تعاریف ومفاهیم مشارکت

کلمه ی مشارکت معادل«participation»انگلیسی است. این کلمه از ریشهpartبه معنی قسمت، جزء وبخش گرفته شده است و به سهیم شدن درچیزی ویا گرفتن قسمتی از آن است (آریان پور، 1384،ص9).گاهی دو اصطلاحpartnershp، assocation، نیز معادل با اصطلاح مشارکت آورده می شود (, 1104 Oxford advanced learners).

مشارکت از نظر ریشه ی لغوی بر وزن مفاعله به معنای شرکت ارادی و داوطلبانه ی افراد برای انجام کاری می باشد. در لغت نامه ی دهخدا مشارکت مأخوذ از عربی شراکت و حصه داری و بهره برداری بوده مشارکت دادن را معادل شرکت دادن و شریک ساختن به کار گرفته است. در فرهنگ بزرگ دکتر انوری، مشارکت معادل شریک شدن و همکاری به کار رفته است.

از مشارکت تعاریف متفاوتی ارا ئه شده است و گاهاً به عمد تعابیر متفاوتی از آن ذکر کرده اند، زمانی مشارکت را از ا بعاد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و. .. ملاحظه کرده و گاهی نیز مشارکت را در اجرا مد نظر داشته و از مشارکت در تصمیم گیری، نظارت، ارزشیابی و پی گیری، حرفی به میان نمی آورند. در کشورهای جهان سوم به لحاظ وجود ساختار سیاسی متمرکز و اغلب حکومت های غیر مردمی، اگر هم بحثی از مشارکت به میان آمده، مشارکت دراجرا مدنظربوده است. ماننددوره ارباب -رعیتی، که تصمیمات اساسی را ارباب می گرفت و رعایا در قالب گروهی و یا به صورت بیگاری در اجرا فعال بودند (شاکری، 1380، ص29 ).

مشارکت وسیع در تصمیم گیری یکی از پیش نیازهای توسعه پایدار است وموجب مشروع بودن تصمیم ها، برنامه ها و پشتیبانی در اجرای آنها می شود. مشارکت به نوبه خود یک هدف است واصل اساسی برابری را برآورده می سازد و می تواند سبب وفاق در مورد آرمان بلند مدت وحرکت به سوی پایداری شود (زاهدی،1385، ص 52).

مشارکت اولاًسبب بهبود روابط مشارکت کنندگان می شود و اطلاعات مفیدی در رابطه با چالشهای محیطی برای برنامه ریزان فراهم می نماید. دوم،شناخت علت ( چالشها)، ضامن تأثیر دانش فنی وعقلانیت ابزاری برای قاعده مند کردن رفتار است و برنامه ای که بر این اساس به کار گرفته می شود نیازها را با فرآیند های اجتماعی منطبق می سازد(Leena,2008,p606 ). مشارکت به عنوان یک فرآیند اجتماعی، عام،جامع،چندبعدی وچند فرهنگی است که سعی دارد همه گروه های مردم را در مراحل توسعه شرکت دهد (کائوتری،1379،ص35).

مشارکت ایجاد فرصت هایی که همه ی اعضای یک اجتماع محلی و جامعه ی بزرگ تر را قادر به مشارکت فعال و موثر در فرآیند توسعه و بهره برداری از ثمرات و منا فع توسعه می نماید (قادری، 1383،ص 57).

مشارکت به عمل شرکت کردن و سهیم شدن در چیزی گفته می شود(finger&stich,2008,p654).

باستن^[1] چهار برداشت متفاوت از مفهوم مشارکت دارد :

1 ( مشارکت در معنای ساده بکار گیری نیروی انسانی است.

2 ( مشارکت اغلب به عنوان تلاش برای ترفیع خود ا تکایی تفسیر می شود.

3 ( رهیافت مشارکتی اغلب تکنیک وفن برای خلق روستای ایده ال است.

4 ( مشارکت به عنوان روش مدیریت پروژه بازتاب می شود (,p34    muraleedharan ,2008 ).

2-2. انواع مشارکت برحسب موضوع وقلمرو اجرایی

2-2-1. مشارکت اجتماعی^[2]

مشارکت کردن به معنای سهمی در چیزی یافتن و از آن سود بردن یا در گروهی شرکت جستن و بنابراین با آن همکاری داشتن است. به همین جهت از دیدگاه جامعه شناسی، باید بین مشارکت بعنوان حالت یا وضع (امر شرکت نمودن ) و مشارکت به عنوان عمل و تعهد (عمل مشارکت)تمیز قائل شد.مشارکت در معنای اول از تعلق به گروهی خاص و داشتن سهمی در هستی آن خبر می دهد ودر معنای دوم شرکت فعالانه در گروه را می رساند و به فعالیت اجتماعی انجام شده نظر دارد. مشارکت می تواند اشکال گوناگونی پیدا کند، نظیر همکاری، همیاری، همبستگی، انطباق، سازگاری، پذیرش، انقیاد، شیفتگی، ایفای نقش های اجتماعی و انجام وظایفی که با این نقش ها ملازمت دارند مبین مشارکت معمولی و ارتجالی گونه در حیات اجتماعی است. مشارکت اجتماعی در این صورت، عبارت از مشارکت کم وبیش آشکار در حیات اقتصادی، گذران اوقات فراغت، فرهنگ، قبول مسئولیت های سیاسی، مدنی و اجتماعی خواهد بود و در این صورت، میزان مشارکت اغلب شکلی از قدرت را مشخص می دارد. مشارکت اجتماعی، مفهومی است که مخصوصاً در جامعه شناسی کارکردی و گرایشهای موجود در آن مورد استفاده قرار گرفته است   R.K.Merton,2005,p77) ).

 مشارکت اقتصادی^[3]

مشارکت در امور مختلف، نقش مؤثری در کاهش فقر اقتصادی خواهد داشت(   Lee&park,2011,p132)در یک تعریف جامع می توان گفت که مشارکت اقتصادی شامل تأثیرگذاری بر شیوه و پویش تولید به لحاظ روابط حاکم بر این پویش مادی تولید، برای رفع نیازهای مالی و افزایش تولید متمرکز است که در قبال مداخله و درگیر شدن افراد در نظام تصمیم گیری مربوط به تخصیص منابع اقتصادی و مشارکت در سیاست توسعه ای اقتصادی نمود پیدا می کند (غفاری، 1388،ص 27). بانک توسعه آفریقا درسال2012 به بررسی عوامل موثر دراقتصاد روستایی پرداخته است که براین اساس مشارکت بازاردر اقتصاد روستایی بک کانال مهم است که ازطریق آن اثرات اقتصادجهانی درمناطق روستایی می تواندتأثیرمثبت برکاهش فقراز طریق افزایش درآمدداشته باشد.

2-2-3. مشارکت سیا سی^[4]

مشارکت در فرآیند قدرت وانتخاب مسئولین ومداخله در امور تصمیم گیری در نظام سیاسی است ( غفاری ونیازی، 1386،ص 30 ).دو عامل در زمینه مشارکت سیاسی روستاییان تأثیر به سزایی داشته است.

1- میزان توسعه یافتگی جامعه روستایی و بسط جامعه مدنی در سراسر جامعه

2-تسلط واقتداردولت مرکزی، مشارکت سیاسی روستاییان درشکل خشونت آمیز وانقلابی درشرایطی روی داده است که از طرفی جامعه مدنی بسط وتوسعه نیافته وکشوردرحالت عقب ماندگی است وازطرف دیگر حکومت مرکزی نیز فاقد ابزار،نیروها وسازماندهی لازم برای گسترش اقتدار خود درتمامی مناطق است. درچنین حالتی وبخصوص درشرایطی که جامعه درحال تحول وگذرا است وقوع شورشهاوانقلابات بسیارمحتمل است( وثوقی، 1381،ص58).

مشارکت فرهنگی^[5]

یک شرکت داو طلبانه ارادی و آگاهانه افراد گروه ها و سازمان های تشکیل دهنده یک جامعه در ابعاد گوناگون زندگی فرهنگی آن جامعه به منظور گسترش توسعه پایدار، متوازن و همه جانبه حیات فرهنگی است ( غفاری و نیازی، 1386،ص 30 ).

  الگوهای مشارکت

هنگامی که از مشارکت روستایی در طرح های توسعه ی روستایی و فعالیت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی یا محیطی آن ها در این راستا سخن به میان می آید، با تنوع وسیعی از گونه های مشارکت رو به رو می شویم که این ما را متوجه پیچیدگی و غنای مفهوم مشارکت می کند از این رو به هنگام سخن گفتن از مشارکت نمی توان قوانین کلی حاکم بر الگوهای گوناگون مشارکت را مدنظر قرار داده و متوجه الگوهای مختلف از مشارکت در زمینه های مختلف نشد. این امر ما را در طبقه بندی الگوها از زوایای مختلف رهنمون می شود.

فرمت ورد قابل ویرایش

تعداد صفحات: 34

فصل دوم مبانی نظری و پیشنه تحقیق جهت نوشتن فصل دوم پایان نامه ارشد و دکتری

همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن

منابع فارسی کامل

منابع انگلیسی کامل