فهرست
سابقه تاريخي رباطها
معماري رباطها
تقسيم بندي رباطهاي ايران
بررسي انواع رباط هاي حياط دار مناطق مركزي ايران
گذري بر قصر بهرام
از بررسي رباطهاي سراسر ايران چنين بر مي آيد كه اساس معماري رباطهاي ايران ، مانند سايربناها ، تابع شيوه ، سنت و سبك رايج زمان بوده است . با اين ترتيب مي توان پنداشت كه رباطهاي پيش ازاسلام نيز تابع شيوه معماري زمان بوده و معماري خاصي نداشته است.
ولي ذكر اين نكته ضروري است كه شيوه معماري ، محل و منطقه ، مصالح ساختماني وموقعيت جغرافيائي نقش موثري در ايجاد اينگونه بناها داشته است شيوه ساختمان و معماري رباطها از روزگاركهن تا به امروز دگرگوني بسيار نيافته و معمولا سبك بناي آنها همان ايجاد باره بند ها و اطاقهايي است كه پيرامون حياط محصور ساخته مي شده است ولي درطرح و خصوصيات هر كدام ويژگي هائي بچشم مي خورد. چنانكه انواع ساباط ساده تا كاروانسراهاي بزرگ با طرحهاي جالب معماري است كه در گوشه و گاهي در ميان اضلاع ديواره هاي آن برجهايي قرار گرفته بطوريكه دروازه ميان دو برج يا شبه ستون جاي دارد و داراي سردري است كه گاهي بر فراز آن ساختمان دو طبقه اي ساخته اند . در رباطها اطاق هاي مسافران معمولا پيرامون حياط ساخته مي شده و پشت آنها اصطبل قرار داشته كه درب ورودي اصطبل ها در چهار گوشه داخلي بنا قرارداشته و گاهي در ايوان ورودي حياط باز مي شده است .
در دوره صفوي طرح معماري رباطها متنوع گرديد و علاوه بر رباطهاي چهار ايواني نوع كوهستاني ، مدور ، هشت ضلعي و كويري بر طبق موقعيت جغرافيائي و مكاني احداث گرديد و در دوره هاي زنديه، افشاريه و قاجاريه احداث رباطها به شيوه گذشته ادامه پيدا كرد . از نظر طرح و نقشه رباطهاي دوره ياد شده عموما از نوع چهار ايواني بوده و از لحاظ مصالح ساختماني نيز بر خلاف دوره متقدم كه از آجر و سنگ بوده اغلب از خشت استفاده شده است همچنين بسياري از رباطهاي دوره صفوي در عهد قاجاريه در طول 25 قرن در ايران در مكان هاي دور افتاده مأوي و مسكن موقتي براي كاروانيان بوده ولي امروزه مهمانخانه و هتل جاي رباطها را گرفته است .آثاري كه از رباطهاي كهن بدست آمده نشان مي دهد كه اطاق هائي براي نگهبانان ، رباطدار يامامورين ساخته مي شده است .
2 رباطهاي چند ضلعي حياط دار
اين گروه از رباطها بشكل چند ضلعي (اغلب 8 ضلعي ) ومانند رباطهاي مدور بسيار زيبا بنا شده اند و زمان ساخت آنها دوره اي است كه در معماري رباطها پيشرفت قابل ملاحظه اي بوجود آمده است . ازنظر تعداد رباطهاي چند ضلعي نيز همانند رباطهاي مدور اندك و فقط نمونه هاي كمي از آنها درسراسر ايران باقيمانده است .
3 رباط دو ايواني
همانند مدارس و مساجد و ساير بناهاي مذهبي ايران تعدادي از رباطهاي ايران شكل دو ايواني به فرم مربع يا مستطيل ساخته شده اند . عموما ايوانهاي اين رباطها يكي در مدخل ورودي و ديگري رو بروي آن قرار دارد . از نمونه هاي باقيمانده از اين رباطها مي توان از رباط چاه خوشاب و رباط دو كوهك نام برد .
4 رباطها با تالار ستوندار
تعدادي از رباطهاي ايران با تالار ستوندار بنا گرديده اند و از تالارها عموما بعنوان اصطبل استفاده شده است . نمونه اين نوع رباطها عبارت است از رباطهاي عسگرآباد بين جاده تهران قم و رباط خاتون آباد در 25كيلومتري تهران در جاده گرمسار .
برچسب ها:
پاورپوینت معماری رباطها معماری رباطها (كاربات ساباطخان) در ایران