جزوه تاریخ معماري (قسمت دوم) 

فهرست مطالب 

معماري جهان...................................................................................................................................9

ایاصوفیه، قسطنطیه.............................................................................................................................9

سنت ویتاله، راونا (530 -547 میلاد) .......................................................................................................10

کلیساي مدور سانتا کنستانزا، روم (340-355 میلادي) ..................................................................................10

معماري جهان.................................................................................................................................11

مبانی نظري معماري..........................................................................................................................11

مقدمه ..........................................................................................................................................11

هدف ...........................................................................................................................................11

الفباي معماري ................................................................................................................................11

روش ارائه درس: ..............................................................................................................................11

برخی تعاریف..................................................................................................................................12

مفاهیم کلی و همگانی در معماري ..........................................................................................................12

انواع فضا .......................................................................................................................................13

معماري هنر خلق فضا است، فضایی قابل ادراك و داراي فرم.............................................................................13

برخی عناصر تعریف کننده فضا: .............................................................................................................14

بازشوها در فضا: ...............................................................................................................................14

نتیجه گیري ...................................................................................................................................15

ادراك .......................................................................................................................................... 16

مبحث ادراك براي شناخت اثر معماري..................................................................................................... 16

انواع احساسها ................................................................................................................................17

آشنایی با معماري جهان .....................................................................................................................18

هنر غارنشینان.................................................................................................................................18

معماري جهان 

مبانی نظري معماري 

مقدمه 

این درس که شامل شرکت در کلاسهاي نظري و نیز تمرینهاي عملی است با یک هدف خاص دنبال میشود که به

طور خلاصه آن را میتوان به شرح زیر بیان کرد: 

هدف 

آشنایی با آثار جاودانه معماري جهان به قصد کشف حاکم بر اصول خلق فضا در آنها، در جهت به دست آوردن ابزار

مناسب براي فعالیت در زمینه معماري. 

چنانکه از جمله بالا بر میآید در مورد جاودانگی و جهانی بودن آثار مورد بحث تأکید داریم و دلیل این تأکید خود نهفته

در هدفی است که آن را دنبال میکنیم یعنی شناخت الفباي معماري. 

الفباي معماري 

عناصر تشکیل دهنده فرم و فضا ابزار حساس معماري هستند که در مقابل ''عملکردگرایی'' محض، شناخت آنها، هدف ما

است، چرا که سودمندي و عملکردگرایی تابع زمان و مکان و زودگذر است ولی آنچه خارج از زمان و مکان به فرم و فضا

مفهوم میبخشد، راز جاودانگی یک اثر و جهانی بودن آن را در خود دارد. بنابراین براي رسیدن به هدفی که ذکر شد به

روش زیر عمل میکنیم: 

روش ارائه درس: 

روش ارائه درس یک روش دو مرحلهایست که مرحله اول آن حائز توجه و اهمیت بیشتر است. 

- در مرحله اول پا را فراتر از حیطه تاریخی میگذاریم و به شناخت و تجزیه و تحلیل عناصر تشکیل دهنده یک اثر

معماري (فرم، فضا و سازه) خارج از قیود زمانی و مکانی میپردازیم. در این مسیر سعی در کشف اصول جهانی و جاودانه

معماري داریم.

- مرحله دوم عوامل زمان و مکان را دخالت داده و کوشش میکنیم با آثار معماري هر دوره تاریخی با توجه به تأثیرات

زمانی و مکانی آشنا شویم و در این مسیر به کشف اصول تابع زمان و مکان در معماري نائل آییم و با روند تاریخی و

پیدایش سبکها و مکاتب آنها آشنا خواهیم شد.? 12 تاریخ معماري /قسمت دوم 

در فصل اول سیلابس درس طوري تنظیم شده است که تابع سیر تاریخی معمول در کتابهاي تاریخ هنر و معماریست

اما باز به علت تأکید که در مرحله اول روي تجزیه و تحلیل آثار معماري فارغ از زمان و مکانشان داریم، در هر فصلی

نخست یک اثر را پیش از آنکه وارد دوره تاریخی آن شویم مطالعه میکنیم و سپس به دوره تاریخی آن اثر و بررسی

ویژگیهاي هر دوره و تأثیر آن ویژگیها در هنر معماري آن دوره میپردازیم. 

برخی تعاریف 

فرهنگ: مجموعه ارزشها، رفتارها و پندارهاي جامعه/ ایدئولوژي و مذهب، علم تکنولوژي، هنر/. 

هنر: توانایی عینیت بخشیدن به احساسات یا تبدیل موارد ذهنیتها به موارد ملموس در مسیر نیل به کمال است. 

معماري: هنریستکه نشأت گرفته از ایدئولوژي و مذهب و علم تکنولوژي یک جامعه است. معماري بازتابی از فرهنگ یک

جامعه است. به این ترتیب بحث سبکها و دورهها در آن مطرح است. 

طبق نظر ویترو ویوس: در معماري ایستایی، زیبایی و کارآیی مطرح است. 

بنابراین میتوان گفت: معماري هنر خلق فضا در جهت رفع نیازهاي عینی و ذهنی بشر به کمک تکنولوژي است. 

سبک: روش بیان و نحوه برخوردي است که مورد قبول مردم یک دوره قرار گرفته و جملگی در صحت آن متفقالقولند. 

مکتب: زیر مجموعه سبک است. نقش یک هنرمند، سلیقه یک گروه، نگرش خاص یک مذهب، یا نقش یک مکان

جغرافیایی در پیدایش یک جریان هنري میتواند یک مکتب را بوجود آورد. 

مد: پاسخگویی به نیازهاي روانی (ذهنی و غیرذهنی) در کوتاه مدت است. 

معرفی معماران و اتفاقات مهم دورانهاي معماري معاصر ایران: 

دوره ناصري: 

تأثیرات شهرسازي هوسمان و نمایشگاههاي جهانی عامل اصلی ورود مدرنیته به ایران مجلس شوراي ملی اثر میرزا مهدي

خان شقاقی (متأثر از معماري نئوکلاسیک اروپا) 

ساختمان دارالفنون 

تکیه دولت توسط ممالک در سال 1284 هـ . ق 

ورود اکلکتیزم اروپایی: ساختمانهاي قدیم تلگرافخانه | ساختمان شمسالعماره (استفاده از سـاعت بـه عنـوان نمـاد نئـو

گوتیک، یکی از شاهکارهاي آئینه کاري و گچ بري قاجار، در زمره نخستین ساختمانهاي پنج طبقه تهران) 

خانه قوام (موزه آبگینه اکنونی توسط هانس هولاین، استفاده از پلکان مدور در سرسرا) 

عمارت تلگرافخانه (استفاده از عناصر معماري نئوکلاسیک و گنبد فرانسوي) 

دوره پهلوي اول: 

همزمان با مراحل اولیه صنعتی شدن ایران و احداث راهها، پلها و راهآهن 

طرح ایستگاه راه آن 1313 (تحت تأثیر معماري نازیستی با تأکید بر ابهت) 

طرح دانشگاه تهران و دبیرستان البرز تحت تأثیر معماري نئوکلاسیک 

آندره گدار Andre Godard: متولد سال 1881 میلادي معمار و باستانشناس فرانسوي بود، او در اوایل دوره پهلوي بـه

ایران وارد شد و به استخدام دولت ایران درآمد. مسئولیتهـاي او نظیـر مـدیر اداره عتیقیـات (باسـتانشناسـی و مـوزه) 

فعالیتهاي پژوهشی و شناسایی و ثبت آثار فرهنگی ایران (با همکاري همسرش یدا گدار و ماکسیم سیرو) انتشار نشـریه

باستان شناسی، بنیان گذاري دانشکده هنرهاي زیباي دانشگاه تهران، ریاست و استادي همین دانشـکده در آغـاز، وي را

مهمترین شخصیت خارجی معماري دوره پهلوي اول قرار میدهد که نزدیک به ربع قرن در ایران حضور داشت. 

از مهمترین آثار او در زمینه طرح و اجراي آثار معماري، نقشه اصلی جانمایی محوطه و سـاختمانهـاي دانشـگاه تهـران،

طرح و سرپرستی موزه ایران باستان بوده است.