بیان مساله: مخارج روزافزون دولتها برای انجام وظایفی همچون تخصیص منابع، توزیع عادلانه درآمد، رشد اقتصادی، گسترش اشتغال و... منابع درآمدی گوناگون و در عین حال باثباتی را می‌طلبد، درآمدهای دولتها معمولا به دو گروه درآمدهای مالیاتی و غیرمالیاتی تقسیم میشود تجربه کشورهایی که دارای سیستم مالیاتی کارآمد هستند، نشان داده است که بالا بودن سهم منابع مالیاتی به منابع غیر مالیاتی از آثار نامطلوب اقتصادی تا حد بسیار زیادی جلوگیری کرده و درآمد باثباتی برای دولتها فراهم میسازد. رشد درآمدهاي مالياتي ايران در سال‌‌هاي اخير به طور عمده در بخش ماليات‌‌هاي مستقيم حقوق و عوارض گمركي بوده است و با در نظر گرفتن اين واقعيت تلخ كه به ماليات در گذشته توجه كمي شده است در این راستا مالیات برارزش افزوده به عنوان یکی از سیستمهای مطرح طی دو دهه اخیر،مورد توجه ویژهای قرار گرفته است. در بين انواع ماليات‌‌هاي موجود نيز يكي از بهترين روش‌‌هاي اخذ ماليات، ماليات بر ارزش افزوده می باشد. مالیات برارزش افزوده بهترین ابزار برای تأمین درآمدهای عمومی، بازتوزیع ثروت و درآمد، ایجاد انضباط مالی و مدیریت اقتصادی است، تأمین هزینه‌های عمومی کشور همچون تأمین امنیت، بهداشت و درمان، آموزش و ... نیازمند منابع مناسب و مستمر برای دولتها می باشد و مهمترین منبع درآمدی دولتها برای تأمین این هزینه‌ها در جهان امروز مالیات برارزش افزوده است که برخلاف روش تأمین هزینه از طریق فروش نفت که منجر به افزایش تقاضا و تورم می شود روش سالم‌تری بوده و بر ترکیب تقاضا اثرگذار است. . تغییر و تحول در اقتصاد کشور و در نتیجه تغییر در نحوه تولید و توزیع ثروت و درآمد، مستلزم بازنگری و تجدید در مالیات برارزش افزوده است. مالیات در واقع انتقال بخشی از درآمدهای جامعه به دولت و یا بخشی از سود فعالیت اقتصادی است که نصیب دولت می‌گردد. مالیات بر ارزش افزوده (Vat) نوعی مالیات چند مرحله‌ای است که در مراحل مختلف زنجیره تولید ـ توزیع براساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای تولید شده و یا خدمات ارائه شده اخذ می گردد ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات ـ تولید ـ توزیع به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال می‌یابد تا در نهایت توسط مصرف‌کننده نهایی پرداخت گردد. این مالیات در واقع نوعی مالیات غیرمستقیم بر مصرف است که به صورت غیرانباشته به کلیه مراحل تولید و توزیع خصوصی کالا و خدمات تعلق می‌گیرد و خرید کالا و خدمات واسطه‌ای را از پرداخت مالیات معاف می‌کند.
استهلاک + سود + اجاره + بهره + دستمزد = معاملات واسطه‌ای ـکل معاملات = ارزش افزوده
بنابراين دو روش كلي براي محاسبه ماليات فوق معرفي مي شود كه عبارتند از : روش تجمعي و روش تفريقي.
در روش تجمعي بر مبناي تعريف ارزش افزوده از حاصل جمع عوايد نهاده هاي توليد يعني دستمزد، اجاره، سود بانكي، سود بنگاه و... ماليات محاسبه و اخذ مي شود. (ضيايي بيگدلي ، طهماسبي بلداچي ،1383).
در حالي كه در روش تفريقي ارزش افزوده به عنوان اختلاف ميان ارزش كل معاملات و ارزش معاملات واسطه اي (اختلاف ميان ورودي و خروجي ) در نظر گرفته شده و بر اين اساس ماليات فوق محاسبه مي گردد.
از سوي ديگر هر يك از روش هاي فوق نيز خود به دو شيوه ، اعمال مستقيم و غيرمستقيم دسته بندي مي شوند. به اين ترتيب چهار شيوه كلي اعمال ماليات بر ارزش افزوده وجود دارد. (1988A. A. Tait,)
الف) روش تجمعي مستقيم
(سود + اجاره + بهره + دستمزد) * نرخ مالياتي
ب) روش تجمعي غيرمستقيم
(سود) * نرخ مالياتي + (اجاره + بهره + دستمزد) * نرخ مالياتي
پ) روش تفريقي مستقيم
(ورودي - خروجي) * نرخ مالياتي
ت) روش تفريقي غيرمستقيم
(ورودي) * نرخ مالياتي - (خروجي) * نرخ مالياتي
در حال حاضر معمول‌ترین روش اجرایی این مالیات استفاده از سیستم صورت‌حساب خرید و فروش است و اشخاصی که به فعالیت اقتصادی اشتغال دارند از یک طرف پرداخت‌کننده و از طرف دیگر وصول‌کننده این مالیات بوده و وصول‌کننده، مالیات پرداختی را از مالیات وصولی کسر و مابه‌التفاوت را به حساب مالیاتی پرداخت می‌کند ( تعیین بدهی مالیاتی از طریق به کارگیری نرخ ثابت مالیات روی کل فاکتور فروش و کسر مقدار مالیات پرداختی بر خرید واسطه‌ای ).
از نظر اقتصادی ارزش افزوده ما به تفاوت ارزش ستانده و ارزش داده است،همچنین مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که بر ارزش افزوده یک محصول در هر مرحله ای از تولید و توزیع وضع می گردد،طوری که در هر مرحله از تولید که کالاها و خدمات به تولید کننده دیگر و یا مصرف کننده نهایی عرضه می شود،قابل پرداخت می باشد همچنین به عرضه کننده اجازه داده می شود که مالیات بر ارزش افزوده پرداختی بابت خرید عوامل تولید را ، از میزان قابل پرداخت مالیات بر ارزش افزوده خود کسر کند ، به عبارت دیگر مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر فروش چند مرحله ای است
برچسب ها:
پروپوزال بررسی تاثیر مالیات برارزش افزوده در روند درآمدهای مالیاتی