آشنايي به وسايل اندازه گيري

هدف : آشنايي با مولتي متر عقربه اي ( آنالوگ ) و طريقه اندازه گيري چند كميت با آن , همچنين آشنايي با گالوانومتر و چگونگي كاربرد آن .

زمينه نظري : دستگاه اندازه گيري عقربه اي يا آنالوگ از يك قاب متحرك تشكيل شده كه در داخل يك ميدان مغناطيسي دائمي قرار گرفته و ميزان چرخش آن را عقربه نشان       مي دهد . وقتي جريان معيني از قاب متحرك حركت مي كند,  قاب و عقربه متصل به آن منحرف شده و عقريه مقدار جريان را نشان مي دهد . براي اندازه گيري پارامترهاي مختلف مانند شدت جريان , ولتاژ , مقاومت و ... روي صفحه را طوري درجه بندي         مي كنند كه ميزان انحراف عقربه متناسب با جريان عبور كرده از قاب متحرك و در نتيجه متناسب با پرامتر مورد اندازه گيري باشد . و بتوان مقدار پارامتر مورد اندازه گيزي را مستقيما روي صفحه خواند .

مولتي متر عقربه اي ( آنالوگ )  Sanwa   مدل  yx360 TRE  :

مولتي متر ( Multi meter   )  يا آوومتر دستگاهي است كه به وسيله آن مي توان چند كميت مختلف را اندازه گيري كرد . و نام آن از حروف اول كلمات Amper , Volt , Ohm  گرفته شده است . تمام مولتي مترها با جزيي اختلاف مانند يكديگر هستند . در اينجا جهت آشنايي با طرز كار و نحوه قرار دادن آن در مدارهاي الكتريكي , به شرح يكي از مدل هاي مولتي متر مي  پردازيم . در روي مولتي متر قسمت هاي زير قابل مشاهده است :

1- صفحه نمايش شامل عقربه و قوس هاي مدرج

2- كليد انتخاب يا سلكتور ( دكمه انتخاب )

3- دكمه تنظيم كننده مكان عقربه

4- پيچ تنظيم عقربه

5- فيش هاي مثبت و منفي به رنگ هاي قرمز و سياه

در مولتي متر مورد نظر در صفحه , براي كميت هاي مختلف 9 رديف قوس هاي مدرج ديده مي شود كه هر رديف به درجات مختلف تقسيم شده است .

روي صفحه و در كنار سلكتور علائم V براي اختلاف پتانسيل , A براي شدت جريان ,   W    براي مقاومت , Ac  براي جريان متناوب و Dc  براي جريان مستقيم به كار رفته است . بر روي صفحه منحني شماره ( 1 ) براي اندازه گيري مقاومت به كار مي رود . منحني دوم در زير آينه براي اندازه گيري ( با سه سري ( 2 ) , ( 3 ) و ( 4 ) ) ولتاژ و شدت جريان مستقيم به كار مي رود . منحني شماره ( 5 ) براي اندازه گيري ولتاژ متناوب تا حداكثر 10v به كار مي رود . منحني شماره ( 6 ) براي اندازه گيري ظرفيت خازن به كار مي رود .

منحني پنج با شماره گدذاري هاي ( 7 ) و ( 8 ) نيز براي اندازه گيري ولتاژ مستقيم به ترتيب تا حداكثر+25v  ,+5v   به كار مي رود . با اين تفاوت مه چون صفر منحني در وسط قرار دارد , نحوه اتصال دستگاه در مدار يعني فيش مثبت دستگاه به قطب مثبت منبع يا قطب منفي منبع تغذيه متصل شود مي توان اندازه گيري را انجام داد . البته براي تغييرات ولتاژ از مثبت به منفي و بالعكس نيز قابل استفاده است .

منحني هاي نشان داده شده با شماره هاي ( 9 ) و ( 10 ) , (11 ) و (12) براي اندازه گيري هاي پارامترهاي ** و ترانفريستور به كار مي رود كه از ذكر آن صرف نظر مي كنيم.

معمولا درجه بندي مربوط به مقاومت الكتريكي از راست به چپ و بقيه درجه بندي ها از چپ به راست مي باشد .

سلكتور ( دكمه انتخاب ) كليدي است كه مي تواند روي صفحه دايره شكل حول خود حركت كند . در محيط دايره درجاتي است كه حوزه كار دستگاه را نشان مي دهد . اعدادي كه كليه سلكتور  مقابل آن قرارداده مي شود ممكن است كوچكتر يا بزرگتر از درجات قوس هاي مدرج باشند . حاصل تقسم را كه ضزيب قرائت ناميده مي شود در عدد متقابل به عقربه ضرب مي نماييم , به اين ترتيب مقدار كميت به دست مي آيد . هنگام كار با دستگاه توجه به نكات زير ضروري است .

1- براي اندازه گيري شدت جريان دستگاه را به طور سري و هنگام اندازه گيري اختلاف پتانسيل بايد دستگاه را به طور موازي در مدار قرار داد .

2- هنگام اندازه گيري مقاومت لازم است جريام برق را قطع كنيد در غير اين صورت به دستگاه آسيب مي رسد .

3- هميشه هنگام اندازه گيري كميت ها كليد سلكتور را روي بيشترين درجه قرار دهيد و در صورت لزوم به تدريج آن را كاهش دهيد تا به دستگاه لطمه اي وارد نشود .

4- اگر كليد سلكتور مقابل بيشترين درجه قرار داده شود و عقربه بيش از حد مجاز منحرف گردد , بايد بلافاصله مدار را قطع كنيد . زيرا دستگاه براي اندازه گيري آن مقدار از كميت مناسب نيست و بايد دستگاه ديگري با ظرفيت بيشتر استفاده كنيم .

5-اگر چرخش عقربه در جهت معكوس باشد يا بايد جاي فيش هاي ورودي را جابجا كرده , با اينكه عمل تعويض دو قطب را در منبع تغذيه انجام داد .

6- در صفحه اي مدرج آينه اي موازي صفحه وجود دارد كه به كمك آن مي توان خطاي اندازه گيري را كاهش داد . زيرا براي قرائت صحيح بايد يه طور عمودي به صفحه نگاه كنيم . طوري كه عقربه با تصوير آن در آينه منطبق شود .