مقدمه :
امروزه شاهد پيشرفت چشمگير جوامع بشري هم از لحاظ فكري و عقيدتي و هم از لحاظ علمي و عملي هستيم. اما آن چيزي كه مي تواند انسان را به كمال و سعادت برساند واقعاً همين است ؟ شايد در نگاه اول بگوئيم بلي و پيشرفت را با توسعة سعادت بشري هم تراز دانست امابا نگاهي ژرف تر ، مسلماً به اين نكته خواهيم رسيد كه سعات بشري چيزي جز پيشرفت نسبي جوامع بشري است.
ما در اين تحقيق با نگاهي باز و وسيع سعي مي كنيم به يكي از اين عوامل اساسي و حياتي و لازمة تداوم هر جامعه اي كه همان مديريت و شكل صحيح انتخاب و ادارة‌آن است بپردازيم . اما چيزيكه شايد مهمتر از آن باشد به موضوع اخلاق و مديريت از نظر اسلام و شيوه هاي درست آن مي پردازيم و بعد از آن با ذكر نمونه هايي از مكاتب نظري غربي و مقايسة آن مكاتب با شيوه و سبك صحيح آن از نظر اسلام و خصوصاً ائمة اطهار به مقايسة مناسبات انساني در مديريت اسلامي و مديريت غير اسلامي مي پردازيم .
 تعريف اخلاق
قبل از تبيين مفهوم و موضوع (( اخلاق مديريت )) ، شايسته است شناسايي اجمالي در مورد مفهوم اخلاق داشته باشيم .
اخلاق جمع (( خٌلق )) است و در لغت (( خُلق )) و ((خَلق)) از يك ماده (خ ل ق) هتند . خَلق ناظر به شكل ظاهري انسان است ، و خُلق به شكل باطني و نفساني انسان در نظر دارد . همانطوري كه شكل ظاهري انسان متصف به صفت نيك و بد زشت و زيبا است ، شكل باطني و نفساني انسان نيز داراي اوصاف خوب و بد و ‌زشت و زيبا است .
(( راغب )) در ((مفردات ))‌ مي گويد :
-    (( الحق و الخلق في الاصل واحد كاشرب والشرب و الصرم والصرم ‏ لكن خص الخلق بالهيات و الأشكال و الصور الكدركه بالبصر ، و خص الخبق القوي و السجايا الكدركه بالبصيره ))
يعني خَلق و خُلق در ريشه لغوي يكي هستند . لكن خَلق اختصاص به شكل صورتي دارد كه با چشم ظاهر ادراك مي شود ، و خُلق اختصاص به قواي روحي و طبع باطني دارد كه با بصيرت و چشم دل ادراك مي شود .
(( طرايحي )) در كتاب (( مجمع البحرين )) ، جلد پنجم ، قريب به مضامين مورد اشاره مي‌گويد : 
(( الخبق بضمتين :‌اسجيه . و الجمع اخلاق ... الخلق :‌الدين و الطبع و السجيه و عن بعض الشارحين : حقيقه حسن الخلق انه لصوره الانسان الباطنه و هي نفسه و اوصافها و معانيها المختصه بها ، بمتزله الخلق الصوره الظاهره و أوصافها و معانيها ، ولها اوصاف حسنه و قبيح ))
خُلق در اصطلاح (( علم اخلاق)) عبارت است از (( ملك نفساني )) ‏‌و اين كيفيت يا از (( فضائل )) است ، مانند حلم ،‌عفت و شجاعت ، و يا (( زدائل )) است ، مانند كينه و ترس و بخل .
در تعريف خُلق گفته شد كه (( ملكة نفساني )) است . (( ملكه )) ، كيفيتي است راسخ در نفس ، كه زوال آن به سختي و كندي انجام مي گيرد ، و موجب مي شود كه افعال متناسب با آن كيفيت نفساني به سهولت و بدون تأمل و مشقت صورت پذيرد . (( حال )) كيفيتي است در سطح و قشر روح ، كه به سرعت و سهولت زائل مي شود ( ناپايدار است ) ، و افعال با مشقت و تأمل از آن صادر مي شوند . 
موضوع اخلاق ، (( نفس انسان )) است .  مراد از آن حقيقت واحده ايست كه نفس ناطقه ،‌روح ، روان و قلب هم نام گرفته است ، و نفس اماره ، لوامه ، و مطمئنه ،‌جلوه هاي گوناگوني از همان حقيقت هستند . 
 اخلاق مديريت
1-    شرائط و لوازم مديريت و رهبري
تكيه زدن بر جايگاه مديريت و رهبري ‏،‌ و كسب توفيق در انجام وظائف و مأموريتهاي آن ، بطور كلي نيازمند احراز سه نوع بلوغ ، توانائي و قابليت است :‌دانش ، مهارت و اخلاق .
الف- دانش
مديريت موفق ، نيازمند كسب پاره اي آگاهيها ، اطلاعات و معلومات است . بديهي است كسب هر نوع علمي موجب توفيق در امر مديريت نيست ، بلكه دانشهاي ويژه اي مورد نظر است ، كه ذيلاً يادآوري مي كنيم :
يك – (( دانش مديريت عمومي )) : كه به اتكاء آن ، مدير با اصول ، اقسام و روشهاي برنامه ريزي ، سازماندهي ، هديت و رهبري ، نظارت و كنترل ، و ايجاد هماهنگي ميان اجزاء مختلف سازمان ، آشنائيهاي ضروري را بدست مي آورد .
دو – (( دانش مديريت خاص )) : مديريتهاي نوع واحدي نيستند ، و در نتيجه سبكهاي يكنواخت و روشهاي واحدي در حسن انجام آنها نمي توان قائل شد . انواع و اقسامي از مديريتها كه امروزه متصور و موجودند ، به اين شرحند :
-    مديريت دولتي
-    مديريت صنعتي
-    مديريت بازرگاني
-    مديريت آموزشي
-    مديريت و فرماندهي نظامي
بنابراين ، علاوه بر ضرورت آشنائي با دانش مديريت عمومي ، آشنائي با مسائل خاص آن نوع و رشته اي از مديريت كه بدان مي پردازيم ،‌همچنين ضروري است .
سه – (0 ساير دانشها )) : علاوه بر دانشهاي مورد اشاره ، به اعتبار اينكه مدير با اصول و قوانين حاكم بر انسان و جامعه مدد مي كند ، ضرورت دارد .  از جمله دانشهايي كه در اين رهگذر مفيد فايده هستند ، عبارتند از : جامعه شناسي ، روانشناسي عمومي ؤ روانشناسي اجتماعي ، تعليم و تربيت ، و حقوق .
 ب – مهارت
در كنار شرط (( دانش )) ، همچنين بايد از شرط (( مهارت)) و ضرورت آن در حسن اداره امور نام برد . دانشهاي مورد اشاره ، براي موفقيت در مديريت ، اگرچه لازمند ولي كافي نيستند . 
ج – اخلاق
مديريت و رهبري ، تنها با آگاهيهاي عمومي و تخصصي ، و نيز مهارتها و زبر دستيها در اجراي آموخته ها،‌به سامان نمي رسد . عنصر ديگري د راين ميدان  نقش آفرين است ، كه با عنوان (( اخلاق )) از آن ياد مي كنيم . منظور ما از عنصر اخلاق ، منش ، روحيه و شخصيت اخلاقي ويژه‌اي است كه مديران و رهبران بايد آن احراز كنند . 
2- مفهوم و موضوع اخلاق مديريت
اخلاق را گاهي به اقسام چندي تقسيم مي كنند : اخلاق فردي ، اخلاق اجتماعي ، اخلاق خانواده ، اخلاق معلم ، اخلاق دانشجو و مانند اينها .
 منشأ اين تقسيمات چيست ؟ مفهوم اخلاق در همة اينها يكي است  و آنهم (( ملكات نفساني )) است . آيا اين تقسيم بندي به اعتبار موضوع اخلاق صورت مي پذيرد ؟ قطعاً موضوع اخلاق كه (( نفس انسان )) است در همة اقسام مورد اشاره مشترك و واحد است ، و بدين لحاظ منشأ اين تقسيمات نمي تواند (( موضوع اخلاق باشد .
يكي از رابطه ها ، مناسبات و موقعيتهاي مهم در زندگي انسانها ، موقعيت ((مديريت  و رهبري )) است . بدين لحاظ ، توفيق در انجام وظائف و رسالتهاي آن ، نيازمند اخلاق ويژه است .  بنابراين در تعريف اخلاق مديريت بايد گفت ــ :
-    (( اخلاق مديريت ، عبارت است از ملكات نفساني انسان ، از آن جهت كه ادارة امور جمعي از انسانها را در نيل به اهداف معين ، عهده دار است )) .
-    و موضوع اخلاق مديريت عبارت است از ــ :‌
-    (( نفس انسان مدير))
بنابراين اگر چه فضائلي همچون : شجاعت ، تاني ، شرح صدر ، وقار ، حلم ، بخشش و گذشت ، نظم و انضباط ، و التزام به قانون ، براي همة انسانها در همة شرائط زندگي خوب و بايسته است ، لكن براي مديران و رهبران ، خوب تر ، پسنديده تر و بايسته تر است .همچنين اگر چه رذائلي همچون : ترس ، تزلزل ، اضطراب ، يأس ، شتابزدگي ، انتقامجوئي ، بي نظمي ، ظلم و خيانت ، براي همة انسانها در هر شرائط و موقعيتي زشت و ناپسند و خطرناك است ، لكن براي موقعيت مديريت و رهبري زشت تر و خطرناك تر است .
فهرست مطالب

مقدمه  1

فصل اول :

مفهوم اخلاق   2

اخلاق مديريت  4

واژه هاي مديريت و رهبري در منابع انساني    14

فصل دوم :

موضوع مناسبات به عنوان جزئي عمده و لاينفك از اداره  21

بيان كلي از مناسبات انساني در مديريت امروز و مديريت اسلامي  22

نظري به چند و چون مناسبات اسلامي در مديريت غربي – شرقي با سيري در سه خط برجسته يا سه پاية اصلي اين مديريت    29

نگرشي بر انديشه ماكيا ويليسم     33

رسالة حقوق امام سجاد به عنوان يك متن اصيل در زمينة مناسبات انساني         37

---

برچسب ها: تحقیق اخلاق مدیریت و مناسبات انسانی در مدیریت اسلامی اخلاق مدیریت و مناسبات انسانی مدیریت اسلامی مدیری اسلامی 2