خلاقیت
خلاقیت برای افراد دارای معانی مختلف است ولی عوامل مشترک در تمام این معانی این است که خلاقیت همیشه عبارت از پرداختن به عوامل قبلی با رویکرد ترکیب این عوامل در الگویی جدید و یا پرداختن به عوامل جدیدی با رویکرد خلاقانه به منظور ایجاد الگوها و ایده‌های کاربردی جدید است.
دنیای کسب و کارامروز به قدری پیچیده ، پویا و نامطمئن است که ما مجبوریم برای رشد، پیشرفت و حتّی بقای سازمانمان هر لحظه مشکل جدیدی را حل کنیم.
nاختراع و نوآوری، تغییری را پدید می‌آورد که می‌تواند به نوبه خود فرصتی را برای افراد و سازمانهای خلاق و هوشمند به وجود آورد که بتوانند از این فرصت استفاده بهینه داشته باشند.
nخلاقیت را می توان تولید ایده‌ها، رهیافت‌ها و مفاهیم اصیل، بدیع و جدیدی همراه با رفتارهای انطباق پذیر دانست.
امروزه تلاش‌های وسیعی به وسیله بسیاری از سازمان‌ها برای ترغیب افراد به خلاقیت و نوآوری انجام می‌شود. موسسات و سازمانهای تولیدی و خدماتی این امر مهم را تشخیص داده و به طور مداوم، ایده‌ها و کالاها و خدمات جدید را ارائه می‌دهند، و در جهت بهبود سازمانی می کوشند.
تلاش‌های خلاقیت وسیله‌ای برای نوآوری است. خلاقیت بیشتر یک فعالیت فکری و ذهنی است و نوآوری بیشتر جنبه عملی داشته و در حقیقت محصول نهایی عمل خلاقیت است.
تعریف‌های بسیاری از از سوی صاحبنظران در خصوص خلاقیت شده است، در این بخش برخی از این تعاریف را بررسی می‌کنیم:
o طبق نظر گیلفورد خلاقیت به معنای حل یک مشکل یا سلسله‌ای از مسائل کوچک و بزرگ است.
o به نظر راجرز خلاقیت اظهار وجود و استقلال طلبی و حفظ شخصیت انسان است.
o پاپالیا خلاقیت را توانائی دیدن چیزها در یک نظر نو و معمولی، دیدن مشکلاتی که هیچکس دیگر، امکان تشخیص موجود بودن آنها را نمی دهد و سپس ارائه رهیافت‌های جدید، غیرمعمولی و اثربخش می داند.
o لوتانز استاد رفتار سازمانی، خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه‌ها و رهیافت‌های افراد و یا گروه‌ها در یک روش جدید، تعریف کرده است.
از تعریف‌های عنوان شده نتیجه گیری می شود، که خلاقیت را می توان تولید ایده‌ها، رهیافت‌ها و مفاهیم اصیل، بدیع و جدیدی همراه با رفتارهای انطباق پذیر دانست.
ویژگی‌های افراد خلاق
روانشناسان سعی داشته‌اند تا مشخصات افرادی که دارای سطح بالایی از خلاقیت هستند را مشخص کنند.
«استیز» مشخصات زیر را برای افراد خلاق بیان داشته است:
o سلامت روانی و ادراکی: توانایی ایجاد تعداد زیادی ایده به طور سریع
o انعطاف پذیری ادراک: توانایی دست کشیدن از یک قاعده و چهارچوب ذهنی ثابت
o ابتکار: توانایی در ایجاد و ارائه پیشنهادهای جدید
o ترجیح دادن پیچیدگی نسبت به سادگی: توجه کردن و در نظر گرفتن چالش‌های جدید مسائل پیچیده
o استقلال رأی و داوری: متفاوت بودن از همکاران در ارائه نظرات و اندیشه‌های نو
ویژگی‌های سازمانهای خلاق
برخی از ویژگی‌های سازمانهای خلاق عبارتند از:
o رقابت کامل و فشرده: در یک سازمان در صورتی خلاقیت صورت می‌پذیرد که رقابت کامل در آن حاکم باشد.
o فرهنگ: بر پایه یک فرهنگ خوب، بستر مناسبی جهت رقابت، خلاقیت یا سازمانهای پویا بهتر شکل می‌گیرد.
o دسترسی به مدیران: در سازمانهای خلاق مدیران به راحتی می‌توانند افکار و نظرات دیگران را مستقیم و بدون واسطه دریافت کنند.
o احترام به افراد: ویژگی دیگر سازمان خلاق احترام به افراد است. آنها باور دارندکه می‌توانند همگام با نیازهای سازمان، رشد کنند.
o ارائه خدمات مردمی: هدف نهایی در این سازمان‌ها توجه به نیازمندی‌های اجتماع و جلب رضایت آحاد مردم است.
o تخصص: در سازمانهای خلاق افراد دارای یک تخصص ویژه نیستند، بلکه این امکان وجود دارد که برای قرار گرفتن در جایگاه مناسب گردش شغلی داشته باشند.
o کارگروهی: توانایی تشکیل تیم‌های کاری و حرکت درقالب تیمی (و نه گروهی) از مشخصات سازمانهای خلاق و نو آور است.
o رابطه کارکنان با سازمان: روابط دائمی و بلندمدت کارکنان با این نوع سازمان‌ها و در نتیجه برخورداری آنها از امنیت شغلی از دیگر ویژگی‌های این سازمان‌هاست.
o استقبال مدیران از عامل تغییر: در سازمانهای خلاق تمامی مدیران، مسئله تغییر را به عنوان تنها عامل ثابت و گریزناپذیر می‌دانند و با خشنودی آن را پذیرفته و در برابر آن مقاومت نمی‌کنند.
فرایند خلاقیت
مراحل مختلف فرایند خلاقیت عبارتند از:
۱. آمادگی: شامل توجه دقیق و متمرکز بر روی مسئله تحت بررسی و شاخص‌های مختلف به منظور حل مسئله است.
۲. نهفتگی: عبارت است از زمان تفکر و دانش و به طو رکلی دوره‌ای است که ضمیر ناخودآگاه از تمرکز بر روی مسئله مورد نظر دور می‌شود. بعضی مواقع ایده‌های اساسی نتیجه تفکر ضمیر ناخود آگاه است و وقتی فرد به مسئله فکر میکند در ذهن ایجاد می شود.
۳. اصرار و پا فشاری: دوره نهفتگی الزاما منجر به خلاقیت نمی شود، بعضی اوقات تلاش‌های مصرانه مورد نیاز است که در این مرحله تلاش‌ها بیشتر شده و اطلاعات جدید افزوده می‌شود و یا مسئله دوباره تعریف می شود تا نتایج جدید به وجود آید.
۴. بینش و بصیرت: بصیرت به عنوان نقطه واقعی مسئله نتیجه مرحله آمادگی و نهفتگی است و همچنین حاصل تلاش بی وقفه در جهت یافتن راه حل منحصر به فرد برای مسئله است.
۵. رسیدگی و تحقق: اکنون ایده یا بینش جدید برای اطمینان از این که معتبر و مناسب است مورد آزمون قرار می‌گیرند.
انواع خلاقیت
۱. خلاقیت عینی: روشی است که در آنچه در واقعیت وجود دارد شک کرده و به فکر جایگزین‌های بهتر برای آن است.
۲. خلاقیت ذهنی: شامل توان ذهنی است که فرد را به ایده‌های جدید رهنمود میکند.
۳. خلاقیت هنری: این نوع خلاقیت نه تنها در هنرهایی مانند نقاشی، بلکه در طراحی صنعتی و فنی نیز به کارمی رود.
۴. خلاقیت غیر کلامی و تخیلی: در این نوع خلاقیت، ذهن انسان فرضیه‌های جدیدی را مطرح و الگوهای بدیعی را ارائه میکند.
فرآیند نوآوری
برچسب ها:
خلاقیت و نوآوری در رفتار سازمانی خلاقیت خلاقیت و نوآوری در سازمان مدیریت مدیریت سازمانی مدیر خلاق نوآوری در سازمان انواع خلاقیت نقش مدیر در پرورش خلاقیت تکنیک‌های نوین خلاقیت و نوآوری سازمان رفتارسازمانی