فهرست:
نهضت جنگل و كودتاي 1299
تولد و خصوصيات شخصيتي ميرزا
نقش ميرزا در انقلاب مشروطه
زمینه‌های شكل‌گیری نهضت‌ جنگل
میرزا كوچك خان كه بود؟
اعلام جمهوری میرزا كوچك خان در رشت
مسكو و نهضت جنگل
تبانی روس، انگلیس، رضاخان و كمونیست‌های داخلی علیه نهضت جنگل‌






نهضت جنگل و كودتاي 1299
یكی از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران وقوع کودتای ۱۲۹۹ است كه دولت انگلستان به دلایلی چند از قبیل عدم تصویب قرارداد 1919 توسط مجلس، جلوگیری از نفوذ روسیه كمونیستی در ایران و حفظ منافع خود در هندوستان نقش اصلی را در كودتا ایفا می‌كرد. دولت انگلستان از این راه سعی بر اجرای مفاد قرارداد توسط عناصر دست‌ نشانده خود در ایران داشت و بدین منظور ابتدا سیدضیاءالدین طباطبائی را كه روزنامه‌نگار بود به عنوان مهره اصلی برگزید و مقدمات كودتا را با مشورت و مذاكره با وی فراهم نمود و سپس رضاخان میرپنج را به عنوان فرمانده قزاقها و فرد نظامی كودتا انتخاب نمود. سرانجام در سحرگاه سوم اسفند ۱۲۹۹ بریگاد قزاق به فرماندهی رضاخان میرپنج وارد تهران شدند و با مختصر زدوخوردی با ژاندارمری، تهران را براساس تبانیهای قبلی تصرف كردند. سپس كودتاچیان تصمیمات بعدی خود را مثل انتشار اعلامیه‌هایی با مضمون اعلام حكومت نظامی، دستگیری افراد موردنظر، لغو ظاهری قرارداد 1919 و.... به منصه ظهور رساندند.
در مسیر پر پیچ و خم تحولات ایران از نهضت مشروطیت تا کودتای ۱۲۹۹، نهضت جنگل از جمله پدیده‌هایی است كه نمی‌توان آن را نادیده گرفت. انگیزه‌ها و اهداف نهضت، تركیب رهبران نهضت و رفتارشناسی آنان، فرایند تحولات نهضت، سرنوشت و سرانجام آن، هر كدام مسائل مهمی هستند كه مطالعه و آسیب‌شناسی آنها می‌تواند تجربه‌های ارزشمندی را در اختیار قرار دهد. در این مقال تنها به تأثیر یا عدم تأثیر نهضت جنگل در وقوع کودتای ۱۲۹۹ اشاره می‌شود.
در جنگ روانی كه انگلیسیها به منظور بسترسازی برای وقوع كودتا در ایران به راه انداخته بودند، بزرگنمایی خطر بلشویسم و به تبع آن خطر نهضت جنگل، نقش مهمی داشت. انگلیسیها به خوبی می‌دانستند و اذعان داشتند كه « خلق و خوی ایرانی مستعد ویروس بلشویسم نیست»، اما آنچنان بر خطر بلشویسم تأكید می‌كردند كه بسیاری از ایرانیان باورشان شده بود