علل و عوامل گرايش به مواد مخدر در بين جوانان و راه هاي پيشگيري از گرويدن به آن

چكيده 3

مقدمه. 4

پيشينه تحقيق. 6

عوامل جامعه شناختی.. 7

ناآگاهی والدین نسبت به رفتارهای منجر به اعتیاد جوانان. 7

تحقیر جوانان. 7

نبود تفریحات سالم و سرگرمی.. 7

از دست دادن شرافت اخلاقي و فقدان باورها و عقايد مذهبي.. 8

نبود نظارت بر دوستان و تعاملات آنها از سوی والدین. 9

اختلافات خانوادگی و تضاد و کشمکش بین والدین. 10

كمبود مهارت‌هاي زندگي.. 11

احساس عدم درك از طرف جامعه و احساس تنهايي و بي پناهي.. 11

تقليد و مد. 12

فقر مالی و بیکاری.. 13

ناآگاهی و کم اطلاعی از پیامدهای مواد مخدر. 13

فراوانی و دسترسی آسان به مواد مخدر. 14

عوامل فردي و روانشناختی.. 14

کنجکاوی.. 14

شکست روحی و عاطفی.. 15

لج بازی.. 15

شخصيت ضد اجتماعي.. 15

لذتهاي نفساني و زود گذر. 16

سن و جنس افراد. 16

صفات شخصيتي و ادراكات فردي.. 17

شكست تحصيلي و كمبود سواد. 17

گروه‌ها و انواع مواد مخدر و اثرات آن. 18

گروه‌هاي مواد مخدر. 18

۱) کند کننده ها یا آرام بخش ها 18

۲) محرك... 19

۳) توهمزا 19

۴) استنشاقی.. 20

5) مواد افیونی یا مخدرها 20

6) کانابیس ها 21

انواع مواد مخدر. 22

انواع گیاهان روانگردان. 24

بحث و نتيجه گيري.. 24

منابع ومأخذ. 30

چكيده

گسترش اعتياد در بين نوجوانان و جوانان واقعا زنگ خطري است براي تمام جوامع كه همه از آن متضرر مي‌شوند. بنابراين اين خطر بايد به عنوان بزرگترين و بالاترين معضل مورد توجه قرار گيرد و در مقابله و مبارزه با آن از هيچ كوششي فروگذار نشود.در اين مقاله بر آنيم كه با بررسي اعتياد به مواد مخدر و علل گرايش نوجوانان و جوانان به آن به ارائه راهكارهايي در جهت مبارزه با اين مسئله و مهمتر از آن پيشگيري از اين بلاي خانمان‌سوز بپردازيم. مطالعات انجام يافته در اين زمينه عوامل مختلف فردي،اجتماعي و خانوادگي را در گرايش به مصرف مواد مخدر موثر مي داند عواملي چون دسترسي به مواد، وضعيت اجتماعي -اقتصادي، عزت نفس، خودكارآمدي، مهارت‌هاي زندگي، پرخاشگري، نگرش والدين نسبت به مواد و رابطه خانوادگي مدنظر قرار گرفت. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه عقايد مذهبي معمولا عامل بازدارنده سوءمصرف موادمخدر محسوب ميشوند. اين يافته‌ها به شكل مطلوبي بر اساس الگوي يادگيري اجتماعي چند مرحله اي قابل تبيين است. اين الگو فرايندهاي يادگيري اجتماعي را با يك سري ويژگيهاي درون فردي مانند اعتماد به نفس پايين، مهارت‌هاي ضعيف مقابله اي و مهارت‌هاي اجتماعي ضعيف تركيب ميكند و در قالب يك الگوي سه مرحله اي به توجيه سوءمصرف مواد ميپردازد. همچنين نتايج پژوهش نشان داد كه ميانگين گرايش به مصرف مواد در بين پسر ها بيشتر از دختران است. در مورد تأثير طبقه سني بر گرايش به مصرف مواد، نتايج نشان داد كه تفاوت معنيداري بين طبقات مختلف سني از نظر گرايش به مصرف مواد وجود نداردوعامل اصلي در سوءمصرف مواد را به عزت نفس عمومي فرد مربوط مي داند.عامل پيوند با مدرسه قوي ترين عامل اجتماعي است كه به صورت مستقيم بر مصرف مواد اثر ميگذارد. بنابراين با قويتر شدن احساس تعلق دانش آموزان نسبت به مدرسه، ميزان مصرف مواد كاهش مييابد و نگرش مثبت والدين به مواد نيز از عواملي است كه همبستگي مثبت معناداري با گرايش به مصرف مواد دارد.

كلمات كليدي :  اعتياد-موادمخدر-نوجوانان وجوانان -پيشگيري

مقدمه

مسئله مواد مخدر امروزه يكي از بلاهاي ويرانگر و خانمانسوز كه آفت بر پيكر جوامع بشري قرار گرفته است. سالانه حجم وسيعي از منابع انساني و مالي كشورهاي جهان صرف مبارزه با عوامل ترويج و توسعه اينگونه مواد مي شود. مسئله مواد  مخدر قدرت تفكر، خلاقيت، توان و استقامت ،كوشش و سازندگي را از انسان گرفته و بدنبال آن ،اساس و ريشه خانواده و اعتقادات باورهاي ديني آنها را در معرض افول و نابودي و از هم پاشيدگي قرار داده و متاسفانه همچنان رو به گسترش است (باوي و برنا،١٣٨٨: 8). امروزه كمتر كشوري وجود دارد كه يكي از عمده ترين مشكلاتش مسئله مواد مخدر نباشد. اين مسئله چه بصورت و چه بصورت غير مجاز به صورت يك مشكل فرامليي و جهاني در آمده است .آمارهاي منتشره از سوي سازمان هاي بين المللي بويژه سازمان بهداشت جهاني كميته كنترل جهاني مواد مخدر و سازمان يونسكو حاكي از افزايش روز افزون مصرف مواد مخدر در سطح جهاني است. بديهي است كه نمي توان انكار كرد كه گسترش اين روند تيشه به ريشه بنيادهاي اخلاقي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جامعه مي زند و دچار فساد و تباهي مي كند.

اعتياد پديده است كه از زمانهاي بسيار دور در جوامع بشري وجود داشته است. در حال حاضر نيز به موازات پيشرفتهاي علمي و افزايش غير قابل ترديد در سطح شعور و آگاهي مردم همچنان در حال ترويج و گسترش مي باشد و هر ساله افراد زيادي را به دام خود مي كشاند. در همين ارتباط، نتايج اغلب پژوهش‌ها در سطح كشورهاي مختلف نيز ثابت مي‌كند كه ميزان مصرف مواد در جوامع مختلف به ويژه در ميان قشر نوجوان و جوان در حال افزايش است (مليچور و همكاران، 2008؛ نديم و همكاران، 2009؛ كلر، سالازار و كورتني، 2010؛ ضرابي و همكاران، 2009).  اعتياد تنها جنبه فردي ندارد بلكه يك آسيب اجتماعي نيز محسوب مي شود و علاوه بر تهديد سلامت جسم و روان افراد بر جنبه‌هاي اجتماعي و اقتصادي جامعه نيز اثرات زيان آور غير قابل جبران وارد مي سازد. صاحبنظران و عالمان معتقدند كه اين معضل و آفت نيازمند مبارزه مستمر و مداوم و همه جانبه در ابعاد نظامي، انتظامي، سياسي تا تلاشهاي اقتصادي و فرهنگي مي باشد و نيز از ديدگاه انديشمندان ميان انواع مبارزه ريشه ايترين مبارزه  در راه مقابله با اين پديده شوم اجتماعي لازم است تا بتواند جامعه را در مسير پيشگيري از اين آفت واكسينه كند. پرداختن به فعاليت‌هاي فرهنگي در زمينه‌هاي گوناگون اعتقادي، فكري، تبليغي و غيره است .تلاش بي وقفه فرهنگي است كه تضمين كننده بهره دهي فعاليت ساير بخشها مي باشد(برفي،١٣٨٢).

پيشينه تحقيق

نتايج اغلب پژوهش ها در سطح كشورهاي مختلف حاكي از آن است كه ميزان مصرف مواد در جوامع مختلف به ويژه در ميان نوجوانان و جوانان در حال افزايش است. سوءمصرف مواد در ميان جوانان مشكلاتي نظير خطر آسيب و مرگ از طريق خشونت بين فردي، تصادفات جاده اي، رفتارهاي پرخطر جنسي، ابتلا به بيماري هايي چون ايدز و مشكلات تحصيلي را افزايش ميدهد.

عوامل جامعه شناختی

ناآگاهی والدین نسبت به رفتارهای منجر به اعتیاد جوانان

از مشكلات خانواده های آسانگیر،ناآگاهی والدین نسبت به رفتارهایی است که منجر به اعتیاد فرزندان می شود.این عدم آگاهی سبب می شود فرزندان مستعد به رفتارهای پرخطر از این عدم آگاهی خانواده نهایت استفاده را برده و تا مرز وابستگی کامل پیش روند.این شرایط می تواند تا جایی ادامه یابد که فرد حتی در کنار خانواده هم مواد اعتیاد آور مصرف کند،ولی خانواده به دلیل اینکه با اثر یا تاثیر این مواد به بدن آگاه نیستند،هیچ گاه ممانعت یا مخالفتی با آن نداشته باشند (حاجی لو،1388: 96).

تحقیر جوانان

پدر یا مادری که مدام فرزندش را سرزنش می کند و با هردلیل پیش پا افتاده او را تحقیر می کند،نه تنها اعتماد به نفس او را می گیرد،بلکه چنان شکافی در شخصیتش ایجاد می کند که گاهی تا عمق زندگی اش ادامه پیدا می کند.ادامه تحقیر باعث می شود جوانان به دنبال پناهگاهی امن برای رهایی از تحقیر شخصیتی خانواده باشند (شاهنده و گل‌پرست، 1394).

عوامل فردي و روانشناختی

کنجکاوی

کنجکاوی از اصلی ترین انگیزه های فردی گرایش به مواد مخدر است.چه بسیار جوانان و نوجوانانی که در ابتدا،مصرف را فقط با یک کنجکاوی ساده شروع کردند و در اندک زمانی مسیر زندگی آنها تغییر کرده و در جاده پرفراز و نشیب نیستی قرار گرفتند.

لذتهاي نفساني و زود گذر

اكثر جوانان با تصور نادرست و عدم آگاهي از مضرات مواد مخدر اين گونه تصور مي كنند كه مواد مخدر لذت جنسي را افزايش مي دهد به خاطر همين به مواد مخدر روي مي آورند.

طبق تحقيقات انجام گرفته، نه تنها موادي مانند الكل و ترياك و … ميل جنسي را افزايش نمي دهد بلكه باعث آسيب و زيان ديدن كبد، كليه و قلب شده و قسمت حساس اعضاي مهم بدن را از كار مي اندازد و همچنين مصرف مواد مخدر نه تنها توانايي جنسي را افزايش نمي دهد بلكه موجب اختلال در تعادل هورمونهاي جنسي، عقيمي در مردان و نازايي در زنان مي شود (كلمن، 1382 :186).

بحث و نتيجه گيري

پژوهش حاضر با هدف بررسي عوامل خطر و محافظت كننده گرايش به مصرف مواد در جوانان انجام گرفت و با توجه به آنچه كه ذكر شد، پژوهش حاضر در پي پاسخگويي به اين پرسش است كه از ميان عوامل مختلف فردي، خانوادگي و اجتماعي، كدام يك از عوامل نقش بيشتري در پيش بيني گرايش يا عدم گرايش به مواد دارند؟ براي بررسي اين مساله براساس ادبيات موجود، عواملي چون دسترسي به مواد، وضعيت اجتماعي -اقتصادي، عزت نفس، خودكارآمدي، مهارت‌هاي زندگي، پرخاشگري، نگرش والدين نسبت به مواد و رابطه خانوادگي مدنظر قرار گرفت. نحوه جمع‌آوري اطلاعات به صورت كتابخانه‌اي بوده و به صورت مروري پژوهش‌هاي مربوط به اين حوزه بررسي شده تا به نتيجه دلخواه حاصل آيد.

نخستين عواملي كه در پژوهش‌هاي انجام گرفته مورد بحث قرار ميگيرند، سه عامل جمعيت شناختي مطرح در اين حوزه يعني جنسيت، سن و وضعيت تأهل هستند.

. Unesco

. Melchior

. Keller, T. E., Salazar, A. M., & Courtney, M. E.

. Zarrabi