اجلاس امسال روسای آموزش و پرورش و دیدار روسای سازمان‌های آموزش وپرورش استان‌های سراسر کشور با مقام معظم رهبری،دستاوردهای ارزشمندی به همراه داشت
از مهمترین اين دستاوردها،ماموریت وزارت آموزش وپرورش برای تدوین فلسفه آموزش و پرورش است. تجربه چند دهه اخير نظام آموزش و پرورش نشان از خلاء فلسفه آموزش و پرورش كشور را بيش از پيش محسوس كرده و اكنون انتظار مي رود در پرتو تحولات جديد این آرزوی دیرین جامعه عمل بپوشد.
نظام آموزش وپرورش گروه های دانش آموزی را در مدارس و کلاس های درس گردهم می آورد تا امیدها و انتظارات جامعه و افرادرا برآورده سازند.انتظار از حضور دانش آموزان در كلاس و مدرسه آن است تا آنها باسواد شوند،قابلیت ها و توانمندی های موردنیاز جامعه را فراگيرند و ضمن درک وشناخت خود ودیگران ودرفکر رشد وکمال خود و توسعه و سازندگی جامعه باشند ودر راه خدا وبرای خدا و رضای او مسئولانه قدم بردارند.
برای سامان بخشیدن نظام آموزش وپرورش ،مجموعه هدف هایی را معین می شودکه نشانه جهت یابی واتخاذ موضع نظری از جانب یک جامعه در موردمسایل اساسی معنوی ومادی ،فرهنگی وتربیتی واجتماعی واقتصادی است.این جریان همانا توجه به فلسفه آموزش وپرورشمي باشدکه مسیر عمل تربیت مدارس را نشان مي دهد.براین اساس فلسفه آموزش وپرورش راهگشای خردمندانه، در عمل تربیتی است.
در اين مسير چند پرسش اساسی و راهبردی مطرح است .شاید پاسخ به آنها کار ساده ای نباشد،ولی در هر حال پاسخ های ارائه شده نوعی ارزیابی آموزشی است و جهت حرکات و فعالیت های نظام آموزشی را تعیین می کند.اين پرسش ها عبارتند از:
1-ماجوانان را برای کار آماده می کنیم یا زندگی (فردی یا اجتماعی)؟
2-ما جوانان را برای حال تربیت می کنیم یا آینده؟
3-ما جوانان را برای فرهنگ سنتی (عادتی) یا فرهنگ پویا و در حال تحول می کنیم؟
يكي‌ از مهم‌ترين‌ آرمان‌هاي‌ جامعه‌ تربيت‌ فرهنگي‌ و اجتماعي‌ وپرورش اخلاقی دانش ‌آموزان‌ است‌. دراين‌ رابطه‌ سؤال‌ اساسي‌ اين‌ است‌ كه‌ مدارس‌ ما براي‌ تربيت‌ فرهنگي‌ ،اجتماعی،آموزش و یادگیری ارزش ها ،ودر نهایت برای تحقق هدف های مصوب مجلس چگونه‌ عمل‌ مي‌كنند؟
باور عمومي اين است‌ كه‌ آموزش‌ و پرورش‌ بايد بهبود يابد. اما اگر مشخص نباشد كه در كدام‌ مسير بايدحركت‌ كنيم‌ و براي‌ اين‌ كار هدف‌هاي‌ روشن‌ و مشخصي‌ نداشته‌ باشيم‌، پيشرفتي‌ به‌دست‌نمي‌آيد.
تلاش‌هاي‌ ارزشمندي‌ كه‌ در زمينه‌هاي‌ مختلف‌ مثل‌، تجهيز مدارس‌ با فناوري‌ جديد و... انجام شده بدون توجه به عنصر كيفيت‌ به‌ موفقيت‌ نخواهند رسيد. بنابراين ،تمامي‌ تلاش‌ها و سرمايه‌گذاري‌ها براساس‌ يك‌ برنامه‌ي‌ كلي‌ بهبود كيفيت‌، بايدبه‌طور اساسي‌ آن‌چه‌ را كه‌ در كلاس‌هاي‌ درس‌ اتفاق‌ مي‌افتد، بهبود بخشد.
در حال‌ حاضرطرح‌ و برنامه‌هايي‌ كه‌ براساس‌ چشم‌انداز كلي‌ بهبود كيفيت‌ باشد به‌صورت‌ اقدامات‌ وبرنامه‌هاي‌ جداي‌ از هم‌ و نه‌ مرتبط‌ با يك‌ديگر اجرا مي‌شود كه‌ علاوه‌ بر اين‌كه‌ موفقيتي‌ را به‌همراه‌ نخواهد داشت‌، بلكه‌ مديران‌ و معلمان‌ را نيز خسته‌ كرده‌ است‌.
ريشه‌‌ بسياري‌ از عدم‌ موفقيت‌ها در بدفهمي‌هاست‌، بنابراين‌ تلاش‌ و برنامه‌ريزي‌ براي‌رسيدن‌ به‌ ادبيات‌ و فهم‌ مشترك‌ نزد كاركنان‌ و ومخاطبان‌ مدرسه‌،از طریق تدوین فلسفه آموزش وپرورش، يك‌ اقدام‌ ضروري‌ وراهبردی است‌.
صرف‌نظر از ابهامات‌ و كلي‌گويي‌هايي كه در تدوين‌ و تدارك‌ هدف‌هاي‌ آموزش‌ و پرورش‌ وجود دارد خيلي اوقات‌ مدارس‌،هدف‌هاي‌ آموزش‌ و پرورش‌ دوره‌‌ تحصيلي‌ مدرسه‌‌ خود را با دقت‌ مطالعه‌ نمي كنند‌ وتا بتوانند با بحث‌و گفت‌وگو به‌ درك‌ مشتركي‌ برسند.در چنين‌ شرايطي‌ اين پرسش مطرح مي شود كه چگونه‌ مي‌توان‌ به درك‌ درستي‌ ازهدف‌ها و مقاصد آموزشي‌ و پرورشي‌ نائل شويم وبراي تحقق اين امر چه‌ بايد كرد؟
نظام‌ آموزش‌ و پرورش‌ ما فاقد فلسفه‌‌ مكتوب‌ و مستندي‌ است‌كه‌ راهنماي سرمايه‌گذاري‌ها و برنامه‌ريزي‌هاي‌ آموزشي‌ و درسي‌ باشد؟سال‌هاي‌ متمادي‌ است‌ كه مديران‌،معلمان‌ و اولياي‌ دانش‌آموزان‌ از حجم‌ زياد كتاب‌هاي‌درسي‌ مي‌نالند و تحقق‌ هدف‌هاي‌ آموزش‌ و پرورش‌ را ضعيف‌ ارزيابي‌ مي‌كنند. آن‌چه‌ كه‌ درهدف‌هاي‌ آموزش‌ و پرورش‌ مورد توجه‌ قرار گرفته‌ است‌، در رفتار، عملكرد و مناسبات‌فارغ‌التحصيلان‌ مشاهده‌ نمي‌شود.
حجم زیاد کتابهای درسی ،به قیمت نابود کردن خلاقیت وتولید فکر وبه تبع آن مصرف زدگی مدارس ،تمام شده است.همين وضع تا حد زيادي توان تولید فکر و ابتکارعمل را از جامعه کارکنان آمورش وپرورش گرفته است.
در چنين شرايطي فلسفه آموزش و پرورش باید با جهت دهی مناسب فضای خلاقیت ،نوآوری و تولید فکر را به مدارس برگرداند تا در نهايت به ايجاد نهضت نرم افزاری وتوسعه پایدار در کشور بينجامد.
بدون شك تا زماني‌ كه‌ فلسفه‌‌ آموزش‌ و پرورش‌ و به‌ دنبال‌ آن‌ هدف‌هاي‌ آموزش‌ وپرورش‌ از صراحت‌ و شفافيت‌ كافي‌ برخوردار نباشد، امكان‌ رسيدن‌ به‌ توافق‌ و وفاق‌ جمعي‌ميسّر نخواهد شد. درس‌ فلسفه‌‌ آموزش‌ و پرورش‌ نيز كه‌ سال‌هاي‌ متمادي‌ در دانشگاه‌هاي‌ ما تدريس‌ مي‌شود،صرفاً مجموعه‌اي‌ از مكاتب‌ فلسفي‌ است‌ كه‌ به دانشجويان‌ و فارغ التحصيلان امكان بحث‌ و گفت‌وگو پيرامون‌ ضرورت‌ داشتن ‌فلسفه‌ آموزش‌ و پرورش‌ و چرايي‌ فعاليت‌ها را نمي دهد.
محور هاي فلسفه آموزش وپرورش
به نظر مي رسد در تدوين فلسفه آموزش و پرورش كه اكنون مد نظر قرار گرفته توجه به موارد زير مي تواند تا حد زيادي در جهت حل مشكلات كنوني و بستر سازي براي ايجاد يك نظام آموزش و پرورش خلاق در كشور موثر واقع شود:

1- فلسفه آموزش و پرورش باید براساس آموزه های قانون اساسی ،اندیشه های حضرت امام(ره) ،جهان بینی و فلسفه تربیتی اسلام ،ویژگی های جامعه اسلامی و نیازهای روبه رشد آن در سطح ملی و بین المللی،یافته های تحقیقات وپژوهش های آموزشی وپرورشی در سطح ملی و بین المللی وتجربیات ارزشمند جامعه آموزش وپرورش در بالین مدرسه تدوین شود.
2- فلسفه آموزش وپرورش حاکمیت معیارها وارزش های اسلامی برنظام مدیریت وتشکیلات اداری به منظور بالابردن ظرفیت خلاقیت و توان تولید ایده وابتکار عمل در مدیران از طریق تفویض اختیارات متناسب با مسئولیت به مدرسه ،منطقه ،استان وستاد را کانون توجه قراردهد.
3- موقعیت ،منزلت وپایگاه معلم را از طریق فضا سازی وکاربست رهیافت پژوهش مشارکتی کارکنان مدرسه برای رشدمداوم توانمندیهای مدیران و معلمان؛کارشناسان در مدرسه و منطقه ،ارتقادهد.
4-مشاوره با خبرگان برای تخمین آینده و جهت گیری های آن در تدوین فلسفه آموزش وپرورش، جدی گرفته شود.
5- به توانمندی های جامعه آموزش وپرورش کشور نگاه مثبت داشته باشد.
6- به چالشهای جهانی ، ملی وبومی آموزش وپرورش توجه وعنایت ویژه داشته باشد.
7- همراه رشد دانش وتوسعه علوم وفنون ،تاکید برآموزش ویادگیری ارزشها و کسب مهارتها و شایستگیها توجه جدی شود.
8-برای پاسخگویی به نیازهای محلی ،بومی ومنطقه ای اختیار وفرصت تولید فکر، برنامه ریزی محلی ومنطقه ای برای مدرسه ومنطقه قایل شود.
9- برنامه درسی (مجموعه فعاليت ها وتجارب یاددهی – یادگیری)با نظام ارزش های اسلامی ، اصول،اهداف و ضرورت های جامعه اسلامی، انطباق و هماهنگی منطقی ایجادکند.تنگناهای موجود در نظام برنامه ریزی درسی (تناسب منطقی بین محتوای کتب،ساعات تدریس و تواناییهای ذهنی ،حجم زیاد و تعدد دروس،فرصت کم برای یادگیری عمیق،انتزاعی بودن متون،ناهماهنگی در شیوه های تدوین کتب) موردتوجه قرارگیرد و جهت گیری های مشخصی را برای رفع این تنگناها ارایه دهد.
10- در برنامه های درسی فضا برای پرورش توانمندی هایی مثلتوان تفکر خلاق ،توان مشگل گشایی گروهی،توان طرح مساله ،توان تولید،توان جستجوگری،توان از نو نگریستن وفراتر نگریستن،توان متفاوت نگریستن،توان تاثیر گزاری و توان یاگیری بهتر،مهارتهای پژوهشی ،مهارتهای مطالعاتی و ارتباطی ومهارتهای زندگی فردی و اجتماعی و...مورد توجه قرارگیرد.
11. بهره گیری از فناوری جدید اطلاعات و ارتباطات در فرایند یاددهی – یادگیری مورد توجه قرارگیرد.
12- فلسفه آموزش وپرورش باید آموزش وپرورش را در تمامیت خود درک کندوآنرا به واسطه مفاهیم کلی ای که ما را درانتخاب هدف ها وسیاست های تربیتی راهبر خواهند بود تعبیر وتفسیر نماید. بدون درنظر گرفتن مسایل کلی فلسفی ، نمي توان سیاست های موجود آموزش و پرورشی را مورد انتقاد قرارداد یا سیاست های جدیدی را به جای آنها پیشنهاد كرد.
13- باور داشته باشیم، آموزش وپرورش کشورمان نیازمند کار بالینی است و نیاز به نظریه پردازی و مدل سازی دارد.براین اساس فلسفه آموزش و پرورش باید فرهنگ مطالعات بالینی را رهنمون شده، اشاعه دهد تا موجبات توسعه کیفی آموزش وپرورش شود.
و سخن آخر اينكه اگر با جديت به موضوع تدوين فلسفه آموزش و پرورش نگريسته شود وظيفه سازمان ها و نهادهايي همچون شورایعالی آموزش و پرورش،پژوهشگاه آموزش وپرورش ،خبرگان آموزش وپرورش کشور ،استادان با تجربه حوزه آموز و پرورش ومدیران ومعلمان تلاشگر عرصه آموزش و پرورش در اين خصوص بسيار سنگين خواهد بود. ارزيابي كلي حكايت از آن دارد كه اين سازمان ها ونهادها با همفکری و هم اندیشی توان تدوین فلسفه آموزش وپرورش متناسب با جامعه اسلامي ايران كه را آرزوی دیرین محسوب مي شود دارا هستند.........