موضوع : تحقیق زندگینامه صائب تبریزی

توضیح : این فایل به صورت ورد و آماده چاپ می باشد

صائب تبريزي :
زندگينامه
ميرزا محمدعلي فرزندميرزا عبدالرحيم معروف به صائبا در سال 999 درتبريز متولد شد . پدرش بازرگاني معتبر بود و خاندان او از اعقاب شمس الدين محمد شيرين مغربي تبريزي شاعر مشهور قرن هشتم ونهم بوده است .
صائب از خاك پاك تبريز است     هست سعدي گرازگل شيراز
شاه عباس كبير درسال 1000 اصفهان را به جاي قزوين پايتخت ايران قرار داد و براي رونق پايتخت خود در سال 1012، هزار ودويست خانوار از صنعتگران وبازرگانان را از آذربايجان به اصفهان منتقل كرد .خانواده ي صائب هم يكي از آنها بود كه در اصفهان درمحله ي عباس آباد سكني گزيد . صائب در اصفهان نشو و نما يافت و دانش هاي ادبي ، عقلي و نقلي را  نزد استادان همان شهر آموخت .
به همين جهت است كه او را تبريزي اصفهاني مي دانند . صائب درجواني بخشي از آسياي صغير ، نجف و بغداد را گشت . به زيارت مكه و مدينه توفيق يافت و پس از بازگشت از اين اماكن مقدسه به پابوس امام رضا شتافت .
شكرلله كه بعد از سفر حج صائب     عهد خود تازه به سلطان خراسان كردم
سفر صائب به هند
تاثير فرهنگ وتمدن ايراني درهندوستان به نفوذ اسلام آغاز شد ولي در دوران صفوي به اوج خود رسيد . بنياد فرمانروايي امپراتوران گوركاني هند با كمك شاه اسماعيل و شاه طهماسب مستحكم شده بود و بسياري از امراي ايراني در هند ماندگار شده و در اداره آن كشور دخالت داشتند .
وجود بلند پايگاني چون بيرام خان ، حكيم ابوالفتح گيلاني اعتماد الدوله ي طهراني ، خواجه ابوالحسن تربتي و فرزند او ظفر خان و كسان ديگر در جلب هنرمندان وفضلاي ايراني به هندوستان بسيار موثر بود . بعلاوه محيط آزاد و عدم تعصب ، تجارت و كسب منفعت و تماشاي عجايب و احيانا خوشگذراني ايرانيان را به هند ترغيب مي كرد .
حبذا هند كعبه ي حاجات         خاصه ياران عافيت جورا
هر كه شدمستطيع فضل و هند         سفرهند واجب است اورا
اين شعر فياض لاهيجي زبان حال همه ي هنرمندان و ادباي ايراني قرن دهم و يازدهم است
صائب در سال 1034 اصفهان را به قصد هندوستان ترك گفت وي در كابل به ديدار ظفر خان متخلص به احسن رفت . وي صائب را بسيار اكرام كرد . پس از مدتي با جلوس شاهجهان به جاي پدرش جهانگير ظفر خان عازم دكن شد و صائب را نيز همراه خودش برد . صائب اولين ديوان خود را به خواهش ظفرخان ترتيب داد . شاهجهان از شناخت صائب بسيار خشنود شد و به خاطر قطعه اي كه وي در تاريخ جلوس او سرود 12000روپيه به او صله داد و وي را به لقب مستعد خاني مخاطب ساخت . البته در خير البيان آمده است حق الله نام درويشي صائب را به لقب مستعد خاني  مخاطب ساخت . البته صله ي شاهجهان جاي سوال و ترديد است و در مورد لقب مستعد خاني هم نسخه اي از خير البيان از حسن تصادف به دست صائب رسيد كه صائب مستعد خان را قلم گرفت و در بالاي آن محمد علي نوشت .
در سال 1039 درحالي كه صائب در التزام شاهجهان در برهان پور اقامت داشت به او خبر رسيد كه پدرش به دنبال او آمده است تا او را با خود به ايران بازگرداند . وي قصيده اي در مدح خواجه ابوالحسن تربيتي سرود واز او اجازه بازگشت به وطن خواست .
شش سال پيش رفت كه از اصفهان به هند     افتاده است توسن عزم مرا گذار
هفتاد ساله والد پيري است بنده را         كز تربيت بود به منش حق بيشمار
سرانجام صائب پس از حدود 9 سال اقامت در هند در سال 1042 ه .ق پس از مدتي اقامت در كشمير عازم ايران شد .
وفات صائب
بيشتر تذكره نويسان سال وفات صائب را 1081 ه . ق ذكر كرده اند و از ماده تاريخ سرخوش و اشرف مازندراني هم همين تاريخ اخذ مي شود .
اما نصر آبادي كه تذكره اش را در سال 1083 نوشته است از حيات صائب در آن سال سخن گفته است . به سنگ قبر صائب تاريخ 1087 ذكر شده است و واعظ قزويني شاعر هم عصر صائب هم همين تاريخ را در مرثيه ي در مرگ مولانا عنوان كرده است .
شد صائب از اين جهان ويران صد حيف     زآن در ثمين بحر عرفان صد حيف
گفتند به ناله بلبلان تاريخش             اي حيف از آن هزاردستان صد حيف
به نظر مي رسد تاريخ قطعي فوت صائب واپيسين روزهاي سال 1086 يا نخستين روزهاي سال بعد باشد .
مذهب صائب
صائب شيعه اي امامي اثني عشري بود . وي مردي ديندار، مواظب فرايض و واجبات و معتقد به اصول و مبادي بوده است . قصايدي در مدح ائمه دارد و ابيات حاكي از دينداري و مواظبت در اعمال شرعي در ديوان او بسيار است
سعي كن در عزت سي پاره ي ماه صيام     كز فلك از بهر تعظيمش فرود آمد كلام
خلق و خوي صائب
صائب به شهادت اشعار خود و قول معاصرانش فرشته خو ، كم آزار ومتواضع بود .تمام تذكره نويسان در ستايش او سخن گفته اند حتي دشمنش آذر در آتشكده مي نويسد :
''در اصفهان كسب كمالات صوري و معنوي كرد "
صائب بر خلاف غالب شعرا كه ميانشان حسد موج مي زد همه ي شاعران معاصر خود را به نحوي مورد ستايش قرارمي دهد و شاعران را به تعاون وهمكاري و محبت فرا مي خواند .
خوش آن گروه كه مست بيان يكدگرند         زجوش فكر مي ارغوان يكدگرند
در ديوان صائب شايد به نام بيش از پنجاه شاعر بر سيم كه وي شعرشان را استقبال كرده و از آنان تجليل كرده است :
اين آن غزل كه فيضي شيرين كلام گفت            در ديده ام خليده  و در دل نشسته اي
اين جواب  مصرع نوعي كه خاكش سبز باد       سايه ي ابر بهاي كشت را سيراب كرد
ممدوحان صائب
صائب پس از بازگشت به ايران مورد قدرداني شاهان صفوي قرار گرفت . خصوصاً شاه عباس دوم كه به او منصب ملك الشعرايي داد .
صائب سه قصيده در مدح شاه صفي و قصيده اي در رثاي او و تهنيت  شاه عباس دوم دارد
وي بيست قصيده در مدح شاه عباس دوم دارد و مثنوي مختصر و ناقص قندهار نامه را نيز در مورد او سروده است . صائب دو قصيده درمدح شاه سليمان و قطعه پنج بيتي و تاريخ دار درباره ي جلوس دوباره و تغيير نام او ساخته است . در ضمن وي غزلي طولاني به التزام مردمك ساخته كه آن هم به دستور اين شاه بيمار بوده است .
گفته اند صائب در جلوس شاه سليمان قصيده اي سرود كه به علت نو خط بودن وي چندان به مذاق او خوش نيامد .
احاطه كرد خط آن آفتاب تابان را        گرفت خيل پري در ميان سليمان را
  كه البته اين ماجرا درست بنظر نمي رسد . البته استاد اميري فيروز در مقدمه ي ديوان صائب نوشته اند :
درديوان او قصيده يا مقطع غزلي كه حاكي از مدح اين پادشاه باشد ملاحظه نشد .
ممدوحان صائب در هند : ظفر خان ، پدرش خواجه ابوالحسن تربتي و شاهجهان بودند .
آثار صائب
صائب سه ، چهار هزار بيت قصيده و دو مثنوي كوتاه و ناتمام به نام قندهار نامه و محمود و اياز ، سه قطعه يكي نامه اي به شاه عباس ثاني در استدعاي باز كردن ميخانه ها ، ديگر قطعه اي در باب قليان و كثرت علاقه به آن و سوم نامه اي به دوستي در تقاضاي گل نرگس ، وي بيست غزل به تركي نيز دارد .اما غالب اشعار صائب را غزليات وي تشكيل مي دهد . شمار غزليات وي را از هشتاد تا سيصد هزار بيت نوشته اند .
فهرست مطالب
زندگينامه    1
سفر صائب به هند    1
وفات صائب    3
مذهب صائب    3
خلق و خوي صائب    3
ممدوحان صائب    4
آثار صائب    5
سبك هندي يا اصفهاني    6
وضعيت اجتماعي و سياسي و ادبي عصر صائب    7
ويژگي هاي شعر صائب    8
منابع تمثيل در اشعار صائب    11
طفل و كودك    11
محتواي شعر صائب:    13
معائب شعر صائب    14
رمانتيسم وسبك هندي    15
مكتب رمانتيسم    16
منابع و مآخذ :    19