ساختار سازمانی

 تعریف ساختار سازمانی

سازمان^[1] پدیده ای اجتماعی به شمار می آید که به طور آگاهانه هماهنگ شده و دارای حدود و ثغور نسبتاً مشخصی بوده و برای تحقق هدف یا اهدافی، بر اساس یک سلسله مبانی دائمی فعالیت می کند .

ساختار^[2] به عنوان یکی از اجزاء سازمان، که از عناصر پیچیدگی^[3]، رسمیت^[4] و تمرکز^[5] تشکیل شده، تعریف می شود. اگر چه پذیرفتن این اجزاء سه گانه به عنوان ابعاد اصلی و مهم ساختار سازمانی معمول است ولی جهانشمول نیست.

ساختار سازمانی مجموعه راه هایی است که کار را به وظایف مشخص تقسیم می کند و هماهنگی میان آنها را فراهم می کند، ساختار، توزیع قدرت در سازمان را نشان می دهد و صرفاً یک ساز و کار هماهنگی نیست بلکه فرآیند های سازمانی را تحت تأثیر قرار می دهد. ساختار سازمانی به الگوهای روابط درون سازمانی، اختیار و ارتباطات دلالت دارد و روابط گزارش دهی، کانال های ارتباط رسمی تعیین مسئولیت و تفویض اختیار تصمیم گیری را روشن می سازد (مینتزبرگ،1377).^[6]

ساختار به مدیران نشان می دهد که مسئول سرپرستی چه کسانی هستند و به کارکنان، مدیرانی را می شناساند که از آنها آموزش و دستور می گیرند. کمک به جریان اطلاعات نیز از تسهیلاتی است که ساختار برای سازمان فراهم می کند. ساختار سازمانی باید توان تسریع و تسهیل تصمیم گیری، واکنش مناسب به محیط و حل تعارضات بین واحد ها را داشته باشد. ارتباط بین ارکان اصلی سازمان و هماهنگی بین فعالیت های آن و بیان ارتباطات درون سازمانی از نظر گزارش دهی و گزارش گیری، از وظایف ساختار سازمانی است (ال.دفت،1386).^[7]

سنگ زیرین ساختار، نقش های افراد در سازمان و الگوی روابط میان نقش ها، ساختار سازمانی را شکل می دهد. بنابراین ساختار را می توان انتظارات موجود از هر نقش و ارتباط میان آنها دانست. این نقش ها اغلب به وسیله شرح پست ها و شرح شغل ها و اسناد مکتوب که حوزه مسئولیت ها و دامنه فعالیت هر شغل را مشخص می کنند، جنبه قانونی می یابد. بین ساختار سازمانی و نمودار سازمانی باید تمایز قائل شد. ساختار سازمانی که مفهوم کلی تری هست، به وسیله نمودار سازمانی نشان داده می شود. در نمودار سازمانی؛ روابط اختیار، کانال های ارتباط رسمی و گروه های کاری رسمی و خطوط رسمی پاسخگویی نمایان است (هاج و آنتونی ،1991 ).^[8]

بنابراین می توان گفت ساختار آیینه تمام نمای قواعد، مقررات، رویه ها، استانداردها، جایگاه تصمیم گیری، نحوه ارتباطات، تفکیک بخش ها، مشاغل و تلفیق آنها و سلسله مراتب اختیارات است. مفهوم نسبتاً ساده و ملموس از ساختار به شکل نمودار سازمانی، تمایل می شود که یک نماد قابل رؤیت از کل فعالیت ها، شیوه های ارتباطی و فرایندهای سازمانی است. پس می توان این گونه استدلال کرد که نمودار سازمانی، تلخیص و تجریدی از واقعیت ساختار سازمانی است.

عوامل تعیین کننده ساختار سازمانی

نگرش اقتضایی که یک تفکر غالب در تئوری سازمان است، بر این نکته تأکید دارد که اعتبار، اثربخشی و کارایی و بهره وری ساختار سازمانی به عوامل اقتضایی، استراتژی، تکنولوژی، محیط، فرهنگ سازمانی و اندازه سازمان بستگی دارد. باید توجه داشت که آن چه امروز یک عامل مهم اقتضایی برای سازمان تلقی می شود، در آینده ممکن است با عامل دیگری جایگزین شود و یک ساختار سازمانی کارا و اثر بخش باید بتواند بین سازگاری داخلی و سازگاری خارجی سازمان تعادل برقرار کند. توجه به عوامل اقتضایی در محیط متلاطم امروزی امری حیاتی است و در مواردی بقای سازمان را رقم می زند. از این رو ساختار باید با در نظر داشتن این عوامل، طراحی شود تا بتواند زمینه تحقق اهداف و استراتژی های سازمان را فراهم کند (مورنو لوزون وپریس ، 2001  ).^[9]

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 49

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل