«دلیل» در لغت به معنای راهنماست و در اصطلاح عرف، به چیزی اطلاق می‌شود که امر مجهولی را اثبات نماید. دلیل در حقوق دارای دو کارکرد است:

نخست آنکه گاه دلیل، پیش از وقوع اختلاف و طرح دعوا و به عنوان حافظ و نگهدار حق مورد توجه است که به آن « دلیل تمهید شده» نیز گفته اند (کاتوزیان، 1380، ص 49). مانند سند قرار داد که با تراضی طرفین تنظیم می‌شود تا در زمان وقوع اختلاف، مستند قرار گیرد.

دوم آنکه گاه دلیل در جریان دادرسی برای اثبات و یا دفاع از دعوا، جهت اقناع وجدان دادرس و یا ایجاد اعتقاد به وصول حقیقت مورد استفاده قرار می گیرد که آنرا « دلیل عارضی» نامیده اند مانند تحقیق از گواهان شاهد تصادف یا مرگ (کاتوزیان، 1380، ص 49).

اثر این تفکیک آن است که اعتبار و نفوذ سند تمهید شده، تابع قانون زمان انعقاد آن است اما دلیلی که در جریان دعوا مستند قرار می گیرد، تابع قانون حاکم در جریان دادرسی است. از طرفی از آنجا که دلیل تمهید شده موجب ثبوت حق است، جایگاه بررسی آن در حقوق مدنی است اما هر گاه دلیل در مرحله دادرسی قرار گیرد، در آیین دادرسی مدنی مورد مطالعه قرار می گیرد (مدنی، 1379، ص 22).