عنوان انگلیسی مقاله:

Sustainability accounting—a brief history and conceptual framework

عنوان فارسی مقاله:
تاريخچه و چارچوب مفهومي حسابداري پايندگي

سال: 2005. عنوان سايت منتشركننده مقاله: Elsevier  

عنوان مجله: Accounting Forum 29

وضعيت ترجمه : بسيار عالي (با ترجمه جداول و شكلها و جاگذاري منابع درون متني)

تعداد صفحات انگليسي: 33 صفحه         تعداد صفحات فارسي: 20 صقحه

مقاله انگليسي: كليك كنيد

Abstract

Research linking accounting to the emerging concept of sustainability surfaced in the early 1990s and has received continuing attention in academic and professional accounting literature. This paper tracks this brief history through to the release of the Sustainability Reporting Guidelines at the World Summit on Sustainable Development in August 2002, consolidating the various approaches into a sustainability accounting framework. The result is a comprehensive reporting model that presents an enormous challenge to business organisations, requiring a significant commitment of resources to achieve widespread implementation. Failure to meet this challenge enables business organisations to continue to avoid accountability for their continuing unsustainability. The paper concludes with a personal view as to how implementation of the sustainability accounting framework could proceed.

چکيده

تحقيقاتي که حسابداري را با مفهوم پايداري مرتبط مي‌کند در دهه ١٩٩٠ شروع شد و توجه دائمي را در ادبيات حسابداري حرفه اي و دانشگاهي به خود جلب کرد. نام توسعه پايدار براي نخستين بار در سال ١٩٨٠ در گزارش سازمان جهاني حفاظت از منابع طبيعي آمد. توسعه پايدار تنها بر جنبه زيست محيطي تمرکز ندارد بلکه به جنبه‌هاي اجتماعي و اقتصادي هم توجه مي‌کند. توسعه پايدار محل تلاقي جامعه، اقتصاد و محيط زيست است. يکي از مهمترين رويدادهاي بين‌المللي که در زمينه توسعه پايدار وجود دارد، نشست جهاني توسعه پايدار است؛ اين نشست رويکردهاي مختلف چارچوب حسابداري پايداري را تحکيم مي‌کند. اين مقاله تاريخچه مختصر حسابداري پايداري را که از انتشار رهنمودهاي گزارشگري پايداري در نشست جهاني توسعه پايدار در آگوست ٢٠٠٢ نشأت مي‌گيرد، دنبال مي‌نمايد. نتيجه بدست آمده يک مدل گزارشگري جامع است که چالشي عظيم را براي سازمان‌هاي تجاري به وجود مي‌آورد و آن نياز به منابع قابل توجه براي دستيابي به پياده سازي حسابداري پايداري است. مقاله حاضر شامل يک ديد مشخص در اين باره است که چگونه پياده سازي چارچوب حسابداري پايداري مي‌تواند ادامه داشته باشد. همچنين به گزارشگري پايداري شركتها در هزاره سوم نظري خواهيم انداخت و سپس با بررسي چالش‌ها و مفاهيم بنيادين آن، نتايج به دست آمده را ارائه خواهيم كرد.

واژه‌هاي کليدي: حسابداري پايداري، سازمان گزارشگري جهاني، شاخص‌هاي عملکرد پايداري، چارچوب حسابداري پايداري.

1- مقدمه

در طول دهه گذشته مسئوليت اجتماعي شرکت‌ها و پايداري موضوعات داغ تجارت جهاني شدند. تغييرات در قوانين، فشار از سوي مصرف کنندگان و نگراني براي شهرت حتي بي علاقه ترين مديران را مجبور به شناسايي تأثيرات تجارت بر محيط زيست نموده است. در نتيجه، گزارشگري پايداري بسيار افزايش يافته است. اما با وجود افزايش اين توجهات، بسياري از مديران اجرايي هنوز به طور دقيق توجيه نشده اند که پايداري جهاني به چه معناست. نگراني‌هاي شايع در اين باره است که چگونه پايداري :

 ١) با مسئوليت اجتماعي شرکت‌ها ارتباط پيدا مي‌کند،

 ٢) با طرح هايي که در حال حاضر وجود دارند، تناسب مي‌يابد و

 ٣) چگونه بر سود خالص تأثير مي‌گذارد.

- تاريخچه مختصري از حسابداري پايداري

بسياري از پيشرفت‌هاي مفهومي حسابداري پايداري به گري نسبت داده شده است. گري (١٩٩٣) سه شيوه متفاوت حسابداري پايداري را معرفي مي‌کند:

-  هزينه پايداري[1]

-  حسابداري موجودي سرمايه طبيعي

-  تجزيه و تحليل ورودي ـ خروجي

اين سه شيوه با هم به همراه حسابداري هزينه کامل و حسابداري مدل سه گانه که در بخش‌هاي ١- ٢و ٤-٢ مورد بحث قرار گرفته است، منجر به شناسايي موضوعات مشترک در بخش ٥-٢ و مشخصات فني مربوط به چارچوب حسابداري پايداري در بخش ٤ مي‌شود.

2-1- هزينه پايداري و حسابداري هزينه کامل

هزينه پايداري (پايندگي)، هزينه بازگرداندن زمين به حالتي است که قبل از تأثيرات سازمان به آن شکل بوده است ؛ يعني مقدار پولي که يک سازمان بايد در پايان دوره مالي صرف کند تا زيست کره را به حالتي که قبل از شروع دوره مالي بوده بازگرداند (Gray, 1994, p. 33).

هزينه پايداري از سود حسابداري- که با استفاده از اصول پذيرفته شده حسابداري بدست آمده است- کسر مي‌شود تا به سود و زيان پايدار تخميني دست يابيم.

-٢- حسابداري موجودي سرمايه طبيعي

حسابداري موجودي سرمايه‌هاي طبيعي شاممل ثبت موجودي منابع و نيز نحوه مصرف آنها در طول زمان مي‌باشد. در اين رويكرد از تغييرات در موجودي منابع طبيعي به عنوان شاخصي براي سنجش كيفيت منابع طبيعي و ميزان نقصان در آنها استفاده مي‌شود. در اين حالت مي‌بايست انواع مختلف سرمايه‌هاي طبيعي از يكديگر تفكيك شوند و اقدام به ثبت، مشاهده و گزارشگري تهي شدن يا افزايش هر يك از طبقه‌هاي تعريف شده در اثر فعاليت شركت‌ها گردد. گري چهار طبقه براي سرمايه طبيعي مطرح کرده است :

١- سرمايه بحراني (حياتي)، مانند لايه اوزن، مناطق جنگلي استوايي و تنوع زيست محيطي.

٢- سرمايه غيرقابل تجديد. غيرقابل جايگزيني مانند نفت، مواد معدني و فرآورده‌هاي نفتي.

٣- سرمايه غيرقابل تجديد. قابل جايگزيني مانند انرژي و ضايعات بي‌استفاده.

٤- قابل تجديد مانند چوب، ماهيان و ديگر آبزيان.

2-3- تجزيه و تحليل ورودي ـ خروجي

اين روش جريان فيزيکي مواد و انرژي ورودي و واحدهاي خروجي را مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌دهد. تجزيه و تحليل اقلام داده و ستاده در رابطه با جريان ورودي منابع و انرژي از يك طرف و محصولات و ضايعات حاصل از انجام عمليات به عنوان اقلام ستاده از طرف ديگر مي‌باشد. هدف اين تجزيه و تحليل اين است كه تمام داده‌هاي فرآيند توليد محصول اندازه‌گيري شود و  اين تجزيه و تحليل همه وارده‌ها را به فرآيند در نظر گرفته و خروجي‌ها را برحسب محصولات ساخته شده، مواد بازيافت شده و يا هدر رفته مورد توجه قرار مي‌دهد و در واقع از اصل «هر چه وارد مي‌شود بايد خارج شود» استفاده مي‌کند (Jorgensen, 1993).

2-5-3- واحدهاي چندگانه اندازه‌گيري

هر چند بعضي از اشكال حسابداري زيست‌محيطي سعي در استفاده از واحد‌هاي پول براي اندازه‌گيري اثرات اجتماعي و زيست‌محيطي حاصل از فعاليت شركت‌ها دارند، اما امروزه فعاليت‌هاي زيادي انجام مي‌شود كه اعتقاد به استفاده از واحدهاي چندگانه براي اندازه‌گيري و سنجش عملكرد شركت‌ها در جهت سه جنبه مختلف پايندگي دارد. اين موضوع در دستورالعمل‌هاي سازمان گزارشگري جهاني به وضوح به چشم مي‌خورد.