باغ فتح آباد تبریز
باغ فتح آباد در نزدیکی روستایی به همین
نام در حدود 5 کیلومتری شهر تبریز در مسیر
جاده
باسمنج واقع است. عرصه باغ به وسعت 30 هکتار بوده و ساختمان دو طبقه برونگرا
به
وسعت 200 متر مربع در امتداد مسیر اصلی باغ قرار گرفته است. اطلاعات کمی در مورد
چگونگی
ساخت و بانیان باغ فتح آباد موجود است تنها سند مدون، کتاب باغ های ایران و
کوشک
های آن، تألیف دونالد ویلبر است.ویلبر در کتاب مذکور در توصیف باغ چنین نوشته
است:
«در نزدیکی شاه گل باغی به نام باغ فتح آباد واقع شده است. مرکز باغ از درختان
میوه
پوشیده شده است.
•ولی محور طویل آب تمام باغ را به طرز
متداول در ایران، به هم
متصل
می سازد و به آن یک نوع هماهنگی می دهد. فقط بنای جدیدی که به جای کوشک قدیم
ساخته
شده، هماهنگی آن را بر هم می زند. هرگاه از قسمت مرتفع، یعنی سمت جنوبی باغ
وارد
شویم. می بینیم که این خیابان پست و بلند است و شکل حوض هایی که در مسیر آن
قرار
گرفته اند. نیز مختلف است. در یک قسمت حاشیه های سبزی در کنار نهرها به چشم می
خورد
و که آنها نیز به نوبه خود با حاشیه ای از گل شمعدانی زینت یافته اند. سرانجام
به
برجسته ترین نقطه ی باغ، یعنی استخر عظیمش می رسیم که اطراف آن را درختان کهن و
تنومندی
احاطه کرده است. قسمت شمال این استخر قدری بلندتر از سطح زمین است
•
• این
همان
چیزی است که در استخر شاه گل نیز دیده می شود. هیچ یک از قسمت های این باغ به
تنهایی
زیبایی فوق العاده و چشمگیری ندارد، در حالی که به طور کلی جذاب و آرام
است.»
بنا به اظهارات ریش سفیدان، به ظاهر ساخت باغ را به ساعد الملک، یکی از
معتمدان
شهر تبریز، نسبت می دهند. باغ در حدود 150 سال قبل توسط خاندان عدل خریداری
می
شود. از موارد معامله در سند باغ، قنات، استخر، بخشی از اراضی روستای فتح آباد و
ساختمان
موجود فعلی باغ (ظاهراً در آن زمان یک طبقه بود) قید شده است.
•باغ در زمان
وراث
عدل، بخصوص «غلامرضا عدل» توسعه می یابد و به وسعت فعلی می رسد. مجموعه باغ و
عمارت
فتح آباد در زمان خاندان عدل بازسازی می شود و به ظاهر این بازسازی توسط یکی
از
معماران محلی به نام «حاج عباس علی ترفیعی» انجام شده است از موارد بازسازی می
توان
به رطوبت زدایی عمارت باغ و الحاق یک طبقه به آن، جلوگیری از نشتی استخر و آب
نما
و ساخت یک سری حوضچه در امتداد محور اصلی باغ (شمالی- جنوبی) بین عمارت و آبگیر
انتهای
باغ اشاره کرد. در سال 1350 هجری شمسی مجموعه باغ برای رطوبت زدایی توسط
معمار
محلی «حاج علی اصغر عدالتی» دوباره بازسازی و بازنگری می شود
•
•آموزش و پرورش
استان
آذربایجان شرقی، این باغ را در سال 1374 هجری شمسی از خاندان عدل خریداری می
کند و
در راستای اهداف آموزش و پرورش با تغییر کاربری به صورت «اردوگاه فرهنگی
الغدیر»
در می آید. هم سو با اهداف آموزش و پرورش برای تبدیل باغ به این اردوگاه
بخشی
از زمین های اطراف باغ دردو قسمت باغ در حد شمالی و جنوبی اتوبان و نیز در
منطقه
بیرونی و حد جنوبی، غربی وشرقی باغ، جهت توسعه باغ و ساخت ابنیهه متناسب با
اردوگاه
در دستور کار آموز شو پرورش قرار می گیرد.باغ و عمارت فتح آباد در آذرماه
سال
1378 هجری شمسی به شماره 2518 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت می رسد
•و هم سو
با
اهداف توسعه باغ، میراث فرهنگی تبریزف توسعه و تغییر کاربری باغ فتح آباد را جزو
برنامه
های مطالعاتی خود قرار می دهد تا توسعه باغ باعث از بین رفتن هویت واقعی آن
نشود.
در همین راستا آموزش و پرورش زیر نظر میراث فرهنگی تبریز در صدد احیای باغ به
شیوه
پیشین (کاشت درختان از بین رفته، احیای دسترسی های تاریخی و جدید، بناهای
تاریخی
موجود و دیوارکشی اطراف باغ) برآمد، به طوری که تا کنون یکی از محورهای اصلی
مسیر
آب زیر نظر میراث فرهنگی تبریز مرمت شده و بخش عظیمی از صفه سازی محورهای آب،
حوضچه
ها و آبگیرها در برنامه
•زمانبندی مرمت باغ قرار گرفته است