جزوه زیست سلولی و مولکولی 

فهرست مطالب 

مقدمه:ساختار و عملکرد سلول ها...................................................................................................12

سلول هاي پروکاریوت و یوکاریوت ..........................................................................................................12

اندامک هاي سلول هاي یوکاریوتی و کار آنها .............................................................................................12

شکل سلول جانوري...........................................................................................................................15

سطح سلول و ویژگی هاي آن................................................................................................................15

کار غشاي سلولی.............................................................................................................................. 16

شکل غشاي پلاسمایی........................................................................................................................17

انتشار و اسمز..................................................................................................................................17

انتشار تسهیل شده............................................................................................................................18

آندوسیتوز......................................................................................................................................19

پوتوسیتوز: .....................................................................................................................................19

فصل 1: واحد حیات.....................................................................................................................20

فصل دوم : روشهاي مطالعه سلول ................................................................................................. 2

پاسخنامه..................................................................................................................................... 455

نمونه سوالات تستی ........................................................................................................................ 456

پاسخنامه..................................................................................................................................... 461

نمونه سوالات تستی ........................................................................................................................ 465

پاسخنامه..................................................................................................................................... 475

نمونه سوالات تستی ........................................................................................................................ 482

پاسخنامه..................................................................................................................................... 484

منابع ......................................................................................................................................... 486

مقدمه:ساختار و عملکرد سلول ها 

سلول ها واحدهاي اساسی موجودات زنده را تشکیل می دهند. همه ي بافتها و اندام ها از سلول ساخته شده اند. در بدن

هر انسان در حدود 60 تریلیون سلول ( که هر گروه نقشی اختصاصی در اجتماع سازمان یافتـه ي بـدن دارنـد) در حـال

همکاري با هم هستند. در موجودات زنده ي تک سلولی همه ي کارهاي حیاتی درون این بسـته ي میکروسـکوپی انجـام

می شود. 

سلول هاي پروکاریوت و یوکاریوت 

یکی از تفاوت هاي اساسی این دو که باعث اختلاف نام آنها شده است، این است که پروکاریوت هـا فاقـد غشـاي هسـته

هستند. غشاي هسته در همه ي سلول هاي یوکاریوتی وجود دارد. 

باکتریها پروکاریوت هستند و در میان آنها ، سیانوباکتري ها و باکتري هاي رشته اي پیچیده ترین سـاختار را نشـان مـی

دهند. 

اندامک هاي سلول هاي یوکاریوتی و کار آنها 

سلول هاي یوکاریوتی را معمولا غشاي پلاسمایی که نازك و محکم است و نفوذ پذیري انتخابی دارد، محاصره مـی کنـد. 

این غشا عبور مواد را بین سلول و محیط تنظیم می کند. 

نکته: در بعضی سلول ها مانند سلول هاي عصبی ، غشاي پلاسمایی به شکل زائـده هـاي انگشـت ماننـدي بنـام ریزپـرز

درآمده است. ریزپرزها سطح سلول ها را افزایش می دهند. 

مهمترین اندامک سلول، هسته ي کروي یا تخم مرغی شکلی اسـت کـه دو غشـاء در اطـراف آن وجـود دارد. ایـن غشـاء

پوشش دو لایه اي هسته را تشکیل می دهد. هسته داراي کروماتین و جسمی متراکم تر بنام هستک می باشد. 

کروماتین مجموعه اي از DNA و پروتئین هاي هیستونی و غیرهیستونی است که اطلاعات ژنی سلول را در بر دارد. 

هستک ها بخش هاي خاصی از کروماتین ها هستند و رونوشت هاي متعددي از اطلاعـات DNA را بـراي سـنتز DNA

ریبوزومی در برمی گیرند. DNA ریبوزومی پس از رونویسـی از روي DNA هسـته اي بـا چنـد نـوع از پـروتئین هـاي

مختلف ترکیب می شود تا ریبوزوم ها را بسازند. ریبوزوم ها پس از ساخته شدن از هسـتک خـارج شـده و از راه سـوراخ

هاي هسته به سیتوپلاسم راه می یابند. در سیتوپلاسم اندامک هـاي بسـیاري از جملـه میتوکنـدري ، دسـتگاه گلـژي وزیست 

سانتریول وجود دارند. سلول هاي گیاهی معمولا پلاست دارند که اندامکی فتوسنتزي است و همچنـین داراي دیـواره اي

هستند که از سلولز تشکیل شده و خارج از غشاي پلاسمایی است. سلول هاي جانوري پلاست و دیواره ي سلولی ندارند. 

شبکه آندوپلاسمی مجموعه اي از غشاهایی است که بعضی محصولات سلول را از محل هاي سنتز جدا نگه میدارد. 

نکته: نقش سیسترن هاي ( فضاهاي درونی) شبکه ي آندوپلاسمی، ایجاد راهی براي عبور بعضی مواد در سلول است. 

غالبا مجموعه هایی از ریبوزوم روي سطح خارجی غشـاهاي شـبکه آندوپلاسـمی قـرار گرفتـه انـد. بـه ایـن نـوع شـبکه

آندوپلاسمی، شبکه ي آندوپلاسمی دانه دار ( در مقابل صاف که فاقد ریبوزوم هستند) ، گفته میشود. 

نمونه سوالات تستی 

1- پوشش سطح بیرونی پلاسمالم چه نام دارد و از چه ترکیبی است؟ 

 1) اکستانسین- پلی ساکارید 2) اکستانسین-هیدروکسی پرولین 

 3) گلیکوکالیکس- گلیکوپروتئین 4) گلیکوکالیکس- گلیکولیپید 

2- تونوفیلامان ها در کدام ساختار دیده می شوند؟ 

 1) تاژك 2) دسموزوم 3) پلاسمودسم 4) اسکلت سیتوپلاسمی 

3- کدام اتصال در ناحیه قاعده سلول وجود دارد؟ 

 Hemi Desmosome (4 Tight Desmosome (3 Disc Desmosome (2 Belt Desmosome (1 

4- کدام اتصال سلولی به صورت Mucula adherence است؟ 

 tight junction (2 gap junction (1 

 Basement membrane (4 Desmosome (3 

5- عامل اتصال پلاك هاي موجود در دسموزوم ها چیست؟ 

 1) اکتین 2) کلاترین 3) گلیکوفورین 4) کادهرین 

6- در دسموزوم ها cadherinها توسط چه پروتئینی به رشته هاي اکتین متصل می شوند؟ 

 Talin (4 Catenin (3 Fimberin (2 Ankyrin (1 

7- فیبرونکتین جزء کدام گروه از مولکول هاي چسباننده سلولی است؟ 

 ECM (4 JAMs (3 SAMs (2 CAMs (1 

8- در کدام یک از سلول هاي بافت هاي ذکر شده اتصال منفذدار "gap junction" دیده می شود؟ 

 1) اپیتلیوم روده 2) بافت پوششی پوست 3) آندوتلیوم مویرگ 4) کپسول بومن 

پاسخنامه سوالات تستی 

1- گزینه 3 و 4 صحیح است. 

2- گزینه 2 صحیح است. 

3- گزینه 4 صحیح است. همی دسموزوم از نظر ریختی شبیه دسموزوم است ، اما عملکردي کاملا متفاوت دارد همی

دسموزوم در مناطقی وجود دارد که سلول ها با لامیناي پایه اي یا در کشت بافت به دیواره ظرف کشت متصل می شوند. 

4- گزینه 4 صحیح است. دسموزوم ها یا چسبندگی موضعی (Mucula adherence) که به آنها spot

desmosomes می گویند ، اسکلت سلولی دو سلول را از طریق رشته هاي حد واسط به هم متصل می کنند. 

5- گزینه 3 صحیح است. کادهرین ها گلیکوپروتئین هاي غشایی هستند که از غشاء پلاسمایی وارد فضاي بین سلولی

شده و اتصالات غیر کووالان برقرار می کنند و به یون کلسیم نیز متصل می شوند. 

6- گزینه 3 صحیح است. 

7- گزینه 4 صحیح است. ECM ماتریکس خارج سلولی است که فیبرونکتین جزء آن محسوب می شود. 

8- گزینه 1 صحیح است. اتصالات باز در سلول هاي عصبی، اپی تلیال، سلول هاي ماهیچه اي قلب و ماهیچه اي صاف