چكيده: تشكيل جزيره حرارتي در شهرهاي بزرگ يكي از مخاطرات محيطي جديد به علت توسعه بي رويه شهرها قلمداد مي شود. دماي کره زمين از قرن 19 ميلادي در حال افزايش است. جزيره حرارتي کلان شهرها از دو مولفه گرم شدن جهاني و گرم شدن به علت توسعه شهري (رشد جمعيت، توسعه شهري، تغيير کاربري و ...) به وجود آمده است. بررسي اين دو مولفه براي شهر مشهد با آمار دراز مدت دماي 127 ساله هدف اين مقاله است. نقطه تغيير دماي سالانه مشهد با روش همبستگي سامانه خاكستري سال 1359 به دست آمد. متوسط دما قبل و بعد از 1359 به ترتيب 5/13 و 1/15 با اختلاف 6/1 درجه سانتيگراد بوده و روند افزايشي دارد. اين افزايش حدود 3 درجه افزايش را براي سال 1392 نشان مي دهد. معادله خط روند خطي شهر مشهد پس از نقطه شكست با ضريب تعيين و آماره آزمون 0933/0 (داراي روند) است. در حالي که اين آماره قبل از نقطه شكست 0035/0 (بدون روند) مي باشد. افزون براين دماي سالانه سه ايستگاه كرتيان، بار-اريه و النگ اسدي كه خارج از مشهد و در مجاورت آن قرار دارند براي مقايسه وجود جزيره حرارتي نيز بررسي شد. روش همبستگي سامانه خاكستري نقطه شكست اين سه ايستگاه را بين سال¬هاي 1355 تا 1359 نشان داد. اين تحليل نشان داد که افزايش دماي سالانه در مشهد و سه ايستگاه حومه با اندک تفاوتي تقريبا هم زمان هستند. شيب خط روند اين سه ايستگاه محاسبه که با آزمون خط رگرسيون در سطح يک درصد معني دار شد. تفاضل شيب خط روند گرم شدن شهر مشهد با ايستگاه برون شهري النگ اسدي محاسبه شد. علت انتخاب ايستگاه النگ اسدي هم ارتفاع بودن و مجاور بودن آن با مشهد است. نتيجه نهايي نشان داد که جزيره حرارتي در شهر مشهد از حدود سال 1360 با شيب 093/0 شروع شده است. تفاوت دماي سالانه تا سال 1392 حدود 3+ درجه سانتي¬گراد است. رابطه بين لگاريتم رشد جمعيت و اختلاف دما به صورت يک الگوي استاندارد شده ارائه شد که وجود جزيره حرارتي را تاييد مي کند.
برچسب ها:
جزيره حرارتي گرمايش جهاني مشهد سامانه خاکستري نقطه شکست