موضوع : طبقه بندی محیط برنامه ریزی سازمان
توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده ی پرینت می باشد
مقدمه
جهان امروز را مي‌توان جهان پرتلاطم تغيير نام نهاد، سازمانهاي گوناگون به خصوص سازمانهاي توليدي براي تامين هدفهاي خود يعني بقاء، توسعه و رقابت نياز شديدي به استفاده از الگوهاي علمي داشته و در صورت عدم شناخت، كاربردي و انجام تحقيقات پويا از صحنه محو خواهند شد. مي‌توان سيستم را كل نگري، مديريت را هنر و توليد را به عنوان سلاح رقابتي تلقي كرد. اما عليرغم اهميت رو به تزايد اين مهم، تصميم سازان و تصميم گيران حوزه مديريت و عمليات در صنايع كشور توجه كمي نسبت به توسعه دانش توليد، تفاوتهاي محيطي و كاربرد آن در سيستم‌هاي مورد تصدي خود مبذول مي‌دارند و از اين روست كه توان رقابتي خود را از دست داده وبه سازمانهاي منفعل تبديل گرديده‌اند، امروزه براي اداره كارخانه و برنامه ريزي توليد سيستم‌هاي متنوع توليدي معرفي و به كار گرفته شده‌اند و در چهار چوب هر يك از اين سيستم‌ها، روشهايي جهت برنامه‌ريزي در سطوح مختلف و موضوعهاي متفاوت مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين بين يكي از عواملي كه تاثير بسزايي در موفقيت سازمان بازي مي‌كند انتخاب روش برنامه‌ريزي صحيح و متناسب با خصوصيات محيط برنامه‌ريزي آن است. ايجاد چنين انطباق بدون شناخت محيط و تفكيك منطقي آن امكان پذير نخواهد بود.
واقعيت اين است كه انتخاب روش مناسب جهت برنامه‌ريزي به ابزاري نياز دارد كه بتواند به صورت پويا انطباق مورد نياز را به وجود آورده و مديران سازمانها به خصوص مديران تولد و عمليات ما را ياري كند، تا ابزارهاي مناسب را براي برنامه‌ريزي با توجه به ويژگيهاي محيط برنامه‌ريزي برگزينند. مقاله حاضر خلاصه‌اي از رساله دكتري نويسنده است كه در تاريخ 29/8/81 ازآن دفاع كرده است.
تعاريف محيط برنامه‌ريزي
1- محيط برنامه‌ريزي سازمان به كليه عواملي اطلاق مي‌شود كه بر سازمان اثر گذاشته و از آن تاثير مي‌پذيرند.
2- محيط شامل تمام عوامل خارج از مرز سازمان است كه ممكن است بالقوه بر سازمان اثر گذار باشد.«نجف بيگي 1380)
3- محيط برنامه ريزي سازمان به تعامل ابعاد دروني سازمان با يكديگر و با عوامل خارج از سازمان اطلاق مي گردد.
محيط و كار عمومي:
بنا بر عقيده صاحبنظران مديريت، محيط را مي توان به محيط كار و محيط عمومي تقسيم كرد. محيط كار به محيطي گفته مي‌شود كه سازمان به طور مستقيم با عوامل اساسي آن در ارتباط است و از آن تاثير مي‌پذيرد، مانند بازار، رقبا، بخش تهيه مواد اوليه، منابع انساني، سهامداران و اتحاديه‌هاي كارگري، محيط عمومي به عواملي تاكيد دارد كه به طور غير مستقيم بر سازمان عملكردهاي آن تاثير مي گذارد، مانند عوامل فرهنگي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فناوري.
مكتب اقتضايي ونگرش آن نسبت به محيط برنامه ريزي:
نظريه اقتضايي بر اين مبنا استوار است كه رابطه يك سازمان با سازمانهاي ديگر و انتخاب روشهاي برنامه ريزي آن مي‌بايست با توجه به مجموعه عوامل متشكله محيط برنامه ريزي صورت پذيرد. طبق اين نگرش، نظريه پردازان و مديران بايد در فرايند تصميم گيري و برنامه ريزي انعطاف و ابتكار بيشتري از خود نشان دهند. بنابراين، تئوري اقتضايي اصول نظريات كلاسيك‌ها كليه مكاتبي كه عقايد شبيه آنان را دارند رد مي‌كند، زيرا سازمانها و شرايط محيطي آنها نيز به تبعيت از تغييرات محيطي، متفاوت خواهد بود.
«هوج» عوامل تشكيل دهنده محيط سازمانها را به سه دسته تقسيم مي‌كند كه عبارتند از:
• محيط كلان كه شامل فرهنگ، رقبا، اقتصاد سياست وفناوري است؛
• محيط واسطه‌اي؛
• محيط خرد كه عوامل دروني سازمان را مدنظر قرار مي‌دهد.
نكته مهم و قابل بررسي در تقسيم بندي فوق توسط «هوج» رد اين است كه اكثر سازمان هاي كشور ما در محيط خرد و كوچك و حداكثر در محيط مياني در جهان فعاليت دارند و تعداد سازمانهاي توليدي ما كه با محيط كلان جهاني ارتباط برقرار باشند، بسيار محدود است.
پژوهش خانم وود وارد:
اين پژوهش اولين تحقيق منظم و جامع درباره فناوري به عنوان يك عامل محيطي و رابطه آن با ساختار سازماني است كه اواسط دهه 1960 انجام شد. نتيجه حاصل از تحقيق وي نه تنها توجه به عوامل محيطي را در مطالعات آكادميك افزايش داد بكله نشان داد كه :
الف: بين طبقه بنديهاي تكنولوژيك و ساختار سازماني همبستگي وجود دارد؛
ب: اثر بخشي سازماني به تناسب صحيح بين فناوري و ساختار سازماني وابسته است.
نظريات (برنز) و (استاكر):
سازمانها از نظر محيط برنامه‌ريزي توسط (برنز) و (استاكر) در دو طيف مكانيكي و پويا قرار داده شده اند. در واقع از نظر آنان درجه تغيير پذيري سازمانها ممكن است از حالت مكانيكي يا ماشيني افزايش يابد و به حد سازمانهاي پويا برسد، سازمانهاي مكانيكي آنهايي هستند كه محيط خارج سازمان بر آنها تاثير چشمگيري نخواهد داشت، مانند صنعت كانتينرسازي كه محيطي تقريبا ثابت دارد. اما هر قدر سازماني از حالت مكانيكي به سمت ارگانيكي حركت كند، اثرمحيط بر آن بيشتر خواهد شد. از نظر محقق در چنين محيطي استفاده از روشهاي برنامه ريزي مواد و قطعات مي‌بايست انعطاف پذيري بيشتري داشته باشند تا بتواند همگام با تغييرات محيطي واكنش نشان داده و فرايندهاي سازمان را در زمينه تامين به موقع نياز واحدهاي توليدي و در نهايت مشتريان تعديل كنند.
مطلبي كه (برنز) و (استاكر) مطرح كرده‌اند در رابطه با موضوع مقاله نگارنده را متوجه اين نكته اساسي مي‌كند كه روبرو شدن با محيط مطمئن آسان است، زيرا محيط خارج از سازمان تغييري را به آن تحميل نمي كند و مي‌توان ميزان احتياجات مواد و قطعات را با استفاده از روشهاي ساده و كم هزينه تامين كرد. اما با محيط نامطمئن كه ويژگي سازمانهاي پويا است چگگونه بايد برخورد كرد؟ آنچه مسلم است مطالعات (برنز) و (استاكر) در زمينه ميزان تغييرات محيط برنامه‌ريزي تا اندازه‌اي ديدگاه نويسنده را گسترش مي‌دهد ولي چهارچوب دقيقي در رابطه با دسته‌بندي محيط برنامه‌ريزي توليد دست نمي‌دهد.
مطالعات «لارنس» و «لورنش»
: اين تحقيق در دهه 1960 از طرف دانشگاه هاروارد انجام گرفت و در زمينه رابطه بين فناوري و محيط برنامه‌ريزي بوده است. آنها دريافتند كه تغيير فناوري در صنايع به اين بستگي دارد كه محيط‌هاي خارجي سازمان تا چه حدي تغيير را ضروري بدانند. صنعت كانتينر نيازي به تغيير فناوري ندارد و برعكس، صنايع پلاستيك سازي بايد به طور پيوسته در حال تغيير و انطباق با تغييرات محيطي باشد. به همين ترتيب بين اين دو نوع صنعت صنايع ديگري مانند صنايع غذايي قرار مي‌گيرند كه تا حدودي نياز به سازگاري دارند. نتيجه مطالعات اين دو محقق ما را به اين واقعيت راهنمايي مي‌كند كه نوع فناوري اطلاعات به كار گرفته شده در طراحي و اجراي روشهاي برنامه‌ريزي مواد قطعات نياز به انطباق با تغييرات محيطي خواهد داشت.
نظريه گالرايت: وي را مي‌بايست از پيشگامان مطالعات محيطي به شمار آورد. او در زمينه چگونگي برپايي سازمانها بر اساس پيش بيني وظايف آنها مطالعه و بررسي كرده است.
فهرست مطالبطبقه بندي محيط برنامه ريزي سازمان 1
مقدمه 1
تعاريف محيط برنامه‌ريزي 2
محيط و كار عمومي: 2
مكتب اقتضايي ونگرش آن نسبت به محيط برنامه ريزي: 3
پژوهش خانم وود وارد: 4
نظريات (برنز) و (استاكر): 4
مطالعات «لارنس» و «لورنش» 5
مطالعات و طبقه بندي محيط، توسعه«امري» و «تربيت»: 7
الف: محيط تصادفي آرام: 7
ب: محيط خوشه‌اي آرام: 7
ج: محيط واكنشي متشنج: 8
د: محيط بسيار متشنج: 8
نظر «ريچارد ال دفت» در رابطه با محيط تقسيم بندي آن: 9
محيط برنامه ريزي سازمان در مقابل محيط برنامه ريزي توليد 11
محيط برنامه ريزي توليد: 13
تعريف محيط برنامه ريزي توليد: 13
ويژگي محصول (محصولات): 15
ويژگي فرايند توليد: 15
ويژگي تقاضا (درخواست مواد وقطعات از سيستم تامين كننده): 15
مطالعات انجام شده درباره محيط برنامه ريزي: 15
نتيجه گيري : 24