این مقاله بصورت Word و قابل ویرایش همچنین آماده پرینت می باشد

موضوع : تحقیق معاد در قرآن و روایات

استدلال قرآن بر معاد قرآن كريم در عين آنكه ايمان به معاد را ضروری می شمارد در مواردی نيز به استدلال بر معاد می پردازد و اين مطلب گواه بر منافات نداشتن مقوله های ايمانی با تعقل و خردورزی است اين استدلال ها مبتنی بر خداشناسی است و معادشناسی بدون خداشناسی صحيح و مصون از خطا به انجام نمی رسد بر اين اساس اسما و صفات ثبوتی خداوند چون حكمت قدرت صدق و يا صفات سلبی هم چون امتناع لهو و ظلم از خداوند می تواند دليلی عقلی بر تحقق معاد باشد بنابراين اصل معاد هم از راه درونْ دينی و هم از راه برونْ دينی كه گاه با هدايت متون دينی به مواد و مقدمات لازم به انجام می رسد قابل اثبات است در اينجا به اختصار پاره ای از استدلال های قرآن بر معاد را كه مبتنی بر حكمت و عدل الهی است يادآور می شويم قرآن بقا و جاودانگی و رجوع به سوی خداوند را توجيه كننده ی خلقت آسمان و زمين می داند و حذف معاد را موجب عبث و بيهودگی خلقت عالم می شمارد در حالی كه هم خالق حقّ است و هم خلقت او و باطل به هيچ روی به طبيعت حق راهی ندارد

و ما خلقنا السّموات والارض وما بينهما لاعبين ما خلقناهما الاّ بالحقّ ولكنّ اكثرهم لايعلمون

وما خلقنا السموات والارض وما بينهما الاّ بالحقّ وانّ السّاعة لاتية

لعب به افعالی گفته می شود كه غايت آن ها خيالی است نه واقعی; هم چون افعال كودكان كه صرفاً از توهم و خيال كودكانه ناشی می شود و چون افعال لعب صاحب خود را از اعمال واقعی يعنی اعمالی كه غايت حقيقی دارند باز می دارد از مصاديق لهو به شمار می روند بر اساس آيه ی ياد شده اگر خلقت عالم غايتی نداشته باشد و رو به عدم و نيستی برود وجودش عبث و بيهوده می شود و خداوند منزه از كار عبث و بيهوده است خداوند بسياری از امور را به وجدان و بنياد اخلاقی آدمی سپرده است تا خود داوری كرده حق را دريابد چگونه می توان پذيرفت كه انسان عاقلی كاری را انجام دهد و هيچ هدف و مقصدی از آن نداشته باشد چيزی را بسازد كه می خواهد نابودش كند و يا وقتی از او می پرسند چرا كاری را انجام می دهد توجيهی نداشته باشد حال كه چنين است خداوند ما را به وجدانمان ارجاع می دهد شما آدميان چگونه می توانيد كار خداوندی را كه علم و قدرتش مطلق و بی نهايت است عبث و بيهوده تلقی كنيد انكار معاد خلقت خداوند را عبث و بيهوده می نماياند پس كل نظام مخلوقات باقی و برقرار خواهد بود

درباره ی ضرورت معاد و جاودانگی آدمی و ملازمه ی نفی معاد با عبث و بيهودگی آمده است

أفحسبتم انّما خلقناكم عبثا و انّكم الينا لاترجعون

بنابراين يا توجيه كننده ی خلقت آسمان ها و زمين و از جمله انسان بازگشت به سوی خداوند و جاودانگی است و يا توجيه كننده ی خلقت آسمان و زمين وجود انسان و توجيه گر وجود انسانی جاودانگی اوست اما به نظر می رسد كه نظريه ی اول را شواهد بيش تری تأييد می كند فی المثل از پاره ای آيات چنين به دست می آيد كه همه ی حيوانات از جاودانگی شخصی برخوردارند هر چند به تفصيل در كيفيت زندگی اخروی آن ها سخن نرفته است

وما من دابَّة فی الارض ولا طائر يطير بجناحيه الاّ امم امثالكم ما فرّطنا فی الكتاب من شیء ثمّ الی ربّهم يحشرون

بر اساس اين آيه همان طور كه در دنيا حيوانات در بسياری از جنبه های حياتی هم چون دفع ضرر جلب منفعت و جنبه های اخلاقی مانند حيله گری جرأت جبن و باآدمی شباهت دارد در جاودانگی و حشر به سوی خداوند نيز چنين اند شاهد ديگر بر اين سخن آيه ی و اذا العشار عطّلت واذا الوحوش حشرت تكوير است

هم چنين آياتی بر اين معنا دلالت دارد كه سنگ ها بت ها و همه ی مخلوقاتی كه شريك خدا پنداشته می شدند در قيامت حاضر و به جهنم ريخته می شوند و آسمان و زمين با نظام ديگری بر پا خواهد شد همه ی اين شواهد حكايت از جاودانگی همه ی موجودات و منتفی بودن نابودی و اضمحلال آن ها می كند بنابراين اگر انعدام موجودی مستلزم عبث بودن خلقت آن است هيچ موجودی از ميان نخواهد رفت و با انتقال از دنيا به چهره ی اخروی در قيامت حاضر خواهد بود قرآن كريم حذف معاد را مستلزم ظلم و بی عدالتی می شمارد و چون ظلم منتفی است پس معاد به ضرورت ثابت و محقق است دو دليل ياد شده را می توان از آيه ی بيست و دوم سوره ی جاثيه دريافت

وخلق الله السموات والارض بالحقّ و لتجزی كلّ نفس بما كسبت وهم لايظلمون

بر اين اساس خلقت آسمان و زمين برای آن است كه طاعت پاس داشته شود و به معصيت و ناپاكی كيفر عادلانه داده شود عدل الهی به پادارنده ی عالمی است كه در آن هر انسانی جزای عمل خويش را بازيابد و چون دنيا نه از نظر وجودی می تواند چنان عالمی باشد و نه از نظر تجربی چنين عالمی است پس عالمی جز دنيا در كار است و آن سرای آخرت است پس انكار كنندگان آخرت و بدكاران چه بد گمان می كنند كه زندگی و مرگ آنان مانند زندگی و مرگ مؤمنان و درست كاران است

معاد در قرآن و روايات

فهرست مطالب

تأكيد قرآن بر معاد

استدلال قرآن بر معاد

پاسخ قرآن به اشكال منكران معاد

تعبيرهای قرآن از رستاخيز

ظهور ناگهانی قيامت

نفخ صور

نظام كاينات در هنگام ظهور قيامت

تفاوت های نظام دنيا و آخرت

انسان در قيامت

حساب