در حقیقت آجر سنگی مصنوعی است که از فرآیند پختن خاک رس حاصل می شود. آجر امروزه نیز در ساختمان کاربردهای زیادی دارد. آجر در کرسی چینی، دیوارسازی ها، ستون های قطور، پایه، جرز، قوس ها و پوشش انواع طاق ها و گنبدها و هم چنین دیوارکشی ها و طاق نماسازی ها، کفپوش ها و بسیاری از موارد دیگر نظیر اسکلت سازی و نمای بناهای بزرگ همانند مساجد، مدارس، پل ها و کاروان سراها و .. به کار رفته و می رود.آجر، از دیر باز تاکنون به عنوان یکی از مهم ترین مصالح ساختمانی مد نظر معماران و علاقه مندان به بازسازی ساختمان بوده است. به جرئت می توان گفت که آجر، از دوران باستان تاکنون بیش ترین کاربرد را در کلیه ساختمان ها داشته است.

آجر به عنوان یکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده‌است. مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد. از بناهای باستانی مشهوری که در ساخت آن از آجر استفاده شده می‌توان به طاق کسری اشاره کرد. آجر به خشت‌هایی گفته می‌شود که احکام یا فرامین دولتی بر روی آن نوشته می‌شد (حک می‌گردید) و به وسیله پختن این خشت‌ها، نوشته‌ها را بر روی آن پایدار می‌کردند. مشخص نیست که آجر برای اولین بار از چه زمانی مورد استفاده قرار گرفته است؛ گمان می‌رود انسان‌های اولیه با مشاهده پخته شدن گل مجاور اجاق‌های خود و دیدن اینکه گل پخته شده سختتر از کلوخه‌های کنار خود می‌گردید پی به خواص و روش تهیه آجر برده باشند.

مثال دیگر کف دالان مسجد جامع اصفهان است که به وسیله آجرهایی مفروش شده‌است که در زمان ساسانیان برای ساخت آتشکده بکار رفته بود. به طور کلی استفاده از آجر در طول تاریخ ایران بسیار گسترده بوده و بناهای بیشماری اعم از آتشکده، مسجد، ساختمان‌های مسکونی و... به وسیله آجر در ایران ساخته شده‌اند.

در حال حاضر با توجه به بالا رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت این نوع ساختمان‌ها مقدور نیست و از اسکلت‌های فلزی یا بتنی استفاده می‌شود؛ ولی از آجر برای نماسازی استفاده می‌شود و یا در قسمتی از سالن و سایر فضاها آجر را بطور نمایان بکار می‌برند. آجر دستی (فشاری) هفت هزار سال است که با دستان هنرمند قشر زحمتکش شکل گرفته ومستحکم کننده وزیبا ساز کاخ‌ها، عبادتگاهها، مدرسه‌ها، مسجدها وساختمانها بوده است اما امروزه این صنعت دستی هزاران ساله آخرین نفسهای خود را می‌کشد در توسعه شهری تهران از کوره‌های آجر دستی حوالی میدان شوش، جاده ری قدیم و هاشم‌آباد هیچ اثری بجای نمانده است اما درمحمود آباد هنوز تعداد ۳۰ میل دودکش آجری از کوره‌های آجردستی که طول بعضی ازآنها تا ۳۰۰ متر می‌رسد و از سال ۱۳۵۶ برای همیشه خاموش شده‌اند هنوزپابرجا است. در اوایل جنگ ایران و عراق هواپیماهای عراق چندباربجای پالایشگاه تهران این دودکشها را هدف قرار دادند. قبل از برقی شدن این کوره‌ها میله‌های آجری مرتفع کار تهویه و دودکش را انجام می‌دادند. تهران با ساختمان‌های قدیمی و آثار تاریخی خودهم هویتی سنتی وهم بسیارمدرن دارد؛ شمس‌العماره و دارالفنون، کاخ موزه‌ها، مسجدهای تاریخی، ساختمانهای آجری منطقه حسن‌آباد، سردر باغ ملی، موزه ارتباطات و پست، ساختمان بانک صادرات، ساختمان‌های آجری سبک ساسانی/هخامنشی موزه ایران باستان و وزارتخارجه، ساختمان ثبت واسناد، مدارس قدیمی، گنبد چهارسوق و بازار بزرگ، بازارچه‌ها، کاروانسراها و ساختمان بسیاری از خانه‌ها و مغازه‌ها در بخش‌های قدیمی شهر تهران؛ زیبایی و هویت خودرا مدیون همین آجرها هستند.