بخشی از متن:در زبان عرب «عقل» به معناي درك آمده است ، وقتي گفته مي شود «ما فعلت منذ عقلت»يعني از وقتي درك كردم چنين كاري نكردم و يا هنگامي كه گفته مي شود،«عقل الشي» يعني چيزي را فهميد و درك كرد. اسم فاعل ماده «ع ق ل» عاقل وجمع آن «عاقلون» است. عقال و «عقلاء» جمع مكسر آن است. مونث عاقل «عاقله» كه جمع سالم و مكسر آن به ترتيب »عاقلات«و »عواقل« است »العقل« مصدر و جمع آن عقول است. »عقل را بدان جهت عقل ناميده شد ه است كه از فرو رفتن صاحبش درگرداب (ناداني و خطر) جلوگيري مي كند.
همچنين راغب «عقل» را در لغت چنين معنا كرده:» عقل نيرويي است كه آماده و مجهز كننده صاحبش براي قبول و استفاده ازعلم است»، »العقل يقال للقوة المتهيئه لقبول العلم«.
كه ضمن احاديث متعددي در نهج‌البلاغه، غرر الحكم و درر الكم ، اصول كافي و ساير كتب حديث نقل گرديده است - چنين بنظر ميرسد كه عقل در كلام امام عليه السلام از اهميت و ماهيت خاص برخوردار است.
فهرست مطالب:فصل اوللغت شناسي
اصطلاح شناسي
متبلورات عقل
لب
حجي
حجر
وسط
نهي
بررسي ارتباط واژه عقل با ساير لغات
عقل در مقابل جهل
عقل و اخلاق
عقل و دين
عقل و علم
عقل و اراده
عقل و رشد سني
عقل در مقابل شهوت و هواي نفس
عقل و عشق
جنگ عقل و عشق
فصل دوم نگرش هاي متفاوت به عقل
عقل از منظر قرآن
عقل در منظر روايات
عقل از منظر انديشمندان
مسلمانان
اشاعره
ماتريديه
معتزله
فلسفه
عرفان
غير مسلمان
فلسفه
روانشناسي
نقدي كوتاه براصالت عقل وحس
اصالت حس يا عقل در تصديقات
فصل سوم عقل ، اطلاقات و كاركردها
عقل نظري و عقل عملي
اطلاقات عقلي عملي
كاركرد نظري عقل
كاركرد عملي عقل
كاركرد ابزاري عقل
عقل مسموع و مطبوع
تفاوت عقل مطبوع و عقل مسموع
عقل رعايي و روايي
فصل چهارمعقل در محضر علي عليه السلام
عقل بهترين موهبت الهي و برترين نعمت است.
عقل ماية فضيلت و ارزش انسان است
عقل عامل كمال و هدايت الهي است
عقل برترين غناي آدمي و پر سودترين ثروت است
عقل موجب فراگيري علوم و درك و فهم در انسان است.
عقل موجب هدايت انسان به عدل و خير و دوري او از زشتي است
عقل موجب دينداري و عبادت خداوند است
عقل وجه تمايز انسان بر ساير موجودات است
ماهيت عقل از منظر مولا علي عليه السلام
ثمرات عقل از منظر مولا
بي‌رغبتي به دنيا و توشه‌گيري براي آخرت
تجربه اندوزي و عاقبت انديشي
تدبير نيكو (دورانديشي)
دينداري و شناخت و پرستش خداوند
علم آموزي و درك و فهم
كسب مكارم اخلاقي
فصل پنجمآثار و علايم عاقل
اطاعت و پيروي از خداوند
تواضع و فروتني
تكلم سنجيده و سكوت همراه با تفكر
حقيقت جويي و پذيرش آراء مخالف
حسن تنظيم زندگي دنيوي و اخروي
دانش دوستي
مدارا و خوش رفتاري با مردم
رعايت عدالت
صداقت در گفتار و رفتار
عدم شتاب در قضاوت
عاقبت انديشي ، دور انديشي و منفعت جويي
عبرت گيري و بهره‌مندي از تجارب
غلبه بر هواهاي نفساني
مشورت با ديگران
فصل ششمهدايت و ضلالت عقل و عوامل آن
هدايت و ضلالت
مبادي تصوري هدايت و ضلالت
واژه شناسي و جايگاه معرفتي آن
جايگاه معرفتي مبحث هدايت و ضلالت
مبادي تصديقي هدايت و ضلالت
هدايت
عقل و هدايت تكويني
قلمرو اعتبار هدايت عقلي
هدايت تشريعي
نبوت و هدايت
نبوت عامه
نبوت خاصه
دين اسلام و هدايت تشريعي
قرآن و هدايت تشريعي :
اهل بيت عليهم السلام و هدايت تشريعي
اسباب و زمينه‌هاي هدايت
ذكر و ياد خدا و هدايت
ذكر و عقل نظري و عملي
استقامت و هدايت
مشورت و هدايت
پذيرش حق
كنجكاوي و سؤال
معاشرت با عقلا
تفكر
ضلالت
رهبران ناصالح سياسي وگمراهي بشر
شيطان و گمراهي
هواپرستي و گمراهي
فهرست منابع
برچسب ها:
عقل از دیدگاه حضرت علی (ع)