مقاله پدافند عامل و پدافند غيرعامل، مقاله پدافند عامل و غيرعامل

چكيده: 1

مقدمه. 2

تعاريف و اصلاحات.. 2

پدافند (Active Defense) 2

پدافند غير عامل (Passive Defense) 3

مقابله با تهدیدات سایبری در حوزه پدافند عامل. 3

اصول پدافند غیر عامل. 4

۱-    اختفا 4

۲-    استتار. 4

۳-     پوشش... 4

انواع پوشش: 5

۴-     فريب.. 5

۵-     تفرقه و پراكندگي.. 5

۶-     مقاوم‌سازي و استحكامات.. 6

۷-    اعلام خطر. 6

الف) آموزش و فرهنگ سازي: 7

ب) پناهگاه ها و جان پناه: 7

ج) جان پناه: 7

هدف از اجرای طرح های پدافند غیر عامل. 7

اهميت و ضرورت پدافند غيرعامل. 8

نقش پدافند غیر عامل در مدیریت پروژه های استراژیک... 9

تفاوت پدافند عامل و پدافند غير عامل جنگ نرم. 9

تفاوت پدافند غيرعامل جنگ نرم و فرهنگ سازي.. 10

شناخت نقاط‌ضربه‌پذير فرهنگي و اهداف دشمن براي برنامه ريزي پدافندغيرعامل. 11

وظیفه کار گروه های پدافند غیر عامل در استان ها 12

نتيجه‌گيري.. 13

منابع: 14

چكيده:

 پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل. علاقه به حيات و حفظ بقاء به طور غريزي در هر انساني وجود دارد لذا در طول تاريخ، بشر براي دستيابي به ملزومات حياتي خود از جمله غذا و انرژي به گسترش و توسعه مراتع و زمين‌هاي كشاورزي و معادن پرداخته يا به جهت دفع تجاوز دشمنان خود جنگ‌ها و منازعات بسياري را پشت سر نهاده است. سلاح‌هايي كه جوامع بشري قبل از دوران صنعتي در جنگ‌ها بكار مي‌بردند دست ساز و بسيار ساده بود، بين فرآيندهاي دانش و فناوري و نوع سلاح‌هايي كه جوامع بشري براي بهره گيري از آنها در جنگ ابداع و اختراع مي‌كرده‌اند، ارتباط نزديكي وجود داشته است. در اين مقاله سعي گرديده است پس از تعريف عامل و موضوعات ذيربط، تبيين اصول و ملاحظات دفاع، توصيه‌هايي چند در خصوص اقدامات دفاع غير عامل ارائه گردد.

كلمات كليدي: پدافند عامل ، پدافند غير عامل

مقدمه

در دوران معاصر، اين پيوستگي در اثر تحولات و پيشرفت‌هاي عظيم در فناوري رو به فزوني نهاده است. پس از وقوع انقلاب صنعتي در قرن هجدهم در اروپا و توسعه بيشتر، (پژوهش و توسعه) پيشرفت‌هاي شگرفي در همه سطوح فناوري پديد آمد. به طوري كه دوران كنوني به ويژه دو دهه اخير را (عصر انقلاب سوم فناوري) يا (دوران انقلاب در ميكروالكترونيك) ناميده‌اند، تحولات مذكور لزوما فناوري تسليحاتي را به شدت تحت تاثير قرار داد به طوري كه همه ابعاد و سطوح اين فناوري بسيار پيچيده شده و در خصوص طرح‌هاي نظامي جنبه راهبردي يافته است. پيشرفت سريع علوم و فناوري نظامي در زمينه توليد انواع سلاح‌هاي آفندي توسط كشورهاي پيشرفته و توان همپائي ساير كشورها موجب گرديده است تا بحث پدافند به ويژه دفاع غير عامل توسط كشورهاي اخيرالذكر مورد توجه جدي قرار گيرد.

تعاريف و اصلاحات

پدافند (Active Defense)

عبارتست از بكارگيري مستقيم جنگ افزار، به منظور خنثي نمودن و يا كاهش اثرات عمليات خصمانه هوايي، زميني، دريايي، نفوذي و خرابكارانه بر روي اهداف مورد نظر.

پدافند غير عامل (Passive Defense)

به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌گردد كه مستلزم بكارگيري جنگ افراز نبوده و با اجراي آن مي‌توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس نظامي و غير نظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممكن كاهش داد.

مقابله با تهدیدات سایبری در حوزه پدافند عامل

با پیچیده شدن تکنولوژی،عدم آگاهی باعث ایجاد خطاهای انسانی بیشتری نیز می شود. دنیای امروز در مبحث اینترنت اشیاء تمام وسایل  به اسمارت فون وصل است. رویدادهای بزرگ دنیا فرصت مناسبی را برای هکرها به وجود میاورد که با سوء استفاده از این رویدادها و قرار دادن لینک اخبار جعلی و پربازدید از استقبال مردم از این اخبار و وارد شدن آن ها به لینک اخبار استفاده ببرند و به اطلاعات آن ها دسترسی پیدا کنند.

اصول پدافند غیر عامل

اصول پدافند غیر عامل، مجموعه اقدامات بنیادی و زیربنایی است که در صورت به کارگیری آن ها می توان به اهداف پدافند غیر عامل هم در سطح راهبردی در سطح که هدف افزایش پایداری ملی ، افزایش ظرفیت و توان بازدارندگی کشور و هم در سطوح عملیاتی و تاکتیکی که هدف آن کاهش آسیب پذیری ، کاهش قابلیت و توانایی دشمن در حوزه های کشف وشناسایی، هدفیابی و هدف گیری سلاح های دشمن دست پیدا کرد. مثل استتار و نامرئی سازی، انتخاب عرصه های ایمن در جغرافیای کشور، آمایش سرزمینی و پدافندی مناسب، پراکندگی در توزیع عملکردها متناسب با تهدیدات و جغرافیا ، موازی سازی سامانه های خدمات رسانی عمومی و پشتیبانی وابسته ، مقاوم سازی ، استحکامات و ایمن سازی سازه های حیاتی و .... .

۱-    اختفا

اختفا يا پنهان كاري به كليه اقداماتي گفته مي شود كه مانع از قرار گرفتن تاسيسات و تجهيزات در ديد مستقيم دشمن گرديده و يا تشخيص تاسيسات و تجهيزات و همچنين آگاهي از انجام فعاليت هاي خاص را براي او غير ممكن و يا مشكل مي سازد.

۲-    استتار

مفهوم كلي استتار هم رنگ و هم شكل كردن تاسيسات و تجهيزات با محيط اطراف مي باشد. استتار از موثرترين و متداول ترين روشهاي دفاعي غيرعامل در ارتش كلاسيك دنيا است.

در مبحث استتار دو نوع ديد از طرف دشمن مدنظر است ۱-  ديد هوايي ۲-  ديد زميني

عوامل مربوط به اجراي استتار عبارتند از: رنگ، سايه، بافت، زمين، جنس و مصالح و حرارت و... .

۳-     پوشش

ايجاد پوشش يك اقدام موقتي است كه با بالا رفتن شدت تهديد و احتمال حمله هوايي موشكي انجام شده و تا زماني كه احتمال حمله وجود دارد ادامه مي يابد. با اين عمل تاسيسات و تجهيزات يا مركز فعاليت از ديد خلبان يا حسگر نصب شده در سر بمب و موشك پنهان گرديده و هدف گيري و هدايت موشك و بمب هاي هدايت شونده از جمله بمب هاي ليزري ميسر نشده و يا دقت آنها كاهش مي يابد. پوشش مي تواند توسط دود ، بخار آب (غليظ) و يا با هوا كردن بادكنك و بالن ايجاد شود.

هدف از اجرای طرح های پدافند غیر عامل

همانگونه که گفته شد ، هدف از پدافند غیر عامل و اجرای طرح های مرتبط با این حوزه ، در سطح راهبردی ، افزایش توان و بازدارندگی، حفظ سرمایه های کلان ملی کشور ، بالابردن توان دفاعی کشور، کاهش احتمال آغاز جنگ و جلوگیری از گسترش جنگ ها با توجه به تهدیدات مختلفی که وجود دارد و در نهایت حفاظت و پاسداری از منابع انسانی و امکانات و سرمایه های ملی در شرایط جنگ و تهدید است.

اهميت و ضرورت پدافند غيرعامل

دفاع غيرعامل در واقع مجموعه تمهيدات، اقدامات و طرح هايي است كه با استفاده از ابزار، شرايط و حتي المقدور بدون نياز به نيروي انساني به صورت خود اتكا صورت گيرد .چنين اقداماتي از يك سو توان دفاعي مجموعه را در زمان بحران افزايش داده و از سوي ديگر پيامدهاي بحران را كاهش و امكان بازسازي مناطق آسيب ديده را با كمترين هزينه فراهم مي سازد. در حقيقت، طرح هاي پدافند غيرعامل قبل از انجام مراحل تهاجم و در زمان صلح تهيه و اجرا مي گردند. با توجه به فرصتي كه در زمان صلح جهت تهيه چنين طرح هايي فراهم مي گردد، ضروري است اين قبيل تمهيدات در متن طراحي ها لحاظ گردند. به كارگيري تمهيدات و ملاحظات پدافند غيرعامل علاوه بركاهش شديد هزينه ها، كارآيي دفاعي طرح ها، اهداف و پروژه ها را در زمان تهاجم دشمن بسيار افزايش خواهد داد.

نقش پدافند غیر عامل در مدیریت پروژه های استراژیک

موضوع پدافند غیر عامل خود یک موضوع راهبردی است که در کلیه پروژه های راهبردی کشور اعم از نظامی و غیر نظامی می بایست اصول و ملاحظات آن لحاظ گردد. این مهم به خصوص در کشور های که دارای راهبرد و سیاست دفاعی هستند همچون کشور مقدس جموری اسلامی ایران، دارای اهمیت است.

تفاوت پدافند عامل و پدافند غير عامل جنگ نرم

پدافند عامل مسئول اجراي عمليات بازدارنده بر ضدحملات دشمن است. روي پدافند عامل به سمت دشمن قرار دارد. در جنگ نرم دشمن با ابزارهايي مانند ماهواره ها، فضاي مجازي، اعتصابات و شايعه سازي و امثال آن ضربت خود را وارد مي کند. پدافند عامل وظيفه دارد از اصابت هر يک از حملات به نيروهاي خودي جلوگيري نموده و يا عامل حمله کننده را نابود نمايد . مثلا ارسال پارازيت روي فرکانس ماهواره ها، فيلتر کردن سايتهاي مخرب و يا مقابله با شورشها و اعتصابات براندازنده از موارد پدافند عامل جنگ نرم است. تخريب مسجد ضرار با دستور خداوند متعال در قرآن و توسط پيامبر گرامي اسلام يک مورد از پدافند عامل جنگ نرم است.

تفاوت پدافند غيرعامل جنگ نرم و فرهنگ سازي

آنچه مسلم است هر دوي پدافند غيرعامل جنگ نرم و فرهنگ سازي، در حوزه افکار، باورها و انديشه هاي مردم فعاليت مي کنند. اگرچه شباهتهايي در روشها و محتواي آنها وجود دارد، ولي از لحاظ کارکرد اجرايي با يکديگر متفاوت هستند. در ذيل به اين تفاوتها اشاره مي کنيم:

1.در فرهنگ سازي به اهداف دراز مدت فرهنگي و زير ساختهاي ذهني و باورهاي مردم پرداخته مي شود که

شناخت نقاط‌ضربه‌پذير فرهنگي و اهداف دشمن براي برنامه ريزي پدافندغيرعامل

مسلح کردن جامعه به پدافند غير عامل جنگ نرم نيازمند شناخت نقاط ضعف و نقاطي است دشمن آنها را مورد هدف قرار مي دهد. پس از شناساسي اهداف دشمن مي بايستي نسبت به مقاوم سازي آنها اقدام کرد. در حال حاضر اهداف دشمن در جنگ نرم در امور زير خلاصه مي شود:

وظیفه کار گروه های پدافند غیر عامل در استان ها

شناسایی و طبقه بندی زیر ساخت ها و مراکز و تاسیسات در سطوح استان و کاهش آسیب‏پذیری آن ها در مقابل تهدیدات داخلی و خارجی، کمک به اداره استان در شرایط بحران ناشی از جنگ از وظایف و ماموریت های شورا و کارگروه های پدافند غیر عامل در استان ها  می باشد که سیاست گذاری پدافند غیر عامل در این

نتيجه‌گيري

تجربیات حاصل از جنگ تحمیلی و خسارت‌های وارده ناشی از تهاجمات دشمن به تأسیسات نظامی و صنعتی از قبیل: کارخانجات تولید تسلیحات نظامی، نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها، محورهای مواصلاتی، بیمارستان‌ها، پادگان‌ها و صنایع مادر، لزوم توجه به دفاع بهینه را که تلفیقی از پدافند عامل و غیرعامل می‌باشد را بر همگان روشن ساخت. آنچه که در این میان و در خصوص پدافند غیرعامل و اصول مرتبط با آن مد نظر است توجه ب

منابع:

1. اصغر افتخاری و همکاران (1389). قدرت نرم و سرمایه اجتماعی (با مطالعه موردی بسیج)، ناشر : تهران ـ دانشگاه امام صادق(ع).
2. پیری، هادی؛ نطاق پور، مهدی (1387). تدوین راهبرد ملی پدافند غیرعامل در حوزه صنعت دفاعی. سال شانزدهم، شماره 62، بهار، صص 9-58.