موضوع : کروماتوگرافی

توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

جداسازي بوسيله كروماتوگرافي
اهميت روش كروماتوگرتافي به دقت زياد آن است كه مي تواند مقدار بسيار كم مواد موجود در عصاره سلولي را تفكيك كند. اساس اين روش بر جابجايي ذرات موجود در يك بخش متحرك بر روي يك بخش جامد است. سرعت جابجايي مواد موجود در بخش متحرك با درشتي مولكول ها، جرم مولكولي آنها و ميل تركيبي مواد بستگي دارد  در نهايت نمونه بر حسب درشتي و جرم مولكولي در جايگاههاي خاصي از بخش ثابت جايگزين مي شود.
كروماتوگرافي روي كاغذ
انواع جداسازي هاي مختلف و ساده بر روي كاغذ به عنوان پيشروان كروماتوگرافي كاغذي توصيف شده اند.
در اين روش فاز ثابت يك محيط آبي است كه مولكولهاي آن با رشته هاي سلولي كاغذ كروماتوگرافي پيوندهاي محكمي دارد و فاز متحرك يك حلال آلي است كه با خاصيت موئينگي از خلال كاغذ عبور مي كند. در اين روش قطره اي از محلول حاوي مخلوطي كه بايد جدا شود را روي سك صفحه يا نوا كاغذ صافي در محل علامت گذاري شده قرار مي دهند. در اين محل، قطره به صورت يك لكه حلقوي پخش مي‌شود. وقتي كه لكه خشك شد، كاغذ را در يك ظرف مناسب سربسته طوري قرار مي دهند كه يك سر آن در حلال انتخاب شده به عنوان فاز متحرك فرو رود (لكه نبايد توي محلول قرار گيرد چون لكه از كاغذ شسته مي شود). حلال از طريق الياف كاغذ در نتيجة كاغذ در نتيجة عمل موئينگي نفوذ مي كند و اجزا مخلوط را به ميزانهاي مختلف در جهت جريان حمل مي كند. نكته مهم اين است كه سطح كاغذ نبايد كاملاً بوسيله حلال پوشانده شود، زيرا در اين صورت اصلاً جداسازي صورت نمي گيرد و يا نواحي خيلي پخش مي شوند. وقتي كه حبهه حلال مسافت مناسبي را طي كرد يا بعد از يك زمان قابل قبول، كاغذ را از تانك بيرون آورده، جبهه حلال را با علامتي مشخص مي كنند و مهلت مي دهند تا كاغذ خشك شود.
اگر اجسام رنگي؛ باشند به صورت نواحي يا لكه هايي مجزا مشخص شوند. هدف اين است كه لكه ها فشرده و جدا از هم باشند. اگر لكه رنگي نبوده بايد به روشهاي شيميايي يا فيزيكي آن را تشخيص داد.(استفاده از واكنشگر مكان ياب يا ماورابنفش) ساده ترين روش شناسايي بر اساس Rf يعني نسبت فاصله طي شده بوسيله لكه تقسيم بر فاصله طي شده جبهه حلال است.
براي تفكيكي مطمئن تر، از كروماتوگرافي كاغذي دو بعدي استفاده مي كنيم. در اين حالت پس از اينكه مرحله اول كروماتوگرافي تمام شد. كاغذ صافي را با زاويه 90 درجه مي چرخانيم و مجدداً با حلال ديگري عمل گروماتوگرافي را پي مي گيريم در نتيجه اين عمل تفكيك مخلوط مورد نظر، بسيار دقيق تر صورت مي گيرد.
موارد استعمال كروماتوگرافي كاغذي:
1- جداسازي آمينواسيدها و پپتيدها در بررسي ساختارهاي پروتئين ها
2- آزمايش روزمره ادرار و ساير مايعات بدن براي اسيد آمينه ها و قندها
3- جداسازي بازهاي پورين و نوكلئوتيدها در آزمايش اسيد نوكلئيك
4- جداسازي استروئيدها
5- جداسازي تركيبات علامت دار بوسيله راديوايزوتوپ ها
مواردي كه در جداسازي بوسيله كروماتوگرافي كاغذي موفق نبودند:
1- جداسازي اجسام فرار غير فعال مانند هيدروكربن ها
2- اسيدهاي چرب فرار
كروماتوگرافي لايه نازك
در اين روش كه همان كروماتوگرافي اصلاح شده است، جاذب به صور لايه نازكي با ضخامت يكنواخت روي يك تكيه گاه صت بي اثر پخش مي شود كه معمولاً از صفحات شيشه اي استفاده مي كنند. جاذب جامد به صورت پودر ريز را معمولاً با آب و گاهي با يك مايع آلي فرار به صورت خميز در مي آورند و آن را بوسيله دستگاههاي پخش كننده تجاري يا يك پخش كننده خانگي يا حتي با دست روي صفجه پخش مي كنند. (حتي با پاشيدن يا فرو بردن نيز امكان پذير است) صفحه پوشيده از خمير را خشك و با گرم كردن آن در حدود 100 درجه به مدت از قبل تعيين شده، آن را فعال مي كند.
محلولي از نمونه در يك حلال فرار را به وسيله پيپت يا روي صفحه قرار مي دهند.
وقتي كه لكه خشك شد صفحه را به طور عمود در تانك سرنگ طوري قرار مي دهند كه لبة پاييني آن در فاز متحرك انتخاب شده فرو رود، بدين ترتيب جدا سازي با استفاده از كروماتوگرافي صعودي انجام مي شود.
در پايان، حلال را از صفحه تبخير مي كنند و لكه هاي جدا شده را بوسيله روشهاي فيزيكي يا شيميايي شبيه روش كروماتوگرافي كاغذي آشكار و شناسايي مي كنند.
مزاياي كروماتوگرافي لايه نازك نسبت به كروماتوگرافي كاغذي
1-سريع بودن آن يعني زمان متوسط حركت حلال به مقدار cm10 در كروماتوگرافي لايه نازك روي سيليكاژل30-20دقيقه است‌ولي‌روي كاغذ حدود‌2 ساعت‌طول‌مي‌كشد.
زمان تقريبي جداسازي روي صفحات كوچك تر حدود 5 دقيقه است.
2- چون مي توان از واكنشگرهاي فعال تري همچون اسيد سولفوريك غليظ استفاده كرد تفكيك اجزا مخلوط بهتر انجام مي شود.
كيزل كور    قندها، اليكوساكاريدها، اسيدهاي دوبازي، اسيدهاي چرب، تري گليسيرها آمينواسيدها
سلايت    استروئيدها، كاتيونهاي معدني
پودر سلولز    آمينواسيدها، رنگهاي غذايي، آلكالوئيدها، نوكلئوتيدها
نشاسته    آمينواسيدها
سفادكس    آمينواسيدها، پروتئينها
پلي آميد    ضد اكسنده ها، پروتئين ها، فلاونوئيدها، آنتوسيانين ها، اسيدهاي آروماتيك
سيليكاژل    اسيدهاي چرب، ليپيدها، روغنهاي اصلي، قندها، آمينواسيدها
معايب كروماتوگرافي لايه نازك نسبت به كروماتوگرافي كاغذي:
1- اشكال زياد در قبت و نگهداري كروماتوگرافي لايه نازك
2- عدم سهولت بدست آوردن مقدار   تكرارپذير.
البته هر دو عيب را مي توان به حداقل رساند و اين عيوب براي كم كردن برتري همه جانبه كروماتوگرافي لايه نازك نسبت به ساير انواع كروماتوگرافي (به جز كروماتوگرافي گازي) كافي نيستند.
فهرست مطالب
كروماتوگرافي
جداسازي بوسيله كروماتوگرافي    1
كروماتوگرافي روي كاغذ    1
موارد استعمال كروماتوگرافي كاغذي:    3
كروماتوگرافي لايه نازك    3
معايب كروماتوگرافي لايه نازك نسبت به كروماتوگرافي كاغذي:    4
موارد استعمال كروماتوگرافي لايه نازك    5
كروماتوگرافي تعويض يوني    5
موارد استعمال كروماتوگرافي تعويض يوني    7
موارد استعمال كروماتوگرافي ميل تركيبي:    8
مواد استفاده كروماتوگرافي صاف كردن با ژل    10
كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا    10
كروماتوگرافي گازي    11
مواد استعمال گاز كروماتوگرافي    12
كروماتوگرافي فاز فوق بحراني    12
خلاصه    14
پرسشهاي مروري    15
منابع براي مطالعه بيشتر    16