چکيده
موضوع حقوق بشرو توسعه آن امروزه در جهان اهميت شايانی يافته است.اهتمام به
اين موضوع تا آنجا پيش رفته است که به يکی از شاخصهای عمده برقراری دمکراسی در
کشورهای مختلف بويژه جهان شوم تبديل گرديده است.
امروزه در چارچوبهای مختلف با اين مسئله توجه جدی صورت گرفته و می گيرد. در
بعد وسيع و فراگير در سطح بين المللی سازمانهای مختلفی يا به صورت اصلی و ذاتی
ويابه صورت فرعی و واسطه ای متولی حمايت و توسعه حقوق بشرمی باشند،که يکی از آنها
ديوان بين المللی دادگستری می باشد.
با توجه به صلاحيت عام ديوان بين المللی دادگستری ، حقوق بشر تا به امروز
موضوع تعدادی از دعاوی مطرح شده در اين مر جع قضايي بين المللی به صورت غير
مستقيم بوده است . هرچند ماده 34 اساسنامه
ديوان ،تنها کشورها را مجاز به قرار گرفتن در محضر ديوان می کند؛ بنابراين نمي
توان از ديوان انتظار يک دادگاه حقوق بشر را داشت.
در ميان حقوقدانان گرايش نسبت به توسعه صلاحيت ديوان وجود دارد و افزايش
دعواي مرتبط با مسائل حقوق بشري نشان دهنده تمايل جامعه بين الملل براي درگير شدن
هرچه بيشتر اين رکن قضايي سازمان ملل متحد در خصوص مسائل حقوق بشري دارد.
هرچند با نگاهي اجمالي و تفسيري مضيق ،مي توان فهميد که اکثريت قريب به اتفاق آراء ديوان در زمينه
حقوق بشر نبوده است ،و در بررسي آراء در زمينه ترتيبات حقوق بشري حاکي از برخي
ملاحظه کاري ها در پرداختن صريح به موارد نقض حقوق بشري از سوي ديوان مي باشد؛ اما
در هر صورت نقش برجسته و غير قابل انکار
ديوان را از طريق نظرات خود در توسعه حقوق بشر را نمي توان انکار کرد .
واژگان کليدي :
حقوق بشر ، ديوان بين المللي دادگستري
،حقوق بين الملل ،سازمان ملل متحد
مقدمه
هدف پژوهش
روش پژوهش
ساماندهي پژوهش
بخش اول- کليات
فصل اول- حقوق بشر
مبحث اول-تعريف حقوق
بشر
مبحث دوم-تاريخچه توسعه و حمايت از حقوق بشر
گفتار اول- حمايت و توسعه حقوق بشر قبل از ميلاد
گفتار دوم- حمايت و توسعه حقوق بشر تا قرن بيستم
ميلادي
گفتار سوم- حمايت و توسعه حقوق بشر از قرن بيست
به بعد
مبحث سوم-تحولات مفهومي حقوق بشر
مبحث چهارم-منابع حقوق بشر
گفتار اول-اسناد بين المللي حقوق بشر
بند اول-جريان تنظيم اسناد حقوق بشر
بند دوم-طبقه بندي اسناد حقوق بشر
الف) اسناد عام
وخاص حمايت از حقوق بشر
1.اسناد عام
2.اسناد خاص
ب) اسناد
جهاني و منطقه اي حقوق بشر
ج)اسناد
الزام آور و اسناد غير الزام آورحقوق بشر
بند
سوم-پذيرش اسناد حقوق بشر
گفتار
دوم-عرف بعنوان منبع حقوق بشر
مبحث
پنجم-توسعه حقوق بشر وابعاد اين توسعه
گفتار
اول-توسعه حقوق بشر در قلمرو مکاني
گفتار
دوم-توسعه حقوق بشر در قلمرو زماني
فصل دوم: ديوان بين‌المللي دادگستري
مبحث اول-معرفي و
تاريخچه تشكيل ديوان بين‌المللي دادگستري
مبحث دوم-ساختار
سازماني ديوان بين‌المللي دادگستري
گفتار اول-هيئت
عمومي ديوان بين‌المللي دادگستري
گفتار دوم-مجمع دولت‌هاي
عضو
گفتار
سوم-دبير خانه
گفتار چهارم-قضات
ديوان بين‌المللي دادگستري
گفتار پنجم-قضات
ويژه
مبحث سوم-صلاحيت
ديوان بين‌المللي دادگستري
گفتار اول-صلاحيت
ترافعي
بند اول-مبناي
صلاحيت ديوان (مجاري رضايت دولتها)
الف) قرارداد خاص
(رضايت قبلي)
ب)اعلام رضايت از طريق
صدورسند
ج) شرط
اختياري قضاوت اجباري
1- اعلاميه پذيرش صلاحيت اجباري ديوان
1-1) شروط لازم براي صحت اعلاميه و شروط قابل درج در اعلاميه
1-1-1)شرط صحت
2-1-1) شرط زماني
3-1-1) شرط عمل
متقابل
4-1-1) شرط صلاحيت
محكمه
5-1-1) شرط استفاده
از ساير روش‌هاي حل وفصل مسالمت آميز اختلافات
6-1-1) شرط معاهدات
چند جانبه
7-1-1) شرط عدم
شناسايي
8-1-1) شرط جنگ
9-1-1) شرط اختلاف
بين كشورهاي مشترك المنافع
10-1-1) شرط «عطف به
ماسبق نشدن»
11-1-1) شرط ويژه
2) گنجاندن صلاحيت
اجباري در معاهدات وكنوانسيونها
بند دوم-نهادهاي
صلاحيتدار براي ارجاع دعاوي به ديوان بين‌المللي دادگستري
الف) كشورهاي عضو
سازمان ملل متحد
ب) كشورهاي غير عضو
سازمان ملل متحد كه اساسنامه ديوان را قبول كرده اند
ج) كشورهايي كه
اساسنامه را قبول نكرده‌اند
د) سازمان‌هاي بين‌المللي
واشخاص خصوصي
گفتار دوم-صلاحيت
مشورتي
مبحث چهارم-آئين
دادرسي ديوان بين‌المللي دادگستري
گفتار اول-طرح دعوا
بند اول- طرح دعوي
از طريق مصالحه
بند دوم- طرح دعوا
از طريق شكايت يك جانبه
گفتار دوم -مرحله
رسيدگي
بند اول-رسيدگي كتبي
الف) بررسي شكلي و
ايراد به صلاحيت ديوان
ب ) بررسي ماهوي
بند دوم-رسيدگي
شفاهي
گفتار سوم-احكام
ديوان
گفتارچهارم-تفسير
آراء ديوان
گفتار پنجم-اعاده
دادرسي
گفتار ششم-آئين
دادرسي آراء مشورتي
مبحث پنجم-ضمانت
اجراء احكام ديوان
گفتار اول-ضمانت
اجراء آراء ترافعي ديوان
بند اول-نقش شوراي
امنيت در اجراي احكام ديوان
الف) توصيه نامه
ب) اقدامات
بند دوم-مجمع عمومي
سازمان ملل متحد
بند سوم-دكترين
خودياري
الف) مقابله به مثل
ب) اقدامات تلافي
جويانه
بند چهارم-نقش
معاهده و موافقنامه ها در ضمانت اجراي احكام ديوان
گفتار دوم-ضمانت
اجراي آراء مشورتي ديوان
بند اول-ضمانت اجراء
آراء مشورتي از طريق درج در معاهدات واساسنامه سازمان هاي بين‌المللي
بند دوم-ضمانت اجراء
آراء مشورتي از طريق تفسيرمنشور ملل متحد
بند سوم-ضمانت اجراء
آراء مشورتي از طريق اعمال آئين دادرسي ترافعي
بند چهارم-تضمين
آراء مشورتي توسط ارگانهاي درخواست كننده رأي مشورتي
گفتار
سوم-ضمانت اجراي قراهاي موقت ديوان
بند
اول-ضمانت اجراء دستورات موقت از طريق شوراي امنيت
بند
دوم-ضمانت اجراء دستورات موقت از طريق اقتدارات خود ديوان
فصل دوم - بررسي
آراء ترافعي
مبحث اول- حقوق بنيادين وحياتي بشر
(حقوق مدني و سياسي)
گفتار اول- قضيه كانال كورفو
بند اول - شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار دوم- قضيه بارسلوناتراكشن
بند اول- شرح تازيخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار سوم- قضيه راجع به گروگانگيري و اشغال سفارت آمريكا در تهران
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار چهارم- قضيه فعاليت هاي نظامي وشبه نظامي در نيكاراگوئه وعليه آن
كشور
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار پنجم- قضيه مربوط به درخواست اعمال و اجراي كنوانسيون جلوگيري
ومجازات جرم ژ ژنوسيد
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- برر سي رأي ديوان
گفتار ششم- قضيه مشروعيت استفاده از زور
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار هفتم- قضيه مربوط به قرار بازداشت مورخ 11 آوريل 2000
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار پنجم- قضيه كنگو - اوگاندا
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
مبحث دوم- حق تعيين سرنوشت
گفتار اول- قضيه تيمور شرقي
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
مبحث سوم- حقوق محيط زيست
گفتار اول- قضيه كانال كورفو (بررسي رأي
ديوان ازبعد حقوق محيط زيست)
مبحث چهارم- حمايت ديپلماتيك
گفتار اول- قضيه بارسلونا تركشن (بررسي رأي ديوان از بعد حمايت ديپلماتيک)
گفتار دوم- قضيه برادران لاگراند
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار سوم- قضيه اونا و ساير اتباع مكزيكي
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
فصل سوم-
بررسي آراء مشورتي
مبحث اول- حقوق بنيادين و حياتي بشر (حقوق
مدني و سياسي)
گفتار اول- حق شرط بر كنوانسيون پيشگيري و
مجازات جنايت نسلكشي (ژنو سايد)
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار دوم- مشروعيت استفاده يا تهديدبه
استفاده ازسلاحهاي هستهاي(درخواست شده تو سط م مجمع عمومي سازمان ملل)
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار سوم- قضيه آثار حقوقي ساخت ديوار
مسائل در سرزمينهاي اشغالي فلسطين
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
مبحث دوم- حق تعيين سرنوشت
گفتار اول- آثار حقوقي حضور مستمر آفريقاي
جنوبي در نامبيا (آفريقاي جنوبغربي)
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار دوم- قضيه صحراي باختري
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
گفتار سوم- آثار حقوقي ساخت ديوار حائل در
سرزمينهاي اشغالي فلسطين(بررسي رأي ديوا ديوان ازبعدحق تعيين سرنوشت)
مبحث سوم- حقوق محيط زيست
گفتار اول- مشروعيت تهديد به استفاده يا
استفاده از سلاحهاي هستهاي
بند اول- شرح تاريخي رويداد
بند دوم- بررسي رأي ديوان
نتيجه
منابع