تعاريف هوش هيجاني

هوش هيجاني يعني تواناييهايي مانند اينكه فرد بتواند انگيزه هاي خود را حفظ نمايد و در مقابل ناملايمات پايداري كند، تكامنش هاي خود را كنترل كند و كام يابي را به تعويق بيندازد. همچنين به اين معني است كه فرد حالات رواني خود را تنظيم كند و نگذارد پريشاني خاطر قدرت تفكر او را خدشه دار سازد، با ديگران همدلي كرده و اميدوار باشد (گلمن، 1380).

هوش هيجاني به منزله توانايي تشخيص، پردازش و مديريت هيجانهاي خود و ديگران تعريف شده است (ماير، كارسو و سالووي، 2000 : به نقل از انجل برگ[1] و اسجوبرگ[2] ، 2004، به نقل از نوري، 1383).

هوش هيجاني مفهومي چند عاملي از تواناييهاي شخصي و اجتماعي است كه به ما در برابر مطالبات روزمره كمك مي كند (سياروچي و همكاران، 2001، به نقل از نوري 1383). تواناييهاي هيجاني شخص و اجتماعي كليدي كه ساختار عاملي هوش هيجاني را تشكيل مي دهند به شرح زير بيان مي‌دارند:

* خود توجهي: توانايي ادراك و ارزيابي دقيق خود

* جرات مندي: توانايي بيان سازنده‌ي هيجانات

* تحمل استرس: توانايي مديريت موثر هيجانات

* كنترل تكانه: توانايي كنترل هيجانات

* واقعيت آزمايي: توانايي رواسازي عيني احساسات و افكار

* انعطاف پذيري: توانايي سازش يافتگي با افكار و احساسات در موقعيت هاي جديد

* حل مسأله: توانايي حل مشكلات شخصي و بين شخصي

* همدلي: توانايي آگاهي و فهم هيجانات ديگران

* روابط بين فردي: توانايي برقرار كردن روابط بهينه با ديگران

به اعتقاد آنها، علاوه بر اين مولفه‌ي كليه‌ي هوش هيجاني، مدل بار – ان پنج عامل ديگر را به عنوان تسهيل كنندگان رفتار هوشمندانه اجتماعي و هيجاني در بر مي گيرد كه عبارت اند از:

* خوش بيني: توانايي مثبت انديشي و نگاه به نيمه‌ي روشن زندگي

* خودشكوفايي: تواناييي و مديريت رسيدن به اهداف و تواناييهاي بالقوه

* شادكامي: توانايي احساس سرخوشي با خود، ديگران و به طور كلي زندگي

* استقلال: توانايي رهاشدگي از وابستگي هيجاني به ديگران و اتكا به خود

* مسئوليت پذيري اجتماعي: توانايي شناسايي خود به منزله‌ي قسمتي از گروه اجتماعي خود و مسئوليت در قبال آن.

ويژگيهاي هوش هيجاني

وقايع زندگي را مي توان به دو دسته وقايع مهم (مانند ازدواج و مرگ افراد خانواده) و وقايع روزمره (همچون ملاقات يك دوست) تقسيم نموده هوش هيجاني از عامل هاي مهم در زندگي افراد بوده كه بر روي هر دسته از وقايع زندگي تأثير بسيار دارد. ويژگيهاي هوش هيجاني همچون درك، توصيف، فهم و مديريت احساس باعث مقابله‌ي كارآمد افراد با استرس هاي روزانه و وقايع مربوط و نيز اتفاقات مهم زندگي بوده و نتايجي همچون سلامت رواني، كيفيت مطلوب روابط، رضايت شغلي، رضايت تحصيلي و سلامت بدني را در پي خواهد داشت. بر اساس مطالب موجود در زمينه‌ي هوش هيجاني مي توان به دو رويكرد اشاره كرد:

رويكرد نخست، تحت عنوان رويكرد توانايي است كه توسط ماير، كارسو[3] و سالووي (1999) مطرح گرديد. بر اساس اين ديدگاه هوش هيجاني شامل مجموعه‌اي از تواناييها مي باشد و بر اهميت اطلاعات عاطفي تأكيد دارد. منطق زير بنايي رويكرد توانايي اين است كه هيجان‌ها يا عواطف علامت هاي روابط هستند. اين رويكرد هوش هيجاني را شامل چهار توانايي مي داند:

1- توانايي هشياري عاطفي و هيجاني براي درك صحيح هيجانات: اين توانمندي، شناخت هيجانات در چهره ها، موسيقي و طرح ها را در بر مي گيرد.

2- توانايي كاربرد هيجانات، جهت بهبود تفكر شامل:

* ارتباط دادن دقيق هيجانات با احساسات ديگر

* كاربرد هيجانات در جهت تغيير ديدگاه ها

3- توانايي فهم هيجانات و معناي آنها شامل:

* توانايي تجزيه و تحليل و طبقه بندي احساسات و تشخيص ارتباط بين واژه‌ها (براي مثال احساساتي چون دوست داشتن و عشق هر يك در طبقه‌اي مجزا جا مي گيرند).

* قابليت درك تغييرات احتمالي از يك احساس به احساس ديگر.

* توانايي فهم احساسات مركب مانند احساس همزمان عشق و تنفر يا تركيبي از آنها همچون احترام به عنوان تركيبي از ترس و تعجب.

4- توانايي مديريت احساسات: كه در بردارنده توانايي شخص در مديريت احساسات خود و ديگران مي باشد.

دومين رويكرد، اصطلاحاً رويكرد تركيبي ناميده شده است (براي مثال بار – ان، 1997 : گلمن، 1380). اين رويكرد هوش هيجاني را به عنوان يك توانايي با صلاحيت هاي اجتماعي، صفات و رفتارها توصيف مي كند. رويكرد تركيبي مهارتهاي عاطفي، ارزشهاي اجتماعي و رفتارها را با هم تركيب مي كند (كوب[4] و ماير[5]، 2000، به نقل از جوانشير، 1383).

طبقه بندي بار - اُن[6]

طبق نظر بار – اُن (1997 ، به نقل از سپهريان آذر، 1385) هوش هيجاني داراي پنج زير مجموعه بوده كه عبارت اند از:

- هوش هيجاني درون فردي كه خودآگاهي – خود كنترلي، خودشكوفايي و نيز عدم وابستگي را در بر مي گيرد.

- هوش هيجاني بين فردي كه شامل همدلي، روابط بين فردي و مسئوليت اجتماعي مي باشد.

- هوش هيجاني سازگارانه كه فرايند حل مسأله و رويارويي با موقعيت هاي واقعي را در بردارد.

- هوش هيجاني مديريت استرس كه شامل تحمل استرس و آسيب‌هاي زندگي مي باشد.

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 79

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

پیشینه تحقیق کامل: خارجی و داخلی

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل