مقدمه

در اين مقاله سعي خواهد شد با توجه به مجموعه داده ها و اطلاعات مطرح شده در كه جايگاه ايران در بازار جهاني نفت تبيين شود. در عين حال در اين مقاله، موازنه موجود ميان درون گرايي و برون گرايي در سياست گذاري و اداره صنعت نفت وگاز كشور بررسي مي شود و پيامدهاي آن مورد مطالعه قرار مي گيرد. درنهايت نيز روشهاي ايجاد موازنه جديد ميان اين دو عرصه با توجه به منافع ملي كشور در بخش نفت و گاز بررسي خواهد شد.

اين مقاله از دو بخش تشكيل شده است.بخش اول چشم اندازي از وضعيت كنوني بخش نفت در ايران ارائه مي كند در اين بخش ابتدا امكانات و تواناييهاي كشور در بخش انرژي مورد بررسي قرار مي گيرد و سپس اهداف سياستهاي حال حاضر و آتي بخش انرژي و همچنين اقدامات انجام شده و در مسير اين سياستها، بررسي مي‌شود. با مجموعه مطالب بخش اول، تصويري  از جايگاه ايران در صنعت نفت جهان به دست خواهد آمد.

بخش دوم فصل عرصه هاي درون گرايي  برون گرايي در سياست گذاريها و اداره امور بخش نفت و گاز كشور را مورد بررسي قرار مي دهد. بدين ترتيب با ارائه الگوي جديدي از توازن ميان درون گرايي و برون گرايي در سياستهاي نفت و گاز كشور ،‌راه هاي ارتقاي جايگاه ايران در بازار انرژي جهان تبيين مي شود.

بخش اول

جايگاه ايران در بازار نفت جهان

دراين بخش تصـويري نسبتاً جامع از زواياي مختلف صنعت نفت وگاز ايران ارائه مي شود تا ازطرق آن، جايگاه كشورمان در بازار انرژي جهان مشخص شود. براي تبيين اين جايگاه،مسائل مربوط به ذخاير انرژي ،‌توان و ظرفيت توليد،‌ مصرف روندهاي حاكم بر اين عرصه ها تبيين خواهد شد.

در قسمت ديگر اين بخش، به اهداف و سياستهاي بخش انرژي كشور وفعاليتهاي صورت گرفته در اين زمينه اشاره خواهدشد. بدين ترتيب مجموعه مطالب اين بخش،تصويري از صنعت نفت و گاز ايران و جايگاه جهاني آن، ارائه خواهد كرد.

ذخاير نفت وگاز

جداول 1-1و2-1، وضعيت ذخاير نفت وگاز ايران را در ابتداي سال 1382نشان مي دهد. دراي دو جدول،‌ذخاير انرژي قابل استحصال ايران به تفكيك نفت، ميعانات گازي وگاز طبيعي در خشكي و دريا ذكر شده است. جدول 1-1 نشان مي دهد كه بازيافت اوليه نفت در مناطق خشكي ودريايي ايران در حد 155 ميليارد بشكه و بازيافت ثانويه،‌ 57/32 ميليارد بشكه است كه در مجموع به 57/187 ميليارد بشكه مي رسد⁽¹⁾. البته رقم 187 ميليارد بشكه جنبه برآوردي و تخميني دارد. يعني با توجه به ساختار طبيعي مخازن و با استفاده از روش هاي افزايش بازيافت مي توان چنين حجمي از ‹‹نفت در جاي اوليه›› را استخراج كرد.به عبارت ديگر، رقم 187 ميليارد بشكه، حداكثر ميزاني است كه با توجه به شناخت كنوني از مخزن و كاربرد روشهاي ازدياد بازيافت مي توان از مخازن برداشت كرد. براين

 اساس،بايد نفتي را تا كنون از مخازن برداشت شده است از اين رقم كسر كرد تا ذخيره قابل استحصال نفت بدست آيد.

همان طور كه در جدول 1-1 نشان داده شده است، تا پايان سال 1381 در مجموع 77/56 ميليارد بشكه نفت و ميعانات گازي از مخازن ايران برداشت شده است وبرهمين اساس 80/130 ميليارد بشكه نفت قابل استحصال وجود دارد. از آنجا كه درآمار رسمي شركت ملي نفت ايران ذخيره نفت در جاي اوليه كشور 561 ميليارد بشكه ذكر شده است، مي توان از تقسيم اين رقم بركل نفت قابل برداشت كشور يعني 187 ميليارد بشكه به ضريب بازيافت نفت پي برد.براين اساس، رقم 33 درصد به عنوان ضريب بازيافت به دست مي آيد كه با توجه به تجارب قبلي ايران تا حدي خوشبينانه به نظر مي رسد.بنابراين شايد بتوان گفت كه ذخايرنفت قابل استحصال كشور نيز براساس برآوردهاي خوشبينانه اعلام شده است.

فهرست مطالب

عنوان                                                 صفحه

مقدمه........................................ 1

بخش اول: جايگاه ايران در بازار نفت و جهان .... 2

بخش دوم: توازن ميان درون نگري و برون نگري در بخش نفت  27

نتيجه گيري.................................... 47

پي نوشتها.................................... 49