی در افزایش سطح زیر بناء واحدهای مسکونی 128

جدول4-49. میزان تاثیر صدور سند روستایی در ایجاد محیطی مناسب جهت سکونت 129

جدول 4-50. میزان تاثیرصدور سند در ثبت تعداد معاملات انجام شده درروستا 130

جدول 4-51. میزان تاثیرصدور سند در تهیه اطلاعات ملکی درروستا 131

جدول4-52. میزان تاثیرصدور سند در جلب اعتماد روستائیان به بنیاد مسکن 132

جدول 4-53. میزان تاثیرصدور سند در سرعت بخشیدن به اجرای طرح های عمرانی 133

فهرست اشکال

عنوان                                                      صفحه

شکل 2-1. تقسیم بندی دوره های مختلف نظام مدیریت روستایی کشور 37

شکل 3-1 . نقشه موقعیت جغرافیایی بخش مرکزی شهرستان رشت 44

شکل 3-2 . نقشه زمین شناسی بخش مرکزی شهرستان رشت 46

شکل 3-3 . نقشه توپوگرافی بخش مرکزی رشت 48

شکل 3-1 نمایی از آبندان عمومی در دهستان لاکان -روستای سقالکسار 53

شکل 3-4 نقشه شبکه آب بخش مرکزی رشت 54

شکل 3-6 نقشه پوشش گیاهی بخش مرکزی شهر رشت 58

شکل 3-2- نمایی از باغات چای در دهستان لاکان –روستای نارنج کل 68

شکل 3-3- محصولات باغی در دهستان لاکان- روستای نارنج کل 69

شكل 4-1. درصد  تركيب پاسخگويان بر حسب جنس 83

شکل 4-2. مشخصات جامعه آماری بر اساس سن افراد پاسخگو 84

شکل 4-3. مشخصات جامعه آماری بر اساس تاهل افراد پاسخگو 85

شکل 4-4. مشخصات جامعه آماری بر اساس بعد خانوار 86

شکل 4-5. مشخصات و جامعه آماری براساس وضعیت سواد افراد پاسخگو 87

شکل 4-6. مشخصات و جامعه آماری براساس میزان تحصیلات افراد پاسخگو 88

شکل 4-7. مشخصات جامعه آماری براساس وضعییت  شغل افراد پاسخگو 89

شکل 4-8. مشخصات جامعه آماری براساس نوع  شغل افراد پاسخگو 89

شکل 4-9. مشخصات جامعه آماری براساس محل تولد افراد پاسخگو 90

شکل 4-10. مشخصات جامعه آماری براساس محل سکونت افراد پاسخگو 91

شکل 4-11. میزان تاثیر صدور سند در ایجاد اشتغال 92

شکل 4-12. میزان تاثیر صدور سند در افزایش درآمد روستاییان 93

شکل4-13. میزان تاثیر صدور سند در افزایش کارگاههای تولیدی 95

شکل 4-14. میزان تاثیر صدور سند در افزایش کارگاههای خدماتی 96

شکل  4-15. میزان تاثیر صدور سند در افزایش میزان سرمایه گذاری در بخش خصوصی 97

شکل 4-16. میزان تاثیر صدور سند در استفاده از تسهیلات بانکی 98

شکل 4-17. میزان تاثیر صدور سند روستایی در جذب اعتبارات دولتی 99

شکل 4-18. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش بهای زمین در داخل بافت روستا 100

شکل 4-19. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش بهای مسکن 101

شکل 4-20. میزان تاثیر صدور سند روستایی بر حجم گردش مالی(مبادله پول)در روستاها 102

شکل 4-21. تاثیر صدور سند روستایی در تغییر ارزش زمین از مصرفی به مبادلهای 104

شکل 4-22. تاثیر صدور سند روستایی بر رشد اقتصادی  وعمران وآبادی روستا 105

شکل 4-23. تاثیر صدور سند روستایی در افزایش روحیه همکاری و مشارکت روستاییان 106

شکل 4-24. ارزیابی چگونگی پیگیری دهیار روستا در خصوص صدور سند روستایی 107

شکل 4-25. میزان نقش صدور سند روستایی درتسریع  رفع مشکلات ومعضلات روستائیان 108

شکل 4-26. میزان استفاده از نیروهای بومی محلی در مراحل صدور سند روستایی 109

شکل 4-27. تاثیر صدور سند روستایی در تقویت هویت اجتماعی روستاییان 110

شکل4-28. میزان مشارکت اعضای شورای اسلامی روستادر مراحل صدور سند روستایی 111

شکل4-29. میزان همکاری نهادها وادارات دولتی در مراحل صدور سند روستایی 112

شکل4-30. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش رفاه اجتماعی 113

شکل 4- 31. میزان تاثیر صدور سند درجلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر 114

شکل 4-32. میزان تاثیر صدور سند روستایی در تحکیم روابط خویشاوندی 115

شکل4-33. میزان تاثیر صدور سند روستایی در مهاجرت از شهر به روستا 116

شکل 4-34. میزان تاثیر صدور سند روستایی در مراجعه روستاییان به خویشاوندان جهت ضمانت ووثیقه 117

شکل 4-35. میزان تاثیر صدور سند روستایی در مراجعه خویشاوندان  به نزد روستائیان جهت ضمانت ووثیقه 118

شکل 4-36. میزان تاثیر صدور سند روستایی در فروش واحدهای روستایی 119

شکل 4-37. میزان تاثیرصدور سند روستایی در کاهش جرایم اختلافات ملکی درروستا 120

شکل 4-38. میزان تاثیر صدور سند روستایی در کاهش میزان طلاق به واسطه اختلافات ملکی درروستا 121

شکل 4-39. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش اجاره بها واحدهای مسکونی وتجاری 122

شکل 4-40. میزان تاثیرصدور سند روستایی در تغییرات کالبدی 123

شکل 4-41. میزان تاثیر صدور سند روستایی در افزایش کیفیت بنا 124

شکل4-42. میزان تاثیر صدور سند روستایی در جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی 125

شکل 4-43. میزان تاثیر صدور سند روستایی در احداث واحدهای مسکونی وتجاری 126

شکل 4-44. میزان تاثیر صدور سند روستایی در ایجاد فضای سبز 127

شکل4-45. میزان تاثیر سند روستایی در افزایش سطح زیر بناء واحدهای مسکونی 128

شکل 4-46. میزان تاثیر صدور سند روستایی در ایجاد محیطی مناسب جهت سکونت 129

شکل 4-47. میزان تاثیرصدور سند در ثبت تعداد معاملات انجام شده درروستا 130

شکل 4-48 میزان تاثیرصدور سند در تهیه اطلاعات ملکی درروستا 131

شکل 4-49. میزان تاثیرصدور سند در جلب اعتماد روستائیان به بنیاد مسکن 132

شکل 4-50. میزان تاثیرصدور سند در سرعت بخشیدن به اجرای طرح های عمرانی 133