تاریخ فرهنگی
بویراحمدیها پیرو مذهب شیعه اند، و دین یکی از اجزای اساسی فرهنگ آنهاست که بر تمام جنبه های زندگی شان اثر نهاده است.
فرهنگ آنها، همانند دیگر اقوام ایرانی ، فرهنگی ایرانی ـ اسلامی است که نباید، همانند برخی پژوهشگران ، در نقش و اهمیت عناصر ایرانی پیش از اسلام در فرهنگ و اعتقادات بویراحمدیها غلو کرد، وگرنه تصویری کاملاً غیرواقعی و محرف از فرهنگ و باورهای دینی بویراحمدیها پدید خواهد آمد (برای نمونه رجوع کنید به ایرانیکا ، ذیل مادّه )، چنانکه فریدریک بارث (ص 135ـ154) نیز سابقاً از اعتقادات باصریهای فارس ، چنین تصویر نادرستی داده است (قس سکندر امان اللهی بهاروند، > دین در میان عشایر چوپان ایران < ، 1976 که در پاسخ به نظرات وی نوشته شده است.)
برخی زیارتگاههای این قوم پیشینه ای پیش از اسلامی دارند ( ایرانیکا ، همانجا)، اما برای ترسیم سیمای دقیق مذهبی این قوم ، اشارة صرف به این موضوع کافی نیست .
این گونه زیارتگاهها در تمام نقاط ایران یافت می شوند. بویراحمدیها برای نامگذاری کودکان خود نامهای اسلامی ـ ایرانی بر می گزینند؛ پسران را در سن معین ختنه می کنند، ازدواج و طلاق نیز در میان آنان بر اساس قوانین اسلامی انجام می گیرد
. بویراحمدیها حلال و حرام را طبق موازین شرعی رعایت می کنند، و برای اثبات جرم یا بیگناهی، به قرآن سوگند می خورند.
خاستگاه
بویراحمدی ملغمه ای است از رشته های قومی بسیار که در طول تاریخ بر اثر فتوحات و جابجاییهای ایلی و مهاجرتها و تخته قاپوها و پناهندگیها و به گروگان رفتنها به این منطقه آمده اند، ولی جزئیات این امر ثبت نشده است . به طور کلی ، شاید بتوان گفت که لهجة لری بویراحمدی ، از لهجه های جنوب غربی ایران ، نشان می دهد که ریشة اصل آنها (لرها) به ایرانیان اولیة فارس و حتی احتمالاً به عناصر پیش از آریایی منطقه ، که در این گروه از ایرانیان ادغام شدند، می رسد. از نظریه های دیگری که دربارة منشأ آنها مطرح و احتمالاً نظریة محکمتری است ، آن است که ریشة آنها به طایفة جاکی می رسد. جاکی یکی از طوایف ایرانی بود که بنا به قولی ، در اوایل قرن هفتم از سوریه ] = جبل السماق شام [ به لرستان آمد (یا احتمالاً بدانجا بازگشت ؛ د.اسلام ، چاپ اول ، ذیل «لر»). نام جاکی در تاریخ بعدی منطقه نیز تکرار می شود (همانجا) و دست کم از قرن سیزدهم ، مبین آن بخش از طوایف کهگیلویه است که بویراحمدی را نیز شامل می شود (فسائی ، ج 2، ص 270) ] جاکی از دو دسته ایل چار بُنیچه (چهار بنیچه * ) و لیراوی تشکیل می شد. چهار ایل بویراحمدی ، چُرام ، دشمنْ زیاری و نویی از دستة چاربنیچه به شمار می رفتند. ازینرو به این ایلها چاربنیچه می گفتند که حکومت بر املاک و مردم «پیشه کار» هر یک از این چهار ایل یک مالیات مشترک جمعی یا بنیچه ای خاص و معیّن بسته بود (همانجا) [ . احتمالاً بویراحمدی پاره ای از عناصر ترک را نیز جذب خود کرده است ، چرا که در زمان صفویه گروه نسبتاً معتنابهی از افشارها در میان لرهای کهگیلویه زندگی می کردند (ابرلینگ ، ص 165(.
برچسب ها:
پاورپوینت پیشینه تاریخی وگویش ایل بویراحمد وضعیت سیاسی اقتصادی فرهنگی پیشینه تاریخی گویش ایل بویراحمد