چکیده                    

اين پژوهش با هدف بررسی تاثیر روش تدریس فعال فناورانه (TEAL ) بر یادگیری و یادداری درس شیمی دوره متوسطه انجام گرفته است. روش پژوهش بر اساس ماهیت شبه تجربی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری در این پژوهش را دانش آموزان دختر پایه سوم متوسطه که در سال تحصیلی 93/92 درس شیمی 3 و آزمایشگاه داشتند، تشکیل می دهند. از بین جامعه تحقیق دو گروه ( کلاس ) 28 نفره به عنوان نمونه آماری به شیوه­­ی خوشه ای انتخاب شدند. یک گروه ها به عنوان گروه آزمایش و گروه دیگر به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. گروه آزمایش با روش فعال فناورانه و گروه کنترل با روش معمول آموزش دیدند. یادگیری و یادداری از طریق آزمون های معلم ساخته ( پیش آزمون و پس آزمون ) مورد سنجش قرار گرفت. روایی آزمون ها را متخصصان تایید کردند و پایایی آن به کمک آلفای کرونباخ 703/0 برآورد گردید. در این تحقیق نمره معدل نیمسال قبل به عنوان متغیر کوواریانس تحت کنترل قرار گرفت. داده ها از طریق آمار استنباطی ( آزمون t  و تحلیل کوواریانس ) با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که تاثیر آموزش با استفاده از روش فعال فناورانه ( TEAL ) بر یادگیری و یادداری درس شیمی دانش آموزان بیشتر از روش های معمول است.

واژگان کلیدی: روش فعال فناورانه، TEAL ، یادگیری، یادداری

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                   صفحه

چکیده 1

فصل یکم کلیات پژوهش... 2

1-1- مقدمه. 3

1-2-بيان مساله. 4

1-3- اهميت و ضرورت پژوهش.... 6

1-4- اهداف پژوهش : 8

1-4-1- هدف اصلي پژوهش  : 8

1-4-2- اهداف فرعي پژوهش : 8

1-5- فرضيات پژوهش : 9

1-5-1- فرضيه اصلي پژوهش : 9

1-5-2- فرضيه هاي فرعي پژوهش : 9

1-6- قلمرو پژوهش.... 9

1-7- تعاریف مفهومی و عملیاتی: 10

1-7-1- تعریف مفهومی: 10

1-7-1-1- روش: 10

1-7-1-2- روش تدریس: 10

1-7-1-3- روش تدریس فعال فناورانه: 10

1-7-1-4- یادگیری: 10

1-7-1-5- یادداری: 10

1-7-2- تعاریف عملیاتی: 11

1-7-2-1- روش تدریس فعال فناورانه: 11

1-7-2-2- یادگیری: 11

1-7-2-3- یادداری: 11

فصل دوم  « ادبیات و پیشینه پژوهش » 12

2-1- مقدمه. 13

2-2- مبانی نظری.. 14

2-2-1- تعریف یادگیری.. 14

2-2-2 - ویژگی های تعریف یادگیری.. 14

2-2-3- نقش حافظه در یادگیری و یادداری.. 15

2-2-4- نظریه های یادگیری.. 16

2-2-4- 1- رفتارگرایی.. 16

2-2-4-2- شناخت گرایی.. 17

2-2-4- 3- ساختن گرایی.. 18

2-2-5- قوانین یادگیری.. 18

2-2-6-  شرایط مؤثر در یادگیری.. 19

2-2-7- جايگاه فن آوري اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسي شيمي.. 20

2-2-8- یادگیری الکترونیکی چیست؟. 22

2-2-9- برخی مصادیق یادگیری الکترونیکی.. 22

2-2-10- عوامل موثر در توسعه یادگیری الکترونیکی.. 23

2-2-11- ویژگی های محیط یادگیری الکترونیکی 23

2-2-12- انواع یادگیری الکترونیکی.. 25

2-2-13- یادگیری الکترونیکی با حضور فیزیکی و بدون ارتباط الکترونیکی 26

2-2-14- یادگیری های الکترونیکی با برحسب فناوری مورد استفاده 26

2-2-15- منابع آموزشی مورد استفاده برای یادگیری الکترونیکی.. 27

2-2-16- چند رسانه ای های آموزشی.. 27

2-2-17- عناصر سیستم های چند رسانه ای.. 28

2-2-17-1- متن.. 28

2-2-17-2- صوت 28

2-2-17-3- تصاویر گرافیکی 28

2-2-17-4- انیمیشن 29

2-2-17-5- ویدیو. 29

2-2-18- مزایای استفاده از چند رسانه ای ها در آموزش... 29

2-2-19- نظریه شناختی یادگیری چند رسانه ای.. 30

2-2-20- اصول طراحی مبتنی بر چند رسانه ای.. 31

2-2-21- تدریس چیست؟. 32

2-2-22- روش تدریس چیست؟. 33

2-2-23- الگوهای تدریس.... 33

2-2-23-1- الگوی تدریس چیست؟. 33

2-2-23-2- الگوهای مکانیستی و الگوهای ارگانیستی.. 34

2-2-23-3- انواع الگوهای تدریس.... 34

2-2-23-3- 1- خانواده الگوهای پردازش اطلاعات... 35

2-2-23-3- 2- خانواده الگوهای اجتماعی یادگیری.. 35

2-2-23-3- 3- خانواده الگوهای انفرادی.. 35

2-2-23-3- 4- خانواده الگوهای رفتاری.. 36

2-2-24- روش های فعال تدریس.... 36

2-2-25- روش تدریس کاوشگری. 37

2-2-26- مراحل روش تدریس کاوشگری.. 38

2-2-27- کاوشگری گروهی.. 38

2-2-28- تدریس به روش شبیه سازی 39

2-2-29- موارد استفاده از شبیه سازی . 40

2-2-30- دلایل استفاده از شبیه سازی 41

2-2-31- اهداف و مقاصد شبیه سازی.. 41

2-2-32- مزایای شبیه سازی 42

2-2-33- الگوهای مشارکتی 43

2-2-34- روش تدریس سخنرانی.. 44

2-2-35- ترکیب روش های تدریس.... 45

2-2-36- رسانه های رایج در آموزش ترکیبی. 45

2-2-37- مزایای یادگیری ترکیبی.. 46

2-2-38- یادگیری الکترونیکی ترکیبی در روش تدریس فعال فناورانه 47

2-2-39- روش تدریس فعال فناورانه. 48

2-2-40- نظریه ساختن گرا اساس یادگیری در روش تدریس فعال فناورانه. 50

2-2-41- رابطه روش تدریس و یادگیری 52

2 -3- مرور پيشينه پژوهش.... 53

2-3-1-پژوهش های انجام شده در داخل کشور. 53

2-3-2-تحقیق های انجام شده در خارج از کشور. 54

فصل سوم  « روش شناسی پژوهش ». 58

3-1- مقدمه. 59

3-2- روش پژوهش.... 60

3-3-جامعه آماری.. 61

3-4-تعیین حجم نمونه. 61

3-5-روش نمونه گیری.. 61

3-6-روش گردآوری داده ها 61

3-7-ابزار گردآوری داده ها 62

3-8-روایی و پایایی آزمون محقق ساخته. 62

3-8-1- روایی و اعتبار ابزار سنجش.... 62

3-8-2-پایایی و قابلیت اعتماد ابزار سنجش.... 63

3-9- مراحل اجرای پژوهش. 64

3-9-1- انجام مطالعه و جستجو برای تهیه وتدوین ادبیات پژوهش.... 64

3-9-2- تدوین طرح درس آموزش شیمی و آزمایشگاه 3 بر مبنای روش فعال فناورانه. 64

3-9-3- مواد آموزشی.. 64

3-9-4-انتخاب نمونه آماری.. 65

3-9-5- همسان سازی (همگن نمودن)گروه ها 65

3-9-6- اجرای تدریس.... 66

3-9-7- اجرای آزمون های مربوطه. 68

3-10- روش تجزیه وتحلیل داده ه 68

3-10-1- آمار توصیفی.. 68

3-10-2- آمار استنباطی.. 68

فصل چهارم « تجزیه و تحلیل داده ها » 69

4-1- مقدمه. 70

4-2- آمار توصیفی.. 70

4-2-1- توزیع فراوانی و درصد گروه های شرکت کننده در تحقیق.. 70

4-2-2- بررسی توزیع فراوانی و درصد نمره معدل دانش آموزان دوگروه کنترل و آزمایش در نیمسال اول سال تحصیلی 93/92      71

4-2-3- بررسی نمرات پیش آزمون. 72

4-2-4- بررسی توزیع فراوانی و درصد نمره دانش آموزان در آزمون های یادگیری و یادداری برحسب گروه 73

4-2-4-1- بررسی توزیع فراوانی و درصد نمرات حاصل از پس آزمون ( یادگیری ) 73

4-2-4-2- نمرات حاصل از آزمون پیگیری ( یادداری ) 73

4-3- یافته های استنباطی 74

4-3-1 فرضیه شماره 1: میان میزان یادگیری شیمی از طریق روش تدریس فعال فناورانه (  TEAL ) و روش معمول  (سخنرانی ) تفاوت معنی دار وجود دارد. 74

4-3-2- تحلیل کوواریانس به منظور کنترل اثر معدل و پیش آزمون بر نمرات یادگیری 76

4-3-3- فرضیه شماره 2: میان میزان یادداری شیمی از طریق روش تدریس فعال فناورانه (  TEAL ) و روش معمول  (سخنرانی ) تفاوت معنی دار وجود دارد. 74

4-3-4- تحلیل کوواریانس به منظور کنترل اثر معدل و پیش آزمون بر نمرات یادداری 76

فصل پنجم « بحث و نتیجه گیری». 79

5-1- مقدمه. 80

5-2- خلاصه فصل های پنجگانه پژوهش.... 80

5-3- نتایج و دستاوردهای حاصل از پژوهش.... 83

5-4- فرضیه های تحقیق.. 83

5-4-1- فرضیه اول تحقیق: 83

5-4-2- فرضیه ی دوم تحقیق: 84

5-5- نتیجه کلی پژوهش.... 85

5-6- پیشنهادها و توصیه های کاربردی: 86

5-7- پیشنهادهایی برای پژوهش های آینده 87

5-8- محدودیتهای پژوهش.... 88

5-8-1- محدودیت های خارج از اختیار پژوهشگر: 88

5-8-2- محدودیت های در اختیار پژوهشگر: 88

منابع 89

پیوست ها 98

فهرست جداول

عنوان                                                                                                                                 صفحه

جدول 2-1 خلاصه پیشینه پژوهش.... 56

جدول 3-1 جامعه آماری.. 60

جدول 3-2 جایگزینی نمونه ها در گروه ها 61

جدول 3-3 میزان پایایی در الفای کرونباخ.. 63

جدول 3-4 موضوع و هدف کلی درس جلسه های آموزشی.. 66

جدول 3-5 شرح آزمون های تحقیق.. 68

جدول4-1 توزیع فراوانی و درصد گروه های پاسخ دهندگان. 70

جدول4-2 توزیع فراوانی و درصد نمره معدل دانش آموزان در نیمسال اول سال تحصیلی 93/92 بر حسب گروه 71

جدول4-3 آنالیز نمرات پیش آزمون. 72

جدول4-4 نمرات حاصل از پس آزمون (یادگیری) 73

جدول4-5 نمرات حاصل از آزمون پی گیری (یادداری) 74

جدول4-6 میانگین و انحراف معیار تفاضل نمرات پیش آزمون و پس آزمون یادگیری در گروه های آزمودنی.. 75

جدول4-7 نتایج آزمون t مستقل در مقایسه تفاوت میزان یادگیری دانش آموزان 75

جدول4-8 نتایج تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون یادگیری دو گروه با کنترل پیش آزمون و معدل نیمسال اول. 76

جدول4-9 میانگین و انحراف معیار تفاضل نمرات پیش آزمون و  آزمون پی گیری (یادداری) در گروه های آزمودنی.. 77

جدول4-10 نتایج آزمون t مستقل در مقایسه تفاوت میزان یادداری دانش آموزان 77

جدول4-11 نتایج تحلیل کوواریانس نمرات پس آزمون یادداری دو گروه با کنترل پیش آزمون و معدل نیمسال اول. 78

فهرست نمودارها

  عنوان                                                                                                                                  صفحه

نمودار 4-1 توزیع فراوانی و درصد گروه های پاسخ دهنده 71

نمودار 4-1 توزیع فراوانی نمرات معدل نیمسال اول دانش آموزان بر حسب گروه 72

مقدمه

فصل اول یا کلیات پژوهش همانند نقشه یک ساختمان می‏باشد که توسط پژوهش گر طراحی گردیده است. در این فصل به مباحثی از قبیل موضوع پژوهش، اهداف پژوهش، فرضیات و واژه ها و مفاهیم می پردازیم. دنیاي آموزش و پرورش امروز، نقطه توجه خود را از تدریس، به یادگیري معطـوف  کـرده  اسـت. این رویکرد، یادگیري را محور و پایه همه برنامه ها، سیاست ها و خـط  مشـی  هـاي  آموزشـی  قـرار  می دهد. لازمه تحقق هدف هاي چنین رویکردي، با توجه به دانش گسـترده  فـن­آوري اطلاعـاتی ، بهره وري از تمام امکانات و فن آوري هاي غنی در دسترس است (رئیس دانا، 1381). 

در ورود به عرصه مدیریت نوین شاهد این واقعیت هستیم که تکنولوژي همه چیز را تحت تأثیرخود قرار داده است و نظام تعلیم و تربیت نیز از این امر مستثنی نمی­باشد . نظام آموزشی کنونی تنها بر پایه تئوري ها و نظریاتی است که دانش آموز با تلاش متعلم و پشتکار خویش آنها را خوب به اذهان می­سپارد ولی آنگاه که پاي عمل به میان می­آید، تربیتی صورت نگرفته و مهارتی کسب نشده است (عطاران، 1387). هدف تکنولوژي آموزشی فراهم کردن شرایطی است که باید امکان یادگیري ساده تر همراه با بازدهی بیشتر را فراهم سازد. تکنولوژي آموزشی می تواند، اجازه دهد که یادگیري از جهات دیگري که ممکن است رخ دهد، وسیله­اي براي پیشرفت یادگیري در تمام موضوعات شود. توانایی هاي خلاقانه دانش آموزان را توسعه دهد، دانش آموزان را تشویق نماید خودشان مسؤول، یادگیري خود باشند و آنان را به ارتباط متقابل با یک جامعه بزرگتر تشویق نماید (مولرا و هال،2002، به نقل از مجدفر، 1375، ص 105).

توسعه آموزش و بهبود فرآیند یادگیري مسأله­اي است که از گذشته هاي دور توجه و علاقه اندیشمندان و افراد آگاه و مسؤول را به خود جلب نموده است .همواره با توجه به رشد فن­آوري ها، سعی در به روز آمد کردن و متحول نمودن روش هاي آموزشی و ارتقاء و بهبود کیفیت یادگیري و به یادسپاري مطالب آموخته شده، بوده است . فرآیند یاددهی - یادگیري به جهت برخورداري از ویژگی هاي خاص، فرآیندي داراي جنبه هاي مختلف و اجزا و عناصري هست که داراي کنش هاي متقابل بوده و هر یک بر دیگري تأثیر می گذارد و از دیگري تأثیر می­پذیرد (فردانش، 1387).

از آنجایی که قالب بسیاري از کتاب هاي درسی و سایر مواد آموزشی با روش هاي سنتی انجام می­پذیرد، سیستم آموزش و پرورش تا حصول نتایج، آرمان و اهداف مورد انتظار فاصله بسیاري دارد که این خود همانند دیگر سازمان هاي سنتی مستلزم تغییرات سازمانی اساسی و بنیادي است که با برنامه ریزي، شناخت و آگاهی همراه باشد (محمدی، 1385 به نقل از لاکدشتی،1390، ص 5).

با مروری بر آموزش و پرورش کشورهای جهان، در می یابیم که بسیاری از کشورها از جمله کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای تجهیز مدارس با امکانات گوناگون همچون رایانه و اینترنت، برنامه های جامعی تدوین شده است. ابداع روش های جدید آموزشی، بهره گیری از رایانه در کلاس های درس، بهره گیری از نرم افزارهای آموزشی و چند رسانه ای، بهره گیری از اینترنت و پست الکترونیکی، گسترش شبکه های آموزش، ظهور آموزش الکترونیکی و ... از پیامدهای نوین به کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در امر آموزش بوده است. این مفاهیم ما را وا می دارد تا به الگوهای نوین کار در آموزش و پرورش برای پاسخ گویی به نیازهای روز افزون دنیای کنونی روی آوریم(پریشانی، 1389).

با بهره گیری از فن آوری اطلاعات معلمان می توانند منابع آموزشی مورد نیاز جهت استفاده در کلاس درس را  سریع تر و آسان تر بدست آورند، همچنین انتظار می رود که فن آوری اطلاعات بتواند مواد آموزشی مختلف مانند تصاویر، متن، صدا و سایر موارد مشابه را با کیفیت بهتر در اختیار معلمان قرار دهد.