}تعریف
:جلوگیری از به وجود آمدن بیماری قبل از وقوع آن-کلیه اقداماتی که از آنها برای
قطع و یا آهسته کردن سیر بیماری استفاده می شود.
}باتوجه
به مراحل گوناگون ايجاد بيماري، چهار سطح پيشگيري به شرح ذيل درنظر گرفته شده
است :
}1)
پيشگيري نخستين، ابتدايي يا ريشه اي primordial))
}2)
پيشگيري نوع اول primary))
}3)
پيشگيري نوع دوم secondary))
}4)
پيشگيري نوع سوم (tertiary)
}اگر
چه پيشگيري نخستين و پيشگيري نوع اول بيشتر در سلامت و رفاه كل جامعه سهيمند ولي
تمام سطوح پيشگيري مهم و مكمل يكديگرند .
}
}مفهومي جديد است كه بر پيشگيري از بيماري
هاي مزمن توجه ويژه اي دارد.
}پيشگيري مفهومي واقعي دارد، يعني پيشگيري
مانع از ايجاد و گسترش عوامل خطر در كشور يا گروه هاي جمعيتي خواهد شد كه عوامل خطر هنوز در آنها بروز نكرده اند.
}مثلا بسياري از مشكلات بهداشتي بزرگسالان
(نظير چاقي و پر فشاري خون) دركودكي افراد ريشه دارد. زيرا در اين دوران است كه
شيوة زندگي شخص شكل مي گيرد (مانند سيگار كشيدن، الگوي غذا خوردن، ورزش و فعاليت
هاي بدني). در پيشگيري نخستين يا پيش از بروز عامل خطر، بيشتركوشش ها معطوف به كودكان است تا
آنان را از يادگيري شيوه بد و مضرّ زندگي باز دارند.
}
مهمترين اقدام مداخله اي در اين مرحله، از راه آموزش شخصي و آموزشي همگاني است .
}از نظر تاريخي، اين نوع پيشگيري تازه ترين
مرحله شناخته شده است و علت شناسايي آن افزايش دانش اپيدميولوژي بيماري هاي قلب و
عروق مي باشد
}
بيماري هاي قلب و عروقي تنها در جوامعي شايع است كه مصرف چربي هاي اشباع شده در
رژيم غذايي بالاست. ژاپن و چين ) چربي
هاي غذايي مصرفي پايين است، ميزان بروز بيماري هاي عروق كرونر قلب پايين است.
سرطان ريه درنتيجه استعمال دخانيات در حال افزايش و سكته مغزي به علت فشار خون
بالا شايع است.(
} هدف در پيشگيري نخستين، جلوگيري از پيدايش و
برقراري آن دسته از الگوهاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي زندگي است كه نقش آنها
درافزايش خطر بيماري، شناخته شده است.
}در خيلي از كشور هاي در حال توسعه، ميرايي
از بيماري هاي عفوني در حال كاهش و اميد به
زندگي در حال افزايش است، اما بيماري هاي غير مسري نظير بيماري هاي قلبي ـ عروقي و سرطان ها روند صعودي يافته اند كه
دلايل عمده آن افزايش طول عمر، افزايش و طولاني تر شدن مواجهه با عوامل خطرزا و
تغيير الگوي زندگي است.