موضوع : معماری سیستم توزیعی و مدیریت اطلاعات بیمارستانی

توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

 چكيده
  پيشرفت علم پزشكي و در كنارآن پيشرفت علم اطلاع رساني و علم كامپيوتر در سالهاي گذشته ، تحولات اساسي را در سيستمهاي مديريت بيمارستاني بوجودآورده است . سيستمهاي كامپيوتري در سيستمهاي مديريت بيمارستاني رخنه كرده و در بيمارستانها از سيستمهاي كامپيوتري اطلاعات پزشكي بهره برداري مي‏شود .حركتهاي مختلفي در اين راستا صورت گرفته است و سيستمهاي متنوعي ايجاد شده است . در ايجاد اين سيستمها از روشهاي مختلفي بهره‏برداري شده . به هرحال تمامي اين سيستمها به هر گونه كه ايجاد شده باشند ، بايد شرايط خاصي را در بر بگيرند و مواردي را رعايت نمايند . در غير اينصورت سيستمها كارائي مناسبي در بهبود عمليات سيستم مديريت بيمارستان نخواهند داشت . در اين مقاله پس از بحثي مختصر پيرامون چنين سيستمهائي ، خصوصياتي را كه اين سيسستمها بايد داشته باشند مورد بحث قرار مي‏دهيم و پس ازآن طرح يك سيستم پيشنهادي و اجزاءآن مطرح شده و مورد بررسي قرار مي‏گيرد .
    1- مقدمه‏اي بر سيستم‏هاي اطلاعات بيمارستاني
  پيشرفت علوم پزشكي و رشد انفجارگونه تكنولوژي‏در جهان ، در دو قرن اخير، منجر به پيچيدگي روابط و عمليات پزشكي گرديده است وباافزايش اين پيچيدگي نياز به علمي احساس مي‏گردد تا بتواند اين پيچيدگي را كنترل نمايد و هدايت عمليات‏را در اين ميان بدست گيرد .شالوده علم پزشكي امروز بر اطلاعات بناشده است زيرا اين اطلاعات‏است كه مشخص ميكند يك فراروند در عمليات پزشكي به چه صورت انجام شده و اين اطلاعات است‏كه‏بايد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد تا بتوان‏براساس آن تصميم‏گيري بعدي را مشخص و برنامه ريزي نمود . اما هرچه پيچيدگي عمليات و قوانين بيشتر مي‏شود و حجم اطلاعات با سرعت سرسام‏آوري بالا مي‏رود علم پزشكي به عنوان يك مكانيزم منفرد از همگامي بارشد تكنولوژي در ميماند . قبل ازآنكه يك پزشك بتواند اطلاعات كافي را براي تصميم‏گيري در مورد بيمار بدست‏آورد ، زمان اجراي تصميم فرا رسيده و پزشك يا بايد زمان تصميم‏گيري را به تاخير بياندازد كه ممكن است خطر آفرين باشد و يا اينكه از دستيابي به اطلاعات لازم چشم بپوشد و بر اساس بخشي از اطلاعات موجود تصميم‏گيري نمايد . در هر دو صورت خسارات فراواني ممكن است وارد شود . و اين،يعني زمان سريعتر ازآن ميگذرد كه اطلاعات موجود را مورد دسترسي و پردازش قرار داد .تصميم گيري در فضائي از تريليونهاداده‏آماري ، براي‏آنكه‏آينده‏اي قابل پيش بيني را فراهم كند،نيازمند بررسي اين تريليونهاداده‏است ،ولي قبل‏ازآنكه بتوان اين داده ها را پردازش كردآينده ، حال وگذشته شده است . در اينجا نطفه‏هاي علوم اطلاعات پزشكي بنا نهاده شدوسيستماتيك كردن بررسي اطلاعات و روند تصميم گيري به عنوان يك ضرورت پذيرفته شد و به صورت‏يك علم درآمد و اختراع كامپيوترها به دادبررسي كنندگان اطلاعات‏و تصميم گيرندگان رسيد و سرعت پردازش اطلاعات را به حد غير قابل تصوري بالا برد . در پزشكي امروز حجم اطلاعات چنان بالاست كه بدون كامپيوترها نميتوان به هيچ عملي دست‏يازيد . سرعت عمليات سيستم‏ها وحجم اطلاعات ورودي و خروجي يك سيستم با استفاده‏ازتكنولوژي مديريت‏اطلاعات‏وكامپيوتر آنچنان بالاست كه حيات يك سيستم كند و دور از اين تكنولوژي را در كنار ديگر سيستم‏ها غير ممكن ميسازد . سيستم‏هاي قديمي موجود در بيمارستانها در دنياي امروز جوابگوي نيازها نيست .دريك‏تصميم‏گيري ، پزشك ، امروز نياز به هزاران موضوع اطلاعاتي از وضعيت بيمار و ساير اطلاعات‏آماري دارد . بدون اين اطلاعات تصميم‏گيري پزشك بي‏شباهت به يك بند بازي نيست .
  سيستمهاي اطلاعاتي بيمارستاني بايد داراي خصوصياتي باشند كه اين خصوصيات در بخشهاي بعدي مورد بحث قرار مي‏گيرند . همچنين يك سيستم نمونه مثالي بعنوان يك پيشنهاد و يك بررسي نمونه مطرح مي‏شود . سيستم پيشنهادي بيمارستان به صورتي پيش بيني گرديده است تا علاوه بر امكان دستيابي به اطلاعات بيماران در سريعترين زمان ممكن و به كاملترين شكل ، عمليات اداري و مالي بيمارستان را كه يكي از معضلات مديريت يك بيمارستان محسوب مي‏شود با ساده‏ترين نحوانجام‏داد.   
  توضيح پاره‏اي از اصطلاحات بكار رفته در متن
    شبكه تشكيل مي‏شود از تعدادي كامپيوترمستقل كه بوسيله كابل با يكديگر متصل گرديده‏و امكان مبادله اطلاعات با هم را دارند .
  ايستگاه به كامپيوتري گفته مي‏شود كه در يك شبكه قرار دارد و مي‏تواند با كامپيوترهاي ديگر موجود در شبكه متصل شود .
  سرويس‏دهنده SERVER كامپيوتري است كه در يك شبكه امكان خاصي را نظير ذخيره‏سازي بانك اطلاعات در اختيار كامپيوترهاي ديگر موجود در شبكه قرار مي‏دهد .
  سيستم توزيعي سيستمي است كه هر يك از بخشهاي‏آن در يك كامپيوتر قرار گرفته است ولي از طريق شبكه دسترسي به تمام بخشها ميسر است .  سيستم متمركز سيستمي است كه تمام بخشهاي‏آن در يك كامپيوتر قرار گرفته ( مخالف توزيعي ) . اين سيستم نسبت به سيستم توزيعي داراي معايبي است كه در متن مقاله‏پيرامون‏آن توضيحات بيشتري ارائه مي‏شود .
       2- خصوصيات عمومي كه سيستم اطلاعات بيمارستاني بايد داشته باشد
  1-2- انعطاف پذيري
  سيستمها تماما بايد از انعطاف پذيري بسيار زياد برخوردار باشند ، به نحوي كه تغييراتي را كه به مرور زمان با توجه به پيشرفت وتغييرات محيطي بايد بر سيستم اعمال نمود به سادگي بر سيستم قابل انجام باشد . اين انعطاف‏پذيري ، عمر سيستم را به مدت بسيار زيادي افزايش مي‏دهد .
    2-2- پياده سازي بر طبق اصول مهندسي
      سيستم‏هاي كامپيوتري تشكيلات بسيار پيچيده‏اي است كه در صورتي كه اين تشكيلات به نحو مناسب سازماندهي نشده باشد و از اصول مهندسي پيروي نكند ، مشكلات فراواني را در بر خواهد داشت . اين مشكلات منجر به عدم استفاده بهينه از سيستم‏ها و در بعضي موارد شكست كلي سيستم مي‏شود .
    3-2- توزيعي بودن سيستم
    معمولا به سه طريق مي‏توان سيستم‏ها را ايجاد نمود :
  1- سيستم‏هاي كامپيوتري منفرد و جدا از هم .
  در اين حالت سيستم‏ها به صورت مستقل ايجاد شده و هيچ ارتباطي با هم ندارند و بزرگترين اشكال چنين سيستمي در همين موضوع است كه نمي‏توان اطلاعات بخشهاي مختلف سيستم‏ها را با يكديگر مبادله نمود . ايجاد چنين سيستم‏هائي در محيط يك بيمارستان بزرگ از نظر علم كامپيوتر كاملا مردود است .
  2- سيستم‏هاي كامپيوتري متمركز .
  در اين حالت يك سيستم بزرگ كليه عمليات را انجام مي‏دهد و عمليات كامپيوتري كل بيمارستان تحت نظارت يك سيستم انجام مي‏شود . در واقع يك كامپيوتر بسيار قوي در بيمارستان قرار گرفته و تمام بخشهاي بيمارستان به اين كامپيوتر متصل شده و عمليات خود را بر روي‏آن انجام مي‏دهد . چنين سيستمي نياز به سخت‏افزارهاي بسيار گران دارد و مهمترين مسئله‏آن است كه پيچيدگي توليد چنين سيستمهائي باعث كاهش ضريب‏اطمينان سيستم مي‏گردد و همين موضوع باعث مي‏شود كه توليد نيمي ازچنين‏سيستم‏هائي در كشور به مرحله بهره برداري نرسد و در مراحل توليد متوقف بماند ، سيستم‏هاي به نتيجه رسيده نيز هزينه بسيار زياد و زمان بسيار زيادي را طلب مي‏كند كه گاها چندين برابر سيستم‏هاي توزيعي مشابه است . از طرف ديگر انعطاف پذيري سيستم‏ها كم مي‏شود و به دليل پيچيدگي به سادگي نمي‏توان تغييرات لازم را در سيستم‏ها به مرور زمان ايجاد نمود ، بنا براين چنين سيستم‏هائي بسيار زودتر از رده كاري خارج مي‏شوند . اين سيستم‏ها و سخت‏افزارآن‏ها در سال نياز به هزينه بسيار بالائي براي نگهداري دارند و از اين رو نسبت به سيستم‏هاي توزيعي مناسب نيستند .
   3- سيستم‏هاي كامپيوتري توزيعي .
  يك سيستم توزيعي به زبان بسيار ساده داراي خصوصيات زير است :
   بيش از يك عضو ( سيستم ) دارد .
   هر عضو ميتواند به صورت مستقل عمل نمايد . يعني اگر عضو ديگري وجود نداشته باشد خللي در عمليات سيستم پيش نمي‏آيد .  تبادل اطلاعات بين اعضاء بدون دخالت عامل خارجي ( انسان ) صورت ميگيرد . ( اپراتورهاي‏سيستم در تبادل اطلاعات بين سيستم‏ها دخالتي نميكنند ) .
   اعضاء با يكديگر سازگارند .
   منابع اطلاعات‏ميتواند در عضوهاي ديگر باشد . يعني لزوما تمام اطلاعات لازم براي يك سيستم نبايد در همان‏سيستم متمركزباشد و ميتواند در سيستمهاي ديگر قرار داشته باشد و در مواقع لزوم‏از سيستم مورد نظر درخواست در اختيار قرار گذاشتن‏اطلاعات انجام ميشود.اين موضوع از افزونگي اطلاعات ميكاهد .يعني اطلاعاتي كه در يك سيستم به صورت محدودمورداستفاده قرار ميگيرد ولي در سيستم ديگركاربرد زيادي دارد در هر دو سيستم ذخيره نميشود بلكه در سيستمي ذخيره ميشود كه كاربرد زيادي دارد .
   نوع برنامه‏ها و محيط هر عضو ميتواندبا عضوديگرمتفاوت‏باشد.به عنوان مثال يك‏سيستم در محيط سيستم‏عامل DOS و سيستم‏ديگر در محيط سيستم‏عامل UNIX عمل‏نمايد. يا اينكه يك‏سيستم در محيط كامپيوترهاي Main و ديگري در محيط كامپيوترهاي PC عمل‏كند . چنين سيستم‏هائي سريع‏تر توليد مي‏شوند ، ارزان‏تر هستند ، سخت‏افزار ارزان‏تري نياز دارند ، ارزان‏تر نگهداري مي‏شوند و انعطاف‏پذيري بسيار بالائي دارند و همچنين قابليت اطمينان بالاتري دارند . يك محاسبه رياضي نشان مي‏دهد كه اگر يك سيستم داراي n بخش باشد و هر بخش درصد خطاي E را داشته باشد درصد خطاي كل سيستم عبارت است از :
  n  در سيستم متمركز E
    در سيستم توزيعي E*n
    و واضح است كه در مواقعي كه n بسيار بزرگ باشد ، چه تفاوتي بين قابليت اطمينان سيستم‏هاي متمركز و توزيعي وجود دارد .
    4-2- امنيت بسيار بالا
    امنيت در سيستمهاي بيمارستاني جايگاه ويژه‏اي دارد . از قابليت‏هاي امنيتي سيستم مي‏توان موارد زير را برشمرد :
   بررسي وضعيت در خواست كنندگان از نظراجازه دستيابي به اطلاعات و برنامه‏ها .
   تعريف تائيد كننده و صادر كننده اجازه براي يك عمل‏خاص از بين افراد مختلف ( امضاء تائيد) .
   تعريف قابليت دستيابي عمومي‏درحالتهاي‏خاص‏بانظرمديريت.  محدود سازي اپراتورها از لحاظ قدرت اعمال تغييرات در سيستم. ( هر اپراتور فقط به محدوده‏اي كه مجاز است وارد شود ) .
   يافتن تغييرات غيرعادي در سيستم .
   يافتن تغييرات‏حاصل از نفوذ غير كاناليزه‏به‏سيستم .
   يافتن تغييرات در كدها و وضعيت سيستم‏امنيتي .
   هشداردهي در مواردي كه احساس شود امنيت سيستم به مخاطره افتاده و يا اينكه خللي در عمليات عادي سيستم پيش‏آمده باشد و ارسال اين هشدار به سيستم مديريت بصورت خودكار .
 
فهرست مطالب
معماري ‏سيستم‏توزيعي مديريت‏اطلاعات‏بيمارستاني
چكيده    2
1- مقدمه‏اي بر سيستم‏هاي اطلاعات بيمارستاني    3
توضيح پاره‏اي از اصطلاحات بكار رفته در متن    4
2- خصوصيات عمومي كه سيستم اطلاعات بيمارستاني بايد داشته باشد    5
1-2- انعطاف پذيري    5
2-2- پياده سازي بر طبق اصول مهندسي    5
3-2- توزيعي بودن سيستم    6
3- سيستم‏هاي كامپيوتري توزيعي .    7
4-2- امنيت بسيار بالا    8
5-2- مكانيزم‏هاي جستجوو استنتاج هوشمند    8
6-2- زبان برنامه‏سازي ميزبان HOST LANGUAGE    9
7-2- ابزارهاي جانبي اعمال تغييرات سيستمي    9
8-2- رابط كاربر در محيط فارسي - لاتين    10
9-2- استقلال سيستم‏ها    10
10-2- امكان ارتباط با خارج    10
11-2- امكان وجود پرونده‏هاي دستي به صورت موازي    11
3- بررسي يك سيستم نمونه پيشنهادي    11
1-3- سازمان سيستم پيشنهادي    11
1 - سيستم اطلاعات باليني و درماني    11
2 - سيستم اطلاعات مالي    12
2-3- محيط عمومي سيستم    13
3-3- سيستم اطلاعات باليني و درماني    14
1- اطلاعات و سوابق بيماران    14
2- بخشهاي سيستم اطلاعات باليني و درماني    17
3- ساير خصوصيات سيستم اطلاعات باليني و درماني    18
4-3- سيستم اطلاعات مالي    19
5-3- بخشهاي جانبي سيستم    19
1- سيستم اطلاعات پرونده‏هاي عمومي و متفرقه بيمارستان    19
2- سيستم داروخانه بيمارستان    20
3- سيستم فروشگاه تجهيزات پزشكي    21
4- سيستم تعيين موقعيت پزشكان    21
5- سيستم اطلاعات    22
6- سيستم پذيرش    22
7- سيستم پذيرش و تعيين وقت كلينيك‏ها    22
8- سيستم مكاتبات و بايگاني نامه‏ها    22
10- سيستم تله كنفرانسينگ ( كنفرانس از راه دور )    23
11- سيستم حسابداري    23
12- سيستم انبارداري گسترده    23
1- سيستم انبار مركزي ( انبار كل ) .    24
2- سيستم‏هاي انبار داخلي بخشهاي بيمارستان .    24
13- سيستم اطلاعات پرسنلي و كارگزيني    24
14- سيستم حضور و غياب كاركنان و كارت زني    25
6-3- مراحل پياده سازي    25
منابع    27