- به روش فرزكاري و براده برداري
فرزكاري به روش هاب
يكي  از اين گونه ها ابزارهاي تراش هاب است، ابزاري با پيكربندي شبيه رزوة پيچ با شيارهاي فرزكاري شدة عمود بر رزوه يا روزه ها براي ايجاد لبه هاي برنده بر روي آن. عملكرد برش آن همچون فرزكاري پيوسته است: قطعة خام دوران مي كند و هاب، كه آن هم دوران مي كند، پهناي چرخدنده را در مي نوردد، يا در تراشكاري چرخ حلزون در جهت شعاعي يا مماسي نسبت به آن حركت مي كند. از اين رو هاب تك رزوه براي تراشكاري چرخدندة دندانه اي بايد پنجاه بار سريعتر از چرخدنده دوران كند.
نمونه اي از هاب براي تراشكاري چرخدنده هاي ساده يا مارپيچ و نيز نمونة ديگري براي تراشكاري چرخ حلزون در شكلهاي 4-1 و 4-2 نشان داده شده است.
فرزكاري به روش ابزار شكلتراشي فلّوز
ابزار شكلتراشي فلّوز نوع ديگري از ابزارهاي تراش چرنده هاست. پيكربندي آن همانند چرخدنده است، معمولاً با قطر 100 تا 150 ميليمتر و قطر بيروني و دندانه هاي شيبدار تا براي لبه هاي برندة آن مجال فراهم آيد (شكل 4-3). شكل دندانه هاي آن منحني اينولوت متناظر با تعداد دندانه و زاوية فشار ابزار است. عملكرد برش آن همانند ابزار صفحه تراش است زيرابر روي پهناي چرخدنده رفت و برگشت مي كند و همزمان، هم چرخدنده اي كه در حال تراشيده شدن است و هم خود ابزار با نسبت سرعت برابر با تعداد دندانةچرخدنده تقسيم بر تعداد دندانة ابزار دوران مي كنند.
شكل 4-1 هاب براي تراشكاري چرخدندة ساده ( يا مارپيچ)
شكل 4-2 هاب براي تراشكاري چرخ حلزون . اين هاب شيبدار و هفت رزوه است.
شكل 4-3 ابزار شكلتراش (چرخاندة چرخدنده تراش).
چرخدنده هاي ساده، مارپيچ و دو مارپيچ را مي توان با ابزار شكلتراشي تراشيد، ابزارهاي شكلتراشي چرخدنده هاي مارپيچ بايد در هر مورد داراي زاوية مارپيچ يكسان با چرخدندة مارپيچي باشند كه در دست تراشكاري است. براي چرخدنده هاي مارپيچ بيروني، ابزار شكلتراشي بايد داراي جهت گردش دندانة مخالف با چرخدندة در حال تراش و براي چرخدنده هاي مارپيچ دروني داراي جهت گردش دندانة يكسان با آن باشد. براي چرخدنده هاي دروني، تعداد دندانة ابزار تراش نبايد از آن تعداد كه موجب كندن بخشي از منحني اينولوت مي شود تجاوز كند (اين وضع وقتي بحراني مي شود كه تعداد دندانة چرخدندة دروني نسبتاً اندك باشد) . براي تراشكاري چرخدنده هاي مارپيچ، ابزار شكلتراش بايد با راهنماهايي كه در حين حركت رفت و برگشتي ابزار به آن حركت دوراني مي دهند جفتع شود. چرخدنده هاي دروني، و نيز چرخدنده هايي كه با شانة قطعه يا چرخدندة ديگري همجوارند، بايد شكلتراشي شوند. چرخدندة اخير، چرخدندة همجوار با چرخدندة ديگر بر روي يك محور، چرخدندة خوشه اي ناميده مي شود. در اين گونه موارد بايد بر روي قطعة خام چرخدنده در محل مرز مشترك براي تأمين مجال ابزار و براده شيار خلاصي ايجاد شود.
بعضي از ماشينهاي چرخدنده تراشي ضمن به كار بردن ابزار با پيكربندي چرخدندة شانه اي مبنا دندانه ها را با عملكرد صفحه تراش هم مي تراشند.
فرايند پرداختكاري مشترك اين دو روش صورت تراشي است كه پس از هابكاري يا شكلتراشي براي دستيابي به دقت بيشتر و پرداخت بهتر انجام مي شود. چرخدنده اي كه بايد صورت تراشي شود ابتدا بايد با هاب يا ابزار شكلتراش پيش صورت تراشي براده برداري شود تا گوشت قطعه در ناحية زير رخسارة فعال دندانه برداشته و براي نوك دندانه هاي ابزار صورت تراش مجال فراهم شود.
شكل 4-4 ابزار صورت تراش.
ابزارهاي صورت تراشي اساساً به شكل چرخدنده هاي مارپيچ با دندانه هاي دندان اره اي هستند. شكل دندان اره اي دندانه ها لبة برندة ابزار را فراهم مي سازد. اين ابزارها چرخدندة در دست تراشكاري را ضمن دوران و حركت رفت و برگشتي محوري به حركت در مي آورند و دندانه هاي آن را پرداخت مي كنند. شكل 4-4 يك ابزار صورت تراشي را نشان مي دهد.
سنگ زدن رخسارة دندانه هاي فرايند پرداختكاري ديگري است كه براي رفع تابيدگي ناشي از عمليات حرارتي چرخدنده هاي سخت شده به كار مي رود. سنگ زني براي چرخدنده هايي كه كيفيت AGMA Q10 يا برتر براي آنها مشخص شده باشد ضروري است. براي پرداختكاري دندانه هاي چرخدندة سخت شده و رفع خطاهاي ريز رخساره هاي آنها مي توان از صيقل زني يا تيزكاري استفاده كرد. ماشين صيقل زني مانند ماشين صورت تراشي كار مي كند و ابزار صيقل زني آن چرخدندة غير فلزي باردار شده با ذرات ساينده است.
روش تيزكاري دندانه هاي چرخدندة ساده از راه چرخاندن دو چرخدنده با هم و به كار بردن مخلوط سايندة تيزكاري ‹‹آخرين راه حل›› براي رفع تابيدگي ناشي از سخت كردن است و جز براي چرخدنده هاي بزرگ، آن هم به دست متخصص خبره، به كار نمي رود. تيزكاري بيش از اندازة چرخدنده هاي ساده موجب آسيب ديدن رخسارة اينولوت مي شود، زيرا وقتي دندانه هاي دو چرخدندة ساده با هم درگير مي شوند غلتش فقط در نقطة گام روي مي دهد و در زير و بالاي نقطة گام لغزش صورت مي گيرد و بنابراين براده برداري بيشتر در زير و بالاي نقطة گام انجام مي شود.